Didactiek en Pedagogiek

Instructie – Toetsen – Vakmanschap – Voorkennis – EDI – Veiligheid – Leren lezen – Herhalen – Leerlingvolgsysteem – Rekenen – Vertrouwen – Pesten – Maakonderwijs – Checken van begrip – Kennis – Toetsrevolutie – Formatief handelen – Stress – Nieuwsgierigheid

Waarom gaat leren niet vanzelf? 10 inzichten voor de leerkracht

In deze podcast ga ik in gesprek met Anna Bosman en Robin van Rijthoven. Ze vertaalde het befaamde onderwijsboek ‘Why don’t students like school?’ geschreven door cognitief psycholoog Daniel Willingham. Het boek geeft op onderzoek gebaseerde inzichten en onderbouwing hoe wij mensen leren en denken. Op basis van deze kennis biedt het boek 10 inzichten voor de leerkracht die direct toepasbaar zijn tijdens het lesgeven en in de klas.

Vragen die in deze podcast voorbijkomen zijn onder andere: Wat is het belang van achtergrondkennis wanneer we leren? Hoe komt het dat leren van nature ’traag’ is? Waarom is oefening en herhaling zo belangrijk? Waarin lijken leerlingen op elkaar en hoe kan je die overeenkomsten benutten tijdens het lesgeven? Waarom loont hard werken ten opzichte van natuurlijke aanleg? Is het zinvol om ICT te gebruiken tijdens instructie en herhaling? En natuurlijk nog veel meer!

Ik wil het boek van harte aanbevelen! Sterker nog, ik ben van mening dat iedereen die ‘iets met onderwijs doet’ baat heeft bij het lezen van dit boek. Bestel Waarom leren niet vanzelf gaat via deze link en je hebt het morgen in huis!

Robin van Rijthoven en Anna Bosman zijn beiden verbonden aan de eerste volledig universitaire lerarenopleiding voor het primair onderwijs, genaamd Pedagogische Wetenschappen van Primair Onderwijs (PWPO) van de Radboud Universiteit Nijmegen. Wij zijn collega’s. Ik doceer in de Master Curriculum Ontwikkeling voor Primair Onderwijs (COPO) en verzorg samen met Erik Meester de leergang Curriculumontwikkeling op school voor schoolleiders.

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Hoe is onderwijs de grote gelijkmaker?

Onderwijs wordt nog steeds gezien als de grote gelijkmaker in onze samenleving. Hier wordt veel over geschreven en gezegd door experts, wetenschappers, politici en beleidsmakers. Maar hoe raken deze ideeën en opvattingen de praktijk van alledag? Hoe geef je bijvoorbeeld les als leerlingen zonder ontbijt de school binnenkomen? Wat is het belang van kennis voor kinderen die niet met hun ouders naar de bibliotheek, het museum of boekhandel gaan?

Tijd om de praktijk aan het woord te laten. Ik ga in gesprek over gelijke kansen met de onderwijsprofessionals die zelf voor de klas staan en hier leiding aan geven. Aan tafel zitten Annemarie van den Berg, directeur van De Groene Vallei, Suzanne Schuijt, leerkracht in groep 4 en Marije Verkerk-Prins, kwaliteitscoördinator. De Groene Vallei is onderdeel van SKOVV, Stichting Katholiek Onderwijs Veluwe-Vallei.

We bespreken de impact van onderwijs op de leerlingen uit de buurt en hun ouders. Over ontbijten voordat school begint, de schoolweging, het belang van hoogwaardig onderwijs met hoge verwachtingen en waarom toegang tot kennis de essentie is van gelijke verwachtingen. Ook bespreken we hoe wetenschappelijk geïnformeerd les te geven, waarom het kennen van je populatie zo belangrijk is, de invulling van co-teaching en het handen en voeten geven aan voortdurende samenwerking als schoolteam.

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Onderwijsnieuws: april 2024

Het is april en ik heb het nog nooit zo koud gehad in deze maand. Ik dacht dat het alleen maar warmer ging worden door de klimaatverandering? En het blijft ook maar regenen. Er is ook goed nieuws, want Peter gaat weer op meivakantie. Maar maak je geen zorgen, we hebben al het relevante onderwijsnieuws voor je op een rij gezet! Zodat je gerust de laptop kunt dichtklappen, het lokaal kunt afsluiten en van twee weken welverdiende rust kunt genieten.

