Didactiek en Pedagogiek

Instructie – Toetsen – Vakmanschap – Voorkennis – EDI – Veiligheid – Leren lezen – Herhalen – Leerlingvolgsysteem – Rekenen – Vertrouwen – Pesten – Maakonderwijs – Checken van begrip – Kennis – Toetsrevolutie – Formatief handelen – Stress – Nieuwsgierigheid

Is er eigenlijk een verschil tussen pedagogiek en didactiek?

30 januari 2025 Didactiek en Pedagogiek 46:07

Voor sommige collega’s staat pedagogiek ver boven didactiek. Zonder relatie geen inhoud. Terwijl anderen het net zo gemakkelijk omdraaien en daar ook valide argumenten voor aandragen. Zoals het gegeven dat de verbinding tussen leerling en docent ook een derde variabele kent, namelijk de inhoud (kennis) waar het omdraait op school. Of dat gelijkwaardigheid pedagogisch gezien helemaal niet kan bestaan. Immers, de relatie tussen docent en leerling is fundamenteel asymmetrisch vanwege het verschil in kennis, ervaring, kunde en doelstelling. Volgens mijn gasten is het echter tijd om de brug te slaan en te zoeken naar overeenkomsten. Praten we eigenlijk niet steeds (onbewust) over hetzelfde? Is didactiek niet inherent verbonden aan pedagogiek en is het daarom niet veel raadzamer om de brug te slaan tussen deze twee basisconcepten in het onderwijs? En hoe kan je dat dan doen? Hier praat ik over door met Ismail Aghzanay en Taco Visser!

Meer over mijn gasten:

Ismail Aghzanay is van huis uit leraar Engels. Hij heeft lesgegeven in het PO, VO en MBO en is ook schoolleider geweest in het onderwijs. Hij verzorgt trainingen, lezingen en workshops rondom o.a. kansengelijkheid en schoolculturen. Ook is Ismail een van de auteurs van het boek Het Geheim van de Leraar en tot 2x toe leraar van het jaar geweest.

Taco Visser was leraar in het VO, hoofd- en eindredacteur, lerarenopleider en docent pedagogiek aan de UU, onderwijsadviseur en schooldirecteur. Momenteel is hij rector en docent van de schoolleiders-opleiding ATTC te Hilversum, van waaruit hij ook de podcast ‘Onderwijs leiden met hart en ziel’ host.

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door Klassewerkplek. Klassewerkplek biedt onderwijsinstellingen een evidence-informed instrument voor werkgeluk, talentbehoud en verzuimreductie. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

LIVE podcast op het jaarlijkse NOT congres: Hoe is nieuwsgierigheid de motor van leren?

22 januari 2025 Didactiek en Pedagogiek 0:33:45

Het is vandaag woensdag 22 januari en ik ben eens niet in de studio, maar in Utrecht. Te gast op de NOT onderwijsbeurs (Nationale Onderwijs Tentoonstelling). De collega’s van Blink hebben mij uitgenodigd om in gesprek te gaan over de rol van nieuwsgierigheid. Reuze interessant natuurlijk omdat Blink lesmethodes ontwikkelt voor het basis – en voortgezet onderwijs die sterk inzetten op het samen ontdekken van de wereld. Maar hoe geef je praktisch handen en voeten aan dit toch wat vage begrip nieuwsgierigheid? Wat kan een leerkracht doen om de nieuwsgierigheid, creativiteit en verbinding met de wereld te realiseren? Daar gaat het over in deze podcast! Om mij heen zitten ook enkele collega’s die meeluisteren en tussendoor vragen stellen.

Ik zit aan tafel met:

Jorien Castelein, oprichter en algemeen directeur van Blink.

Ron Huntley, oud-leerkracht en expert in human-centered design, een aanpak voor productontwikkeling die Blink heeft omarmd.

Onderwijsnieuws: december

1 januari 2025 Didactiek en Pedagogiek 28:01

De beste wensen voor 2025! Op oudjaarsdag blikken Peter en ik terug op de maand december en nemen al het onderwijsnieuws weer door. Stiekem bekijken we ook de hoogte- (en diepte) punten van 2024. Wat waren de meest memorabele nieuwsmomenten van het jaar? En wat kunnen we van 2025 verwachten? Luister nu en je bent weer helemaal bij. Zo staat niets je in de weg om opgeruimd aan het nieuwe jaar te beginnen.

