Didactiek en Pedagogiek

Instructie – Toetsen – Vakmanschap – Voorkennis – EDI – Veiligheid – Leren lezen – Herhalen – Leerlingvolgsysteem – Rekenen – Vertrouwen – Pesten – Maakonderwijs – Checken van begrip – Kennis – Toetsrevolutie – Formatief handelen – Stress – Nieuwsgierigheid

Hoe kan je aan de slag met het Kwaliteitskader leermiddelen Taal/Nederlands?

18 juni 2025 Didactiek en Pedagogiek 36:04

Op uitnodiging van de Kennistafel effectief leesonderwijs maak ik een speciale aflevering over het net verschenen kwaliteitskader leermiddelen Taal/Nederlands. Een praktische leidraad voor bewuste keuzes in taal- en leesonderwijs. Er zijn twee varianten: voor het primair en speciaal onderwijs en het voortgezet onderwijs. Het kwaliteitskader bestaat uit een serie gesprekskaarten met vakinhoudelijke en didactische criteria.

Over dit kwaliteitskader ga ik in gesprek met Yra van Dijk en Koen van Brussel. Yra van Dijk is modern letterkundige, lerarenopleider, hoogleraar en onderzoeker aan de Hogeschool Leiden. Ze is lid van de kennistafel Effectief leesonderwijs en voorzitter van de werkgroep kwaliteitskader. Koen van Brussel is docent Nederlands aan het Leonardo college in Leiden. Hij is lid van de kennistafel Effectief leesonderwijs en ook lid van de werkgroep Kwaliteitskader.

We bespreken in deze podcast hoe het kwaliteitskader tot stand is gekomen en hoe ermee te werken. Zo gaan we dieper in op wat de kenmerken van rijke teksten zijn en hoe in het kwaliteitskader ingegaan wordt op betekenisvol taalonderwijs en het maken van beredeneerde keuzes. De verschillende kwaliteitskaarten komen hierbij uitgebreid aan bod!

Meer informatie over de kwaliteitskaarten vind je op het platform samen onderzoeken. Wil je liever een gedrukt exemplaar ontvangen? Stuur dan een e-mail naar kennistafelleesonderwijs@vo-raad.nl en geef aan welke versie je wilt ontvangen (po, vo of allebei).

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Wat maakt lesgeven zo magisch mooi om te doen?

8 juni 2025 Didactiek en Pedagogiek 0:39:22

In deze aflevering ontmoet ik Rilana Voorhorst en René Westra. Rilana is biologiedocent bij het Montessori Lyceum in Groningen. René is al 53 (!) jaar biologiedocent en daarnaast ook wetenschapper. Hij is mede auteur van de methode Biologie voor jou. Allebei geven ze met veel passie en bevlogenheid les. Je kunt niet anders dan geïnspireerd raken als je naar ze luistert! Voor hen allebei is biologie niet een vak wat alleen in het klaslokaal plaatsvindt. Je kunt bijvoorbeeld gemakkelijk met schepnet en vergrootglas de natuur in met leerlingen. En het is mogelijk de buitenwereld de les in te halen. Zo worden er nog steeds veel ontdekkingen gedaan die de moeite waard zijn met leerlingen te bespreken! En door samen experimenten te bedenken en inspirerende verhalen te vertellen wordt de wereld van middelbare scholieren groter en rijker. Aan de hand van diverse voorbeelden vertellen Rilana en René over het mooiste beroep ter wereld: lesgeven. We komen erachter dat biologie nog steeds een zeer actueel vak is om de wereld van nu te beter te leren begrijpen.

Sinds dit voorjaar maken Rilana en René een podcast over biologie! Dit doen ze in samenwerking met onderwijs van morgen. Aan de hand van actuele en prikkelende onderwerpen krijg je in deze podcast veel praktijktips, werkvormen en kennis aangereikt! Bruikbaar voor alle niveaus op de middelbare school. Onderwerpen die voorkijkomen zijn onder andere de opkomst van de wolf, het micrioboom, ouder worden en biologische verschillen tussen mannen en vrouwen. Deze podcast is onderdeel van de methode Biologie voor jou, je kunt dus ook verschillende werkbladen downloaden om er direct mee aan de slag te gaan!

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door:

Klassewerkplek. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee!

