Welke lessen bevat de natuur om ons heen als het gaat om veranderen, leren en samenwerken? Ik ga over deze vraag in gesprek met Arjan Postma, boswachter, schrijver en spreker. Arjan kan werkelijk prachtige verhalen vertellen over de lessen die natuur ons kunnen leren als het gaat om verandering, leren en samenwerken. Hij schreef er ook een geweldig mooi boek over: Hoe één gekke mier de wereld kan veranderen, over de relatie tussen mens en dier.
We bespreken diverse thema’s: Waar komt onze natuurlijke ‘drive’ om te willen veranderen eigenlijk vandaan? Bestaat er bijvoorbeeld zoiets als ‘stabiliteit’ en heeft het zin om dit na te jagen? Hoe gaan dieren om met overvloed of schaarste en op wie moeten we letten als we willen innoveren? Komt verandering van boven of juist niet? Luister mee en leer meer over bomen, mieren, rivieren, natuurrampen, collectief leiderschap en nog veel meer!
Pesten kan zowel kinderen als volwassenen kan treffen, zowel op school als tijdens het werk. Een steeds groter wordend probleem is online pesten. Pesten heeft vaak grote impact op het zelfvertrouwen, het welzijn en de mentale gezondheid van slachtoffers. Het tegengaan van pesten vereist een gezamenlijke inspanning van ouders, leraren, collega’s en de bredere gemeenschap. Door bewustwording te creëren, open communicatie te bevorderen en duidelijk op te treden tegen pestgedrag is het mogelijk een omgeving te creëren waarin iedereen zich veilig en gerespecteerd voelt. Maar hoe pak je dat aan?
Preventie, ondersteuning en educatie spelen hierin een cruciale rol. Maar dit is zo makkelijk nog niet. Helemaal nu jongeren zich steeds meer in een online wereld begeven. Hoe krijgen we toegang tot ‘deze digitale wereld’? Waar begin je? Wat voor gesprek voer je met jongeren en is het uiteindelijk mogelijk online pesten geheel aan banden te leggen? Ik praat hierover met Bamber Delver en Kees van Overveld.
Wist je dat het tussen 23 en 27 september de week tegen pesten is? Dit jaar is het thema ‘Denk na als het om geklets gaat’. Kijk voor meer informatie op website van Stichting school en veiligheid.
Meer over mijn gasten aan tafel:
Bamber Delver, hoofddocent Nationale Opleiding MediaCoach. Schrijver van het handboek tegen pesten.
Kees van Overveld, gedragsdeskundige, onderwijsexpert op het gebied van klassenklimaat, gedrag en sociaal emotioneel leren.
In deze aflevering staat het bestuurlijk leidinggeven aan een schoolorganisatie centraal. Veel scholen in Nederland vallen immers onder een vorm van bestuur. Maar het valt mij op dat niet iedereen op de hoogte is wat een bestuurder nu precies ‘wel en niet doet’. Zo is een college van bestuur eindverantwoordelijk voor alle scholen. En is het de formele werkgever van alle medewerkers. Ook stelt het bestuur specifieke kaders vast. Maar hoe komen deze kaders tot stand? En hoe ziet een evaluatie proces eruit? Wanneer doe je iets samen en wanneer laat je het over aan de school zelf? Dit kan best complex zijn. Scholen zijn continue in beweging. Denk alleen al aan relatief nieuwe thema’s zoals burgerschap of inclusief onderwijs (voortkomend uit wetgeving). Of regionale vraagstukken zoals het lerarentekort of specifieke stedelijke kwesties zoals armoede en toegang tot sportfaciliteiten.
Onderlinge samenwerking is hiermee een belangrijke kwestie voor een bestuurder. Successen delen, leren van elkaar en gezamenlijkheid nastreven bijvoorbeeld bij stages, verbetertrajecten of wanneer er een samenwerking met partners wordt aangegaan. In deze podcast probeer ik te expliciteren hoe je leiding geeft aan dit soort leerprocessen. Hoe bouw je aan een lerende schoolorganisatie? Welke voorwaarden schep je vooraf en welke ontwikkel je gaande weg? Wat moet een bestuurder ‘goed kunnen’? Over deze vragen praat ik uitgebreid met bestuurder Anko van Hoepen.