Nieuwsberichten die voorbijkomen in deze aflevering: Aantal studenten op mbo daalt verder – De onderwijsbegroting – Problemen rond Paarse vrijdag – Protest tegen promotie – Zij-instromers op recordhoogte – Taaleis in kinderopvang – Stagevergoeding stijgt niet mee met inflatie – Sleutelen aan de auto van een crimineel – Eindhoven staat voor allergrootste investering ooit in het onderwijs – Meer mannen voor de klas – Pabo instroom groeit – Impact van telefoons op kinderen steeds duidelijker.

Deze podcast is ook te vinden via een nieuw kanaal: Top 10 onderwijsnieuws. Maar je kunt natuurlijk ook hier blijven luisteren. Tips of ideeën voor de volgende uitzending? We horen het graag!

Wat bedoelen we met realistisch reken- en wiskundeonderwijs?

15 december 2024 Didactiek en Pedagogiek 45:22

Realistisch rekenonderwijs is een benadering waarbij de nadruk ligt op het toepassen van rekenvaardigheden in praktische, alledaagse situaties. In plaats van alleen abstracte sommen te maken, leren leerlingen hoe ze rekenen (en wiskunde) kunnen gebruiken in de echte wereld, bijvoorbeeld bij het plannen van een reis, het beheren van een budget of het oplossen van praktische problemen. Dit betekent dat er veel aandacht is voor het begrijpen van concepten, het ontwikkelen van probleemoplossende vaardigheden en het verbinden van rekenen met andere vakken.

Realistisch rekenonderwijs in Nederland leidt in de laatste jaren ook tot discussie. Kritiek komt vooral van degenen die vinden dat de basisvaardigheden, zoals het snel en nauwkeurig kunnen rekenen zonder hulpmiddelen, niet voldoende aan bod komen. Anderen vragen zich af of deze visie op rekenen wellicht te abstract is en of het derhalve wel aansluit bij leerlingen. Wat is de stand van zaken in Nederland als het gaat om betekenisvol wiskunde- en rekenonderwijs? Hoe doen we het vergeleken met andere landen en wat is er nodig om het wiskunde- en rekenonderwijs naar een hoger plan te tillen?

In deze aflevering spreek ik met twee experts die ieder een zeer thuis zijn op het gebied van realistisch rekenonderwijs. Jenneken van der Mark is onderwijsadviseur, rekenspecialist en voorzitter van de NVORWO (Nederlandse Vereniging voor de Ontwikkeling van Reken-Wiskunde Onderwijs). Daarnaast is ze lid van het Expertisepunt Rekenen-Wiskunde. Paul Drijvers is hoogleraar didactiek van de wiskunde aan het Freudenthal Instituut van de Universiteit Utrecht, waar hij zich richt op de ontwikkeling van onderwijs in rekenen en wiskunde. Samen bespreken ze wat realistisch rekenen is en wat er nodig om stappen te zetten om het huidige rekenen en wiskundeonderwijs betekenisvol te verbeteren.

Bronnen en artikelen die in dit gesprek voorbijkomen vind je hieronder:

Basisschoolleerlingen rekenen in 2023 nog net zo goed als 20 jaar geleden

Leer ze rekenen!

Internationale reflecties op de Nederlandse didactiek van wiskunde en rekenen

Het tijdschrift Volgens Bartjens voor de praktijk van het wiskunde- en rekenonderwijs

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Onder welke omstandigheden zijn directe instructie en onderzoekend leren het meest effectief?

8 december 2024 Didactiek en Pedagogiek

Er is binnen het onderwijs al jaren een felle discussie over de meeste effectieve vorm van didactiek en lesgeven. Soms lijkt het wel alsof er twee kampen zijn die elkaar fel bestrijden, al dan niet met wetenschappelijke onderbouwing. Dit leidt overigens vaak tot verwarring bij leerkrachten. Want wat is nou wel of niet ‘evidence-informed’? Hoog tijd om hier eens uitgebreider bij stil te staan en een wetenschappelijke pas op de plaats te maken. Te gast in de studio is hoogleraar onderwijswetenschappen Ard Lazonder. Samen met vakgenoten schreef hij enkele belangrijke artikelen waarin de effectiviteit van beide methoden wordt vergeleken. In deze podcast neemt hij ons mee in de uitkomsten. Aan de hand van praktische voorbeelden en rijke wetenschappelijke ‘duiding’ maakt hij de balans op om de hoofdvraag te beantwoorden van deze podcast: Onder welke omstandigheden zijn directe instructie en onderzoekend leren het meest effectief?

