Hoe komt het dat kinderen in Nederland de afgelopen jaren steeds slechter zijn gaan rekenen? En belangrijker, hoe kunnen we dit verbeteren? Hier praat ik over met leerkracht, onderwijsadviseur en rekenexpert Marcel Schmeier. We analyseren de stand van zaken wat betreft rekenonderwijs in Nederland en reflecteren op de onderwijsvernieuwingen van de afgelopen 20 jaar. Marcel geeft met praktische voorbeelden en duidelijke onderbouwing aan waar het veelal mis gaat op de basisschool. Rekenen is een oerwoud geworden van plaatjes, tekst, verschillende aanpakken en vage vraagstellingen. Maar rekenen vraagt om iets anders. Bijvoorbeeld duidelijke instructie, herhaling, regelmatig oefenen en toewerken naar abstractievermogen. Het is hoog tijd dat de leerkracht aan zet komt en zich niet laat leiden door verleidelijke nieuwe rekenboeken, politieke vergezichten en hypes over leren. Dat leidt de aandacht juist af van de essentie. Kijk of luister nu naar buitengewoon boeiend gesprek waarin duidelijk wordt wat de effecten zijn van ongefundeerd vertrouwen in onderwijsmethodes zoals realistisch rekenen, 21st century skills en gepersonaliseerd leren. We bespreken ook wat er nodig is om het beter te doen: door terug te gaan naar de basis van rekenen. Een basis die nog steeds ontzettend waardevol is en kinderen bovendien veel vertrouwen geeft!

bekijk op YouTube

Speakersnotes

Boeken die op tafel liggen

• Effectief rekenonderwijs op de basisschool

  • Link naar website
  • Link naar boek 
• Expliciete directe instructie
  • Link naar website
  • Link naar boek