En Wetenswaardig. Wil jij thematisch onderwijs realiseren, op basis van directe instructie, rijke teksten, en ook nog eens volledig kerndoel dekkend zijn? Wetenswaardig is een compleet uitgewerkte lesmethode voor leraren in het primair onderwijs. Nieuwsgierig? Kijk op www.wetenswaardig.nl voor meer informatie!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Onderwijsnieuws: mei

6 juni 2025 Didactiek en Pedagogiek 17:52

Na een lange zonnige en droge periode regent het flink in Nederland. Qua hooikoorts ben ik wel even blij mee. Peter niet. Maar dat houdt ons niet tegen! Peter en ik nemen het nieuws van de maand weer door. Berichten die we bespreken zijn onder andere: Kinderen ’tracken’ toch geen goed idee. Smartphone verbod voor kinderen onder de 14 jaar. Toch steeds meer dure zzp’ers in het onderwijs. Amsterdamse basisscholen willen stoppen met inhuur externen. Honderdduizenden basisscholieren presteren slechter door armoede en stress. Drie jaar in de brugklas, verhaal uit de praktijk. Betaalbare studentensport blijft. Kinderen steeds slechter in aardrijkskunde en geschiedenis. Weer gedoe bij Vindicat. Piet van der Ploeg overleden.

Hier ook nog de link naar het uitgebreide gesprek met Piet van der Ploeg. En een link naar de podcast met Carla van Boxtel over het dalend kennisniveau van aardrijkskunde en geschiedenis.

Tips of ideeën voor de volgende uitzending? We horen het graag!

Wat is het belang van automatiseren bij rekenen? En waar gaat het soms mis?

4 juni 2025 Didactiek en Pedagogiek

Automatiseren houdt in dat leerlingen vlot, juist en uit het hoofd een rekenkundige handeling kunnen uitvoeren. Automatiseren is belangrijk omdat rekenonderwijs continue voortbouwt op eerdere kennis. Dat begint al bij de kleuters en neemt stapsgewijs toe. Bij leren rekenen is het dus ontzettend belangrijk dat alle leerlingen correct (power) en vlot (speed) basisbewerkingen zoals splitsen, optellen boven het twintigtal of vermenigvuldigen (tafels) kunnen uitvoeren. Dit geeft leerlingen bovendien vertrouwen wanneer de complexiteit later toeneemt en ze bijvoorbeeld sommen in context moeten leren maken. Maar waar gaat het nog wel eens mis? En wat moet een leerkracht goed weten?

We bespreken onder andere de opbouw van de bekende Bareka muur en gaan dieper in op wat automatiseren precies is en wat te doen als leerlingen moeite hebben met basisbewerkingen. Ik praat hierover met Wilfred Hofstetter en Astrid van Lieshout. Wilfred is psycholoog en onderzoeker aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij is rekenspecialist bij effectief rekenonderwijs en verbonden aan Stichting WAAR. Astrid is onderwijsadviseur en docent verbonden aan Lexima.

Deze podcast is tot stand gekomen in samenwerking met Lexima – een organisatie die gelooft in gelijke leerkansen voor ieder kind. Lexima biedt effectieve programma’s voor lezen, spelling en rekenen, speciaal ontwikkeld om leerlingen met extra ondersteuningsbehoeften te helpen. Hun aanpak rust op drie pijlers: het juiste programma kiezen voor de leerling, onderwijsprofessionals trainen zodat ze de programma’s goed inzetten, en systematisch werken aan blijvende verbetering. Zo ondersteunt Lexima scholen bij het realiseren van blijvende leerwinst én meer rust in de klas. Kijk voor meer informatie op lexima.nl.

Geïnteresseerd in de werkbladen die we bespraken? Kijk hieronder!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Hoe word je een goede lerarenopleider?

25 mei 2025 Didactiek en Pedagogiek

Lerarenopleiders spelen een hele grote rol in het onderwijs van vandaag. Ze geven immers onderwijs over hoe je onderwijs moet geven. En scholen onderwijsprofessionals tussentijds bij. Dit gaat niet alleen over specifieke vakkennis, maar ook over noodzakelijke bekwaamheden zoals bijvoorbeeld klassenmanagement en instructie. In Nederland bestaan deze lerarenopleiders inmiddels meer dan 50 jaar. Wat zijn nu de kenmerken van een goede lerarenopleider? Hoe reageren opleidingen op de uitdagingen die er momenteel in het funderend onderwijs zijn? En is er iets te zeggen over de komende 50 jaar?

In deze aflevering ga ik over deze vragen (en meer) in gesprek met Helma Oolbekkink en Bruno Oldeboom. Helma is lector professionaliteit van leraren aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen en voorzitter van de VELON (de vereniging van, voor en door lerarenopleiders). Bruno is hogeschoolhoofddocent didactiek verbonden aan de Windesheim hogeschool en lid van het lectoraat onderwijsinnovatie en ICT. We bespreken de rol van een professionele normatief kader, het belang van scholing en de bouwstenen van een krachtig leer-werktraject voor startende professionals. Ook komt de beroepsstandaard voor lerarenopleiders aan bod: hoe is die veranderd en wat vraagt dat van het dagelijks vakmanschap in en rondom de school?