Alle onderwerpen die voorbijkwamen deze maand:

Schaken op school is goed voor alles. Of kun je net zo goed gaan voetballen? – Burgerschap nieuw verplicht examenonderdeel voor mbo-studenten, ook voor het hbo en wo? – Kabinet wil dat schoolleiders en leerkrachten meer te zeggen krijgen over lesmethoden, toetsen en geld – Urenuitbreiding moet lerarentekort helpen bestrijden – Bewegingsarmoede – Vmbo, havo en vwo in één klas: het werkt (behalve voor de leraar) – Accountantsbureau KPMG Nederland heeft een boete van 25 miljoen dollar gekregen vanwege examenfraude – Vrouwen houden universiteit draaiende, maar krijgen geen waardering – Zo strijdt Utrecht tegen ongelijkheid tussen basisschoolleerlingen – De Staat van het onderwijs – Extern ingehuurde docenten bijna twee keer zo duur – School tijdens Eid al-Fitr?

Deze podcast is ook te vinden via een nieuw kanaal: Top 10 onderwijsnieuws. Maar je kunt natuurlijk ook hier blijven luisteren. Tips of ideeën voor de volgende uitzending? We horen het graag!

Wat is de staat van ons onderwijs anno 2024?

De Staat van het Onderwijs is het jaarlijkse verslag van de Inspectie van het Onderwijs over wat er goed gaat in het onderwijs en waar verbeterpunten liggen. Het rapport is gisteren verschenen en ik ga erover in gesprek met Ria Westendorp. Ria is waarnemend inspecteur-generaal van het onderwijs en directeur Toezicht Primair Onderwijs en Kinderopvang bij de Inspectie van het Onderwijs.

Aan het gesprek doen mee: Vincent Edelman, leerkracht in groep 7 en 8 bij basisschool ‘t Schrijverke in Hellevoetsluis en Master student Curriculum Ontwikkeling van Primair Onderwijs (COPO) aan de Radboud Universiteit. En Anneke Huiskamp, directeur van Daniël de Brouwerschool in Wilp, een katholieke regioschool voor speciaal en voortgezet speciaal onderwijs. 

We bespreken de volgende thema’s in de podcast: stand van zaken basisvaardigheden primair onderwijs, effecten van ondermaats onderwijs op gelijke kansen, het belang van een krachtige kwaliteitscyclus, de rol van besturen en koepels, organisatie en inrichting (autonomie, vrijheid of vrijblijvendheid), passend onderwijs en samenwerking over grenzen van scholen heen, het lerarentekort, burgerschap en herstelopdrachten, tijd voor een innovatieverbod (?) en tot slot bespreken we enkele langere lijnen die in het rapport naar voren komen.

Je kunt de staat van het onderwijs 2024 hier downloaden. En hier vind je het artikel waar Vincent op het einde van het gesprek naar refereerde gericht op gaten dichten met kennis in relatie tot gelijke kansen.

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Hoe krijgen we pestgedrag de wereld uit?

In deze aflevering praat ik met Kees van Overveld over pesten. Kees is gedragsdeskundige, onderwijsexpert op het gebied van klassenklimaat, gedrag en sociaal emotioneel leren en auteur van diverse onderwijsboeken. We bespreken de kenmerken van pestgedrag, de relatie met groepsvorming in de klas en de rol die de leerkracht hierin heeft. We blikken ook terug op de afgelopen jaren waarin er verschillende beleidsinitiatieven zijn geweest om pesten de wereld uit te helpen. Wat heeft wel geholpen, wat ook niet? Tot slot bespreken we wat leerkrachten wel en niet kunnen doen om succesvol pesten de kop in te drukken. Hier vind je meer artikelen van Kees over pesten, groepsgedrag en kansrijke interventies.

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Welke rol spelen educatieve uitgevers in ons onderwijs?