Tijdcodes

• 0.41 Artikel NRC 1+1=11
• 1.44 Waarom kunnen kinderen steeds minder goed rekenen? Additionele link met onderbouwing
• 2.05 Onderzoek onderwijsinspectie naar de oorzaak naar de dalende resultaten in het rekenen. Additionele link met onderbouwing
• 2.50 Speciaal basisonderwijs heeft geen specifieke rekenmethode, leerkracht doet het zelf, in het team
• 3.35 De introductie van realistisch rekenen en ontdekkend rekenen. Lees er hier meer over.
• 3.50 Wat is realistisch rekenen? Lees er meer over in deze blog van Marcel Schmeier
• 4.45 Voorbeeld: over het tiental leren rekenen. Met extra uitleg hier
• 5.00 Cognitieve overbelasting van het brein. Zie ook deze link
• 6.05 Kinderen mogen op verschillende manieren tot een oplossing komen. Dat leidt tot verwarring. Liever kiezen voor één manier
• 7.05 Belang van gezamenlijkheid in de rekenles. Dezelfde taal, woorden, aanpak en begrippen delen
• 7.40 Belang van samen leren rekenen, gemeenschappelijkheid in de klas bevorderen
• 8.10 Individuele leerroutes zetten druk op de gezamenlijkheid in een klas
• 8.35 Op maat en gepersonaliseerd leren klinkt mooi, uitwerking is vaak: kinderen komen lager uit. Zie ook hierover deze link over de effecten van maatwerk in het onderwijs en meer over de staartdeling hier.
• 8.50 13.000 kinderen verlaten per jaar de basisschool als slechte rekenaar
• 9.00 Individualisme hoort niet thuis in een schoolklas, het leidt tot grotere verschillen. Resultaten worden ook slechter. Met name bij kinderen uit lagere sociaal economische klasse
  Zie hier een link naar het onderzoek van Andersen en Andersen.
• 9.45 Wat is het doel van onderwijs? Leuke leestip.
• 10.40 Het belang van het leerstofjaarklassensysteem
• 11.20 Durf ambitie te hebben als school, stel zelf je ambities vast en laat het niet afhangen van toetsen
• 12.08 Geen breuken meer in het onderwijs? Moet je niets van aantrekken als school, durf zelf doelen te bepalen! Neem ook die verantwoordelijkheid. Zie ook het initiatief lerarencollectief.
• 13.39 Wat is expliciete directe instructie? Voor een uitgebreide uitwerking met antwoorden op de meest gestelde vragen, kijk hier.
• 14.30 Het belang van voorbeelden uitwerken op het bord en vragen stellen. Bijvoorbeeld: hoe ben ik tot dit antwoord gekomen?
• 15.20 De kracht van vragen stellen is cruciaal op school. Maar wel de juiste vragen!
• 16.30 Voorkennis van kinderen verschilt enorm. De kunst is die voorkennis te activeren. Zie hierover dit artikel.
• 17.35 We zijn kennis een trucje gaan noemen, dat is eigenlijk heel vreemd. Uitleg met voorbeelden
• 18.20 Kennis leidt tot vaardigheden, daardoor wordt de wereld van kinderen groter
• 18.50 Creativiteit heeft kennis nodig, anders is het niets. Link taxonomie van Bloom. Misvatting: te snel naar hogere niveaus. Terwijl de basis is ‘dingen kunnen onthouden’
• 20.05 De leerkracht als expert, de leerling als beginner. Waar zit het verschil? Experts denken anders dan kinderen, kinderen zijn geen volwassenen
• 22.05 Hoe geef je goede instructie op een Montessorischool waar verschillende niveaus bij elkaar in de klas zitten?
• 23.44 Teveel differentiëren leidt tot teveel versnippering en dus leertijd. Zie hierover ook dit artikel
• 24.00 Spanning tussen de individuele ontwikkeling van een kind en de groepsontwikkeling.
• 24.50 Denkoefening: Is het ethisch juist elk kind een eigen leraar te geven? Stel dat het kon?
• 25.20 Wetenschap krijgt steeds meer een plek op school, gelukkig maar! Hier de link naar het genoemde ‘Op de schouders van reuzen‘
• 26.00 Hoe biedt je verschillende rekenstrategieën aan binnen een leerlijn? Van concreet naar abstract!
• 28.20 Initiatief foutloos rekenen
• 28.27 Zo leer je kinderen rekenen van Douwe Sikkes
• 28.55 Hebben een kinderen een voorkeurstrategie? Nee, dat is een fabeltje. Het doel van onderwijs is de juiste strategie aanreiken
• 29.40 Zijn we op scholen te voorzichtig geworden om kinderen iets te leren en te snel iets leuk, makkelijk of gaan vermijden? Succes behalen door iets te doen wat moeilijk is. Zie ook deze leestip van Marcel
• 30.50 Aandacht voor reflectie op school. Reflectie kan pas bij beheersing op de stof. Zie ook dit onderzoek hierover
• 34.00 De grootste uitdaging in Nederland wat betreft het rekenonderwijs
• 34.40 Protocol ERWD: alles is verstrengeld, terwijl de uitdaging op school is te ontwarren, dat stapsgewijs oefenen met je kinderen. Zie ook deze link
• 38.00 Belang van herhaling wordt meestal onderschat
• 38.50 Rekenen leeft enorm in Nederland
• 39.20 Klopt het dat breuken uit het curriculum worden gehaald? Zie ook dit artikel hierover
• 41.00 De staartdeling die na 2002 (intro euro) is vervangen. Naar realistisch rekenen. 
• 42.30 Waarom werkt de staartdeling zo goed? Zie ook hier
• 44.50 Kan realistisch rekenen samenkomen met traditioneel rekenen?
• 45.50 Rol van ouders
• 49.40 Grootschalig onderzoek naar effectieve vormen van onderwijs: directe instructie werkt! Maar helaas is het niet overgenomen in het basisonderwijs. Meer hierover zie onder andere:

  • Project Follow Through

  • Carnine
• 50.00 Positieve beweging in ons onderwijs: de leerkracht centraal! Lees hierover ook zeker dit artikel.