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door:

Klassewerkplek. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee!

En Wetenswaardig. Wil jij thematisch onderwijs realiseren, op basis van directe instructie, rijke teksten, en ook nog eens volledig kerndoel dekkend zijn? Wetenswaardig is een compleet uitgewerkte lesmethode voor leraren in het primair onderwijs. Nieuwsgierig? Kijk op www.wetenswaardig.nl voor meer informatie!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Hoe werkt een pedagogisch-didactische benadering van curriculumontwikkeling?

18 mei 2025 Didactiek en Pedagogiek, Leiderschap en Verandermanagement 0:37:21

Een curriculumverbetering realiseren kan uiteindelijk alleen slagen door middel van gedragsveranderingen van leraren. En dat vraagt meer kennis van zaken dan alleen de leerlijn of het onderwerp zelf zoals rekenen of leren lezen. Het is bij uitstek nodig na te denken over de meest kansrijke ‘verander’ aanpak in de school. Met name de schoolleider moet goed nadenken hoe hier leiding aan gegeven kan worden. Dit gaat vaker mis dan goed leert de ervaring. Hierover schreven Erik Meester en Sarah Bergsen recent een artikel met de titel: Een pedagogisch-didactische benadering van curriculumontwikkeling. Ze bundelen hier onder andere de inzichten uit de leergang curriculum ontwikkeling op school. Deze leergang (herregistratie voor schoolleiders) hebben wij gedrieën enkele jaren geleden ontwikkeld aan de Radboud Universiteit in samenwerking met RCSW.

In deze podcast gaan we in op startvraag: Wat is eigenlijk curriculum (ontwikkeling)? Waar dient men te beginnen? Vervolgens verkennen we vier concrete stappen om aan curriculumverbetering te werken: de analyse, het ontwerp, de evaluatie en natuurlijk de implementatie. We staan uitgebreid stil bij de Z-beweging, een praktisch en handig conceptueel model om specifiek en gericht met leraren aan de slag te gaan!

Erik Meester is docent en de grondlegger van de masteropleiding Curriculumontwikkeling voor Primair Onderwijs (CoPO) aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Sarah Bergsen is een ervaren schooldirecteur (a.i.) in het primair onderwijs en daarnaast als docent verbonden aan de opleiding Pedagogische Wetenschappen voor Primair Onderwijs (PWPO) van de Radboud Universiteit Nijmegen. Bovenstaand artikel is verschenen in het tijdschrift BSM. Dit artikel is nog niet beschikbaar als PDF.

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door:

Klassewerkplek. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee!

En Wetenswaardig. Wil jij thematisch onderwijs realiseren, op basis van directe instructie, rijke teksten, en ook nog eens volledig kerndoel dekkend zijn? Wetenswaardig is een compleet uitgewerkte lesmethode voor leraren in het primair onderwijs. Nieuwsgierig? Kijk op www.wetenswaardig.nl voor meer informatie!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Onderwijsnieuws: april

6 mei 2025 Didactiek en Pedagogiek 22:23

De meivakantie zit erop. Peter en ik pakten onze krantenknipsels erbij en lopen al het relevante onderwijsnieuws door van de maand april. Van de Staat van het onderwijs, tot rechtszaken en schoolzwemmen.

Nieuwsberichten die voorbijkomen in deze aflevering: Nationale onderwijsmuseum in zwaar weer. VU stopt met de studie aardwetenschappen in tijden van klimaatverandering. Universiteit Tilburg naar de rechter om bezuinigingen. Woedende reacties op voorjaarsnota. De Staat van het onderwijs: nieuwswaardig? Onderwijsinspectie geeft bijna de helft van de mbo-opleidingen een onvoldoende. Wat gaan we hier aan doen? De serie Zorgen over de opleiding verpleegkunde is echt de moeite waard. Groep mbo-studenten komt zelf met negatief advies over mobieltjes. Spannend promotie-onderzoek naar visitaties en status op universiteiten. Peter wil weer schoolzwemmen en begint mogelijk een eigen onderwijspartij.

Tips of ideeën voor de volgende uitzending? We horen het graag!