Anko van Hoepen is bestuursvoorzitter van SPO Utrecht. SPO Utrecht is een bestuur van 38 openbare scholen in de stad Utrecht. Er werken hier meer dan 1.000 onderwijsprofessionals. Anko was hiervoor leerkracht, intern begeleider, schooldirecteur en bestuurder. En hij heeft in het algemeen bestuur van de PO-raad gezeten en werd daarna vicevoorzitter van deze brancheorganisatie. Anko is naast voorzitter van SPO Utrecht ook zeer actief. Een paar highlights: Lid Raad van Toezicht van Jantje Beton, lid raad van advies van Juverta (groen blauw beroepsonderwijs) en voorzitter van de raad van toezicht van Sport Utrecht.
Ik ben geïnspireerd door het recente boek Bestuurlijk leiding geven aan lerende scholen. Zowel Anko en ik hebben het boek vooraf gelezen en ik heb er enkele dilemma’s en vragen uit gedistilleerd. Veel luisterplezier!
Basisschool De Groenling werkt vanuit een sterke visie, zowel op schoolontwikkeling als onderwijskwaliteit. Dit is geen vrijblijvende visie. Elke keuze en afweging die gemaakt wordt wordt afgemeten aan deze visie. Dit gaat niet onopgemerkt. De school werkt gestaag aan het verbeteren van de resultaten en is sinds dit jaar klassewerkplek. In deze aflevering praat ik hierover met schooldirecteur Judith Ueberbach en intern begeleider Sharon van den Boom. We gaan uitgebreid in op onderwijskundig leiderschap, samenhang in het curriculum en het creëren van een sterk professioneel klimaat. Ook bespreken we de leiderschapscompetenties die nodig zijn om met een team werk te maken van hoge verwachtingen naar alle leerlingen.
Deze aflevering maak ik samen met Klassewerkplek. Dit jaar brengen we samen scholen in kaart die erin slagen werk te maken van werkgeluk in het onderwijs en het predicaat Klassewerkplek dragen. We leggen de relatie met kwaliteit, samenwerken en hoge verwachtingen naar leerlingen! Kijk voor meer informatie op www.klassewerkplek.nl
Flevoland heeft een groot tekort aan leraren en schoolleiders. Op sommige plekken is Flevoland vergelijkbaar met steden als Amsterdam en Rotterdam. Er wordt steeds meer onderzoek gedaan om verklaringen te vinden voor de huidige problemen in het onderwijs. Gek genoeg komen er dan weinig scholen aan het woord die hun onderwijs juist goed op orde hebben. Waar collega’s graag werken en zelfs werkgeluk ervaren! Wat kunnen we van hen leren? Hoog tijd om in te zoomen op deze succesvolle schoolpraktijken! Ik praat in deze aflevering met collega’s van basisschool De Driemaster in Almere. Dit jaar zijn ze klassewerkplek geworden. De Driemaster zet expliciet in op werkplezier en vakmanschap. Hierover gaan we in gesprek in deze podcast. Concreet en to-the-point.
Thema’s die we bespreken zijn ondermeer: leidinggeven vanuit vertrouwen, hoe doe je dat? Hoe maak je in het team tijd en ruimte voor professionalisering en leren in het werk? Wat voor begeleidingsvorm werkt het beste voor startende onderwijsprofessionals? Hoe breng je focus aan met je team? Wat zijn handige tips en tricks voor collega’s die ook aan de slag willen met werkgeluk?
Mijn gasten aan tafel:
Michelle Brown, directeur van christelijke basisschool De Driemaster in Almere
Rolf de Ruiter (schoolleider in opleiding bij de Driemaster) en
Marjolein Slootweg (leerkracht groep 7/8, rekenspecialist en MT-lid)
Deze aflevering maak ik samen met Klassewerkplek. Dit jaar brengen we samen scholen in kaart die erin slagen werk te maken van werkgeluk in het onderwijs en het predicaat Klassewerkplek dragen. We leggen de relatie met kwaliteit, samenwerken en hoge verwachtingen naar leerlingen! Kijk voor meer informatie op www.klassewerkplek.nl
Het is cruciaal dat mensen zich veilig voelen tijdens hun werk. Dit geldt net zo goed voor studenten als voor professionals. Maar hoe zorg je nou voor psychologische en sociale veiligheid in de dagelijkse praktijk? Hoe creëer je een prettige, veilige werkomgeving zodat collega’s met plezier werken, leren en presteren? Toch wel ingewikkelde vragen waar nog niet veel mensen een helder antwoord op kunnen geven. Gelukkig bestudeert Joriene Beks deze vragen al lange tijd en is ze een expert op het gebied van psychologische en sociale veiligheid. In deze podcast bespreken wat psychologische en sociale veiligheid nu wel en niet is, hoe je eraan kunt werken als organisatie en wat welke effecten dit heeft. Een uitermate praktische, toepasbare en belangrijke podcast toegespitst op het middelbaar beroepsonderwijs!