Elke school in Nederland gebruikt lesmethoden om onderwijs te geven aan leerlingen, scholieren en studenten. Deze lesmethoden (ook wel leeroplossingen genoemd) vallen uiteen in lesboeken, werkboeken, online leeromgevingen en andere zogeheten ‘leeroplossingen’. Educatieve uitgeverijen maken deze methoden. In Nederland wordt dit bewust overgelaten aan commerciële organisties. Deze uitgeverijen werken vaak samen met onderwijskundigen, leerkrachten, docenten en experts. De redenering is dat deze marktwerking leidt tot continue kwaliteitsverbetering, variatie en meer keuzemogelijkheid.

Het is mij echter ook opgevallen dat er in de afgelopen jaren in toenemende mate kritiek is op educatieve uitgevers. Methoden zouden te makkelijk zijn, alleen nog maar digitaal, ‘oppervlakkig’ en niet geënt op wetenschappelijk onderzoek. Er wordt echter weinig met deze educatieve uitgeverijen gesproken over kwaliteit, de totstandkoming en de uiteindelijke samenstelling van leermaterialen. Hoog tijd om hier verandering in te brengen. Ik benaderde drie grote educatieve uitgevers (Noordhoff, Malmberg en Boom) voor een podcast gesprek over onderwijskwaliteit, gebruik van wetenschappelijke inzichten en de huidige onderwijs uitdagingen in Nederland.

Ik zit in deze podcast aan tafel met Petra van der Veen, segmentmanager basisonderwijs bij Noordhoff, Gemma Jissink, uitgever Nederlands voortgezet onderwijs en mbo bij Boom en Ina Bruining, portfoliomanager talen VO bij Malmberg.

Tijdens de start van de podcast bespreken we enkele onderwijsboeken. Hieronder staan ze opgesomd (in willekeurige volgorde).

Boom Nederlands voor het MBO

Kern Nederlands Taal & Cultuur

Leesrijk met talent

Rijke taal (v)mbo

Getal en ruimte

Getal en ruimte junior

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Onderwijsnieuws: maart 2024

Maart roert zijn staart, maar het onderwijs ook. Het is maandag 1 april (geen grap), de zomertijd is ingegaan en Peter en ik nemen het onderwijsnieuws van de maand maart systematisch door. En er was nieuws! De lijst is lang, dus we beperken ons tot de top 10.

Alle onderwerpen die voorbijkwamen deze maand:

Groningen mogen een toga dragen en krijgen promotierecht, zowel in de Toeslagenaffaire als bij DUO zie ik een overheid die discrimineert, Pabo Emmen hoopt op meer mannelijke studenten, Het woord afgestudeerd in de ban, Week van hoogbegaafdheid, Studenten mogen sinds een jaar in beroep bij de Raad van State: ‘Soms denk je: formeel heb je het recht, maar moreel past het niet, Italiaanse universiteit blijkt nep: geneeskundediploma’s zijn niets waard, Beter onderwijs begint op de pabo Onrust over de uitslag doorstroomtoets, Estland als voorbeeld om jongengeren weer aan het lezen te krijgen, Overheid moet haast maken met herwaardering van het (v)mbo, Nieuwe Utrechtse bangalijst, Focus op de basis, Geen lelies naast de basisschool, Beroepsopleidingen moeten stages doelgerichter inzetten, Een leven lang leren, behalve in groep acht en Minister van Onderwijs onderzoekt verlaging leerplichtleeftijd naar 4 jaar

Deze podcast is ook te vinden via een nieuw kanaal: Top 10 onderwijsnieuws. Maar je kunt natuurlijk ook hier blijven luisteren. Tips of ideeën voor de volgende uitzending? We horen het graag!

Hoe bouwen we in Nederland aan een professionele cultuur voor het beroep van leraar?

In de studio is Theo Witte. Theo is voorzitter van het RED-team onderwijs en ervaren lerarenleider en vakdidacticus Nederlands aan de Rijksuniversiteit Groningen. Eind vorig jaar verscheen het zeer lezenswaardige artikel Naar een professionele cultuur voor het beroep van leraar. Hierin doet Theo een aantal concrete voorstellen voor een fundamentele aanpak van het kwalitatieve lerarentekort. In deze podcast bespreken we dit artikel. Theo legt uit hoe het komt dat het onderwijs een zwakke professionele beroepscultuur kent. Hij identificeert een aantal pijnpunten en doet concrete voorstellen voor een fundamentele stelselwijziging. Dit raakt een aantal pijlers: professionele vakvereniging, professionele standaarden, verplichte en gerichte scholing en het toewerken naar een landelijke kennisinfrastructuur.