In deze podcast worden verschillende artikelen en publicaties besproken. Hieronder staan de belangrijkste opgesomd:

Let’s talk evidence – The case for combining inquiry-based and direct instruction.

Beyond inquiry or direct instruction: Pressing issues for designing impactful science learning opportunities

Het is wellicht handig om de volledige publicatielijst van Ard te bezoeken, dat kan hier.

Inquiry and learning, by Chin and Duncan (2021)

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Onderwijsnieuws: november

7 december 2024 Didactiek en Pedagogiek

December. Ik ben dus weer flink verkouden en Peter gaat terug naar de schoolbanken. Sinterklaas vaart weer naar Spanje en de dagen zijn nu wel heel kort. Hoog tijd om het nieuws op een rij te zetten. Maar is het net zoals vorige maand kommer en kwijl? Gelukkig niet! Er is deze maand ook goed nieuws over het onderwijs in Nederland! Alle onderwerpen die voorbijkomen: Griekse tachtiger duikt na 70 weer de schoolbanken in – Kinderen die gezond eten, gaan beter rekenen – Politie waarschuwt voor criminelen in de zorg, ook actueel in het mbo! – Twee middelbare scholieren lossen 2500 jaar oud wiskundeprobleem op – Fors bezuinigen op mbo leiden tot nog meer personeelstekorten – Hogeschool Utrecht scoort laag: ‘het is een vage school’ – Onderwijsprotest geschrapt – Instroom internationale bachelorstudenten omlaag – instroom hbo-lerarenopleidingen in de plus – Den Haag moet dimmen vinden Amsterdamse docenten – Leerlingen met buitenlandse herkomst steeds vaker naar havo of vwo – Tekortschieten inspectie – Scriptie van staatssecretaris Maeijer niet in de haak.

Deze podcast is ook te vinden via een nieuw kanaal: Top 10 onderwijsnieuws. Maar je kunt natuurlijk ook hier blijven luisteren. Tips of ideeën voor de volgende uitzending? We horen het graag!

Hoe geef je een effectieve en kennisrijke leesles op de basisschool?

17 november 2024 Didactiek en Pedagogiek 45:44

Heleen Buhrs werkt als leerkracht en expert-leerkracht begrijpend lezen op de Alan Turingschool in Amsterdam. Recent kwam haar boek uit Effectief leesonderwijs in de praktijk, een kennisrijke aanpak voor de basisschool. Hierin legt ze uit hoe je als leerkracht een goede begrijpend lezen les ontwerpt en doceert. Ze besteedt hierbij veel aandacht aan de opbouw van kennis bij leerlingen, het selecteren van goede teksten, de actieve verwerking van leerlingen tijdens de les en de monitoring van het leerproces in de klas.

Heleen bouwt haar betoog in deze podcast op aan de hand van jeugdliteratuur. We bespreken de kwaliteit van diverse teksten (en methodes) en Heleen beschrijft stap voor stap wat er nodig is om een goede les te geven.

Een selectie van de besproken boeken vind je hieronder:

Piratenzoon door Rob Ruggenberg

Gedicht van Willem Wilmink (over Napoleon)

Winterijs van Peter van Gestel

Wat een goede tekst! Gids voor schrijven in 10 genres voor het basisonderwijs

Over alles. Van wolken tot Romeinse cijfers en van atomen tot schroeven

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Hoe herken je hoogbegaafdheid bij jonge kinderen?