Burgerschap: Succesvoorbeelden uit de dagelijkse praktijk

2 april 2025 Didactiek en Pedagogiek

Dit is de laatste aflevering in een vijfluik serie over burgerschap. De eerste aflevering ging over de geschiedenis van burgerschap. In de tweede aflevering verkennen we hoe burgerschap er uit kan zien in de dagelijkse schoolpraktijk. In aflevering drie bespraken we of en hoe het mogelijk is burgerschapsontwikkeling te ‘meten’ en te monitoren. In aflevering vier gingen we dieper in op het voeren van gevoelige onderwerpen in de klas. In deze aflevering bespreken we succesvoorbeelden uit de praktijk! We bespreken hele concrete voorbeelden uit de dagelijkse lespraktijk hoe handen en voeten te geven aan de wettelijke burgerschapsopdracht. Van visie ontwikkeling tot maakprojecten in de onderbouw. Van leerlingenraad tot in gesprek raken met kinderen die de Nederlandse taal nog moeten leren. Luister nu en je hebt boordevol aanknopingspunten om morgen aan de slag te gaan!

Deze podcast maak ik samen met het Expertisepunt Burgerschap. Samen maken we een reeks van vijf speciale afleveringen over burgerschap in het onderwijs. Van aanleiding naar praktijk, van kennis naar handelen. Volg deze afleveringen en je bent helemaal bij als het gaat om burgerschap! Meer weten? Kijk voor meer informatie op www.expertisepuntburgerschap.nl

Meer informatie over mijn gasten aan tafel:

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Hieronder vind je een selectie van materialen, documenten en productie die voorbij komen in de podcast.

Onderwijsnieuws: maart

1 april 2025 Didactiek en Pedagogiek

Maart was een maand met volop onderwijsnieuws. Peter en ik zetten het weer keurig op een rij en nemen de belangrijkste berichten door. En waarom begint Peter eigenlijk geen onderwijsboerderij?

Nieuwsberichten die voorbijkomen in deze aflevering: Betaalverzoeken als pestmiddel op school. Nog steeds veel te veel lawaai in Nederlandse klassen. Zorgboerderijen hebben het te druk met jongeren die uitvallen in het onderwijs. Boekenweek! Maar wie leest er nog? Geen verplichte stagevergoeding in het mbo. Indonesisch leerwerktraject geen succes. Scriptiegate. Een huis vol hoogbegaafde kinderen. College in de buitenlucht. Lectoraten hebben geen last van de bezuinigingen. Adolesence. Een school die wel werkte, moet toch stoppen. Perzikpitten.

Tips of ideeën voor de volgende uitzending? We horen het graag!

Wat maakt iemand een leraar?

23 maart 2025 Didactiek en Pedagogiek, Innoveren en Verbeteren 31:45

De huidige bekwaamheidseisen voor leraren dateren uit 2017. Hierin staat wat leraren moeten weten en kunnen. Als je de tekst leest valt het direct op dat het nogal vaag is. En bovendien is er de laatste jaren veel meer aandacht gekomen voor de wetenschappelijke onderbouwing van didactiek en pedagogiek in de klas. En het werkveld spreekt zich ook explicieter uit over de kwaliteit, opbouw en inhoud van lerarenopleidingen. Er is teveel ‘verschil’ (of positief gezegd: keuze). De bekwaamheidseisen voor leraren dienen elke zes wettelijk te worden herzien. Wat gaat er uitkomen? Hoe is er te werk gegaan en wat kunnen we (niet) verwachten?

Ik ga hierover in gesprek met Dorien Zevenbergen. Projectleider voor de herijking van de bekwaamheidseisen. Ze is leraar filosofie en co-auteur van het boek De sluipende crisis: waarom het onderwijs niet beter wordt. En aan tafel zit Hannah Bijlsma, lid van de denktank van leraren in de herijking van de bekwaamheidseisen. Hannah is leraar in het basisonderwijs en onderzoeker aan de Radboud Universiteit. Ze is ook Senior Inhoudelijk Expert op het gebied van leraren en lerarenopleidingen bij het Nationaal Regieorgaan voor Onderwijsonderzoek en auteur van diverse onderwijspublicaties.

We gaan in gesprek over de aanpak, werkwijze en aanleiding van de herijking. We het gesprek op langs vier gebieden: inhoud, didactiek, pedagogiek en de professionele bekwaamheid. Ook bespreken we de rol van de wetenschappelijke denktank die in dit project is gepositioneerd.

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door: Klassewerkplek. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee! En: Wetenswaardig. Wil jij thematisch onderwijs realiseren, op basis van directe instructie, rijke teksten, en ook nog eens volledig kerndoel dekkend zijn? Wetenswaardig is een compleet uitgewerkte lesmethode voor leraren in het primair onderwijs. Nieuwsgierig? Kijk op www.wetenswaardig.nl voor meer informatie!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!