Theo Witte is voorzitter van het Meesterschapsteam Nederlands geweest dat in 2016 de inhoud en didactiek van het schoolvak Nederlands ter discussie stelde. Hij is gepromoveerd op de literaire ontwikkeling van havo- en vwo-leerlingen. Ook is hij grondlegger van de veelgebruikte website lezenvoordelijst.nl. Op dit moment is hij redacteur en auteur van de methode KERN Nederlands Taal & Cultuur.

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Hoe krijgen we jongeren (weer) geïnteresseerd in wiskunde?

Het kantoor van hoogleraar Joost Hulshof is uniek. In elke hoek zie je stapels wis- en natuurkunde boeken. Aan de muur hangen maar liefst twee krijtborden volgeschreven met formules, op het volle bureau vind je een indrukwekkende verzameling rubix cubes, fotolijstjes en allerlei gekke gebruiksvoorwerpen. Aan het plafond hangt een paraplu (“leuk om mee te rekenen!”). Het wordt gauw duidelijk: Hier word nagedacht in een andere taal: de taal van cijfers, formules, vergelijkingen en algebra.

Ik ben afgereisd naar mijn Alma mater: de Vrije Universiteit Amsterdam. Maar ik ben op een hele andere afdeling en in een voor mij toch redelijk onbekende en complexe wereld beland. De wereld van de wiskunde. Ik ben te gast bij prof. dr. Joost Hulshof. Hij bekleedt de leerstoel mathematical analysis. In deze podcast praten we over de schoonheid van wiskunde. Over nieuwsgierigheid, creativiteit en het toegankelijk maken van deze prachtige discipline bestaande uit cijfers, pizzapunten, rookwolken en vliegtuigen. Wiskunde is overal! Om dit te snappen moet je wel goed leren rekenen en de lat hoog leggen.

Joost gebruikt tal van voorbeelden en toepassingen om te laten zien hoe wiskunde in de dagelijkse wereld zichtbaar wordt en hoe leuk het is om met jongeren te puzzelen. Ook geeft hij concrete handvatten hoe we jongeren geïnteresseerd kunnen krijgen in de wiskunde. Om dat te bereiken is er wel iets nodig in het Nederlandse onderwijs! Bereid je voor op een uitgebreid en ontzettend leuk gesprek!

Kijk zeker eens op de website van Joost en check zijn oratie, of deze leuke filmpjes met uitleg.

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Onderwijsnieuws: februari 2024

Het is maart en het voorjaar lonkt! Hoog tijd om het onderwijsnieuws van februari door te nemen. We scheiden het kaft van het koren zodat je weer helemaal fris aan deze nieuwe maand kan starten. Onderwerpen die voorbijkomen: Onderwijsinspectie: mbo’s maken amper werk van uitbannen stagediscriminatie – Onderwijsraad kritisch op plan voor rem op buitenlandse studenten – Jongeren kiezen studie niet op basis van goed salaris of kansen op arbeidsmarkt – Zaanse leerlingen Speciaal Voortgezet Onderwijs krijgen opleiding tot barista – We doen hier niets geks, we geven gewoon les – Hoogleraar Anna Bosman maakt excuses voor haar beroepsgroep – Dijkgraaf: actie tegen kansenongelijkheid in hoger onderwijs – Tweede Kamer wil schoolzwemmen weer invoeren – Einde speciale scholen en klassen voor Oekraïners in zicht – Ja, ik ben onderwijsvernieuwer, en ik heb iets zinnigs te zeggen

Deze podcast is ook te vinden via een nieuw kanaal: Top 10 onderwijsnieuws. Maar je kunt natuurlijk ook hier blijven luisteren. Tips of ideeën voor de volgende uitzending? We horen het graag!