14 november 2024 Didactiek en Pedagogiek 33:02

Het is vandaag 13 november 2024 en ik ben eens niet in de studio, maar afgereisd naar Leiden. Ik ben te gast bij het congres over hoogbegaafdheid georganiseerd door het samenwerkingsverband primair onderwijs Duin- en Bollenstreek. Om mij heen zitten ook enkele collega’s die meeluisteren. In deze aflevering staan jonge kinderen centraal. Ik ga in gesprek over hoe je hoogbegaafdheid bij jonge kinderen kunt herkennen.

Ik praat hierover met:

Maaike van Egmond – Kuivenhoven. Werkt op Integraal Kindcentrum De Duinroos in Katwijk als intern plus leerkracht en HB-specialist. De Duinroos valt onder stichting Prohles en ook daar is Maaike actief rondom hoogbegaafdheid in het samenwerkingsverband.

Lilian Van der Poel- de Schipper. Expert hoogbegaafdheid bij het jonge kind. Lilian is oprichter van XL leren waarin ze leerlingen en leerkrachten ondersteunt en heeft uk IQ in het leven geroepen omdat ze zag dat snelle jonge kinderen behoefte hebben aan peers. Vanuit ukIQ begeleidt ze leerkrachten in groep 1, 2 of 3 met de leerling met een grote ontwikkelingsvoorsprong. 

Meer weten over dit thema?

Op de site van het SLO staan handige artikelen en publicaties over het thema.

We bespraken ook het differentiatiemodel van Gagné.

Het model van Monks (1985) kwam ook aan bod.

En het kenniscentrum over hoog- en meerbegaafdheid is de moeite waard om eens te bezoeken! Kijk of luister eens naar deze aflevering over de samenwerking tussen het primair- en voortgezet onderwijs in Rotterdam Zuid gericht op hoogbegaafdheid!

Hoe voer je gesprekken over gevoelige onderwerpen in de klas?

7 november 2024 Didactiek en Pedagogiek

Dit is de vierde aflevering in een vijfdelige serie. De eerste aflevering ging over de geschiedenis van burgerschap. In de tweede aflevering verkennen we hoe burgerschap er uit kan zien in de dagelijkse schoolpraktijk. In aflevering drie bespraken we of en hoe het mogelijk is burgerschapsontwikkeling te ‘meten’ en te monitoren. In deze aflevering staan gesprekken voeren over gevoelige onderwerpen in de klas centraal. Hoe pak je dat aan? Wat doe je beter wel en wat ook niet als leerkracht en docent? En hoe je als professional regie op de kwaliteit van het gesprek?

Deze podcast maak ik samen met het Expertisepunt Burgerschap. Samen maken we een reeks van vijf speciale afleveringen over burgerschap in het onderwijs. Van aanleiding naar praktijk, van kennis naar handelen. Volg deze afleveringen en je bent helemaal bij als het gaat om burgerschap! Meer weten? Kijk voor meer informatie op www.expertisepuntburgerschap.nl

Meer informatie over mijn gasten aan tafel:

  • Geerte Savenije, universitair docent bij het Research Institute of Child Development and Education en lerarenopleider bij de Interfacultaire lerarenopleiding (ILO) aan de Universiteit van Amsterdam.
  • Naomi Nagtegaal, docent geschiedenis en maatschappijleer aan het Hervormd Lyceum West. En Naomi heeft een eigen onderneming Naomi Creates waarmee ze educatief materiaal ontwikkelt, workshops en gastlessen geeft.
Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Onderwijsnieuws: oktober

6 november 2024 Didactiek en Pedagogiek 21:42

De lijst met nieuws wordt langer en langer. Peter en ik proberen wat overzicht aan te brengen na een week herfstvakantie. Alle onderwerpen die voorbijkwamen deze maand: Kwakzalverprijs naar NVAO (auw!), Influencer Tate veroorzaakt onderwijscrisis, meditatieruimte dicht vanwege seksende studenten, Arjan Lubach en kleuters, bezuinigingen, maatschappelijke diensttijd, telefoons de klas uit (ook in het MBO), te weinig gym, leesbaar schrijven en verstaanbaar praten, wereldranglijst van universiteiten ter discussie en blijkbaar heeft de onderwijsinspectie het te druk.

Deze podcast is ook te vinden via een nieuw kanaal: Top 10 onderwijsnieuws. Maar je kunt natuurlijk ook hier blijven luisteren. Tips of ideeën voor de volgende uitzending? We horen het graag!