Deze podcast aflevering maak ik in samenwerking met SOM, het arbeidsmarktfonds voor het mbo. SOM zet zich in voor alle medewerkers in het mbo. Van docenten, hr-adviseurs, or-leden, tot teamleiders en bestuurders, en heeft als missie bij te dragen aan professioneel, gezond en vitaal werken in het mbo.
Check zeker de boeken en praktische werkvormen geschreven door Joriene!
In deze nieuwe aflevering spreek ik met Björn Prevaas en Niels van Loon over programmamanagement. Steeds meer organisaties (ook in het onderwijs) werken met deze filosofie en methodiek om strategische doelen te bereiken. Maar wat is programmamanagement eigenlijk en hoe verschilt het van een project? Hoe kan je ermee aan de slag en wat vraagt het van een professional om hierin te participeren? En, wat is professioneel programmamanagement? Daar gaan we het in deze podcast over hebben. Nieuwsgierig? Op 26 september 2023 organiseert PGM open een reuze interessant congres over programmamanagement! En check zeker de boeken die Björn en Niels schreven over programmamanagement. Nog wat meer linkjes: Tijdens de podcast hadden we het ook over het werk van Manon Ruijters en Hans Vermaak. Ook bespraken we het werk van Michel Thiery, kwam Benedictijns leiderschap voorbij en bespraken we het belang om te leren Denken in systemen. Mooie leestips voor de zomervakantie!
Klaas Rozemond is auteur van het boek De beste filosofische ideeën om je moraal te verbeteren. Hij houdt een pleidooi om in dialoog met jezelf te gaan om zo je moraal te verbeteren. Pas dan start het zoekproces naar kennis, bronnen en inzicht om werk te maken van gedragsverandering. Maar hoe pak je dat aan? En waarom zou je überhaupt moeite doen om een beter mens te worden? Aan de hand van tal klassieke filosofen, praktijkvoorbeelden en uitdagende vragen gaan we in deze podcast in gesprek.
Klaas publiceerde eerder het standaardwerk Het menselijk kwaad over de vraag wat kwaad eigenlijk is. We maakten hierover ook een podcast (aflevering 21). In het zelfgekozen levenseinde pleitte hij voor het recht om over je eigen levenseinde te beschikken (aflevering 142). Samen met Jet Nijkamp en Co Woudsma publiceerde hij Het Aardse leven (over de epicurische levensfilosofie). Daarvoor kwam het boek Filosofie voor de zwijnen uit over het geluk van mens en dier.
Volgens Marijke Spanjersberg wordt onze taal meer en meer een binnenkant-taal. We praten graag en veel over wat er zich in onszelf en in de ander afspeelt. Coaches, adviseurs en guru’s doen ons bovendien geloven dat dit ontzettend belangrijk is om gelukkig te worden, beter samen te werken en impact te maken. Maar is dat eigenlijk wel zo? En hoe komt het dat deze binnen-kant taal zo’n grote aantrekkingskracht heeft? In haar boek ‘Tussentaal‘ geeft Marijke een kritische reflectie op het gebruik van internaliserende en psychologiserende taal als uitdrukking van het dominante paradigma dat de oplossing voor het probleem in het individu zelf ligt. Zou het ook anders kunnen? Is het mogelijk om taal te bedenken die meer uitdrukking geeft aan wat tussen mensen afspeelt en hoe zou deze taal dan klinken?
Ook al is leren iets wat we van nature doen, het is in de context van ons werk niet altijd vanzelfsprekend. Soms roepen opleidingen of veranderingen juist weerstand op. En dat maakt dat we minder ontwikkelen en leren in ons werk dan mogelijk is. Zonde! Want een leven lang leren is wel degelijk de moeite waard en iets om na te streven. Isolde Kolkhuis Tanke schreef hier boek over: In de leerstand. Over hoe je kunt blijven leren in je werk. Wat vraagt een leven lang leren van een professional, leidinggevende en bijvoorbeeld afdeling HR of opleidingen? We bespreken de kenmerken van een uitnodigende werk-leeromgeving en welke valkuilen je beter kunt vermijden.
Isolde Kolkhuis Tanke is zelfstandig adviseur en onderzoeker. Docent aan de Open Universiteit, SUAS en Business School Nederland. Ook is Isolde hoofdredacteur van het tijdschrift Opleiding en Ontwikkeling.
