Episode Archives

Waarom roept Curriculum.nu zoveel weerstand op? Tjipcast 089 met Wim van de Hulst

27 september 2020 Didactiek en Pedagogiek, Innoveren en Verbeteren 00:58:50

Met wiskundedocent Wim van de Hulst ga ik in gesprek over de grootschalige onderwijsvernieuwing Curriculum.nu. Curriculum.nu is een vernieuwingsproces dat vanuit het ministerie in gang is gezet om het curriculum voor zowel basisonderwijs (PO) als de onderbouw van het voortgezet onderwijs (VO) ingrijpend te herzien. Wat zijn de doelen precies en waarom leidt de aanpak in het werkveld nu eigenlijk tot zoveel weerstand? Wim van de Hulst heeft het proces de laatste anderhalf jaar nauwgezet bestudeerd en deze zomer een uitgebreide analyse geschreven. In deze aflevering van Tjipcast verkennen we een aantal van de bezwaren tegen Curriculum.nu en we bespreken de politieke en beleidsmatige besluitvorming. Klopt het beeld van een olietanker die koste wat het kost zijn koers vasthoudt? 
Wim stelt zichzelf vooral ook de vraag hoe het proces zo omgebogen zou kunnen worden dat het juist wel tot een positieve impuls voor het onderwijs zou kunnen leiden. Het onderwijs dat immers toch al in zulk zwaar weer verkeerd! En wat is de rol van de Tweede Kamer eigenlijk in het proces? We proberen een aantal zaken wat helderder te krijgen.

Bekijk hieronder het gesprek met Wim op het Tjipcast YouTube kanaal:

Linkjes naar boeken en websites die in het gesprek naar voren kwamen:

Hoe kan wetenschappelijke kennis de kwaliteit van je lessen verbeteren? Tjipcast 088 met Gert Verbrugghen

20 september 2020 Didactiek en Pedagogiek, Persoonlijke en Professionele Ontwikkeling 01:03:33

Er is niets zo praktisch als een goede theorie. Maar in de wereld van onderwijs is er nog wel sprake van een groot gat tussen wetenschap en praktijk van alledag. Maar gelukkig zijn er ook veel positieve voorbeelden! In deze podcast ga ik in gesprek met Gert Verbrugghen. Docent Engels op het Alfrink college in Deurne. Gert gebruikt heel bewust wetenschappelijke kennis om zijn lessen in te richten. Je zou dit ‘evidence informed werken‘ kunnen noemen. Zo werkt hij met een uitgekiend beloningssysteem om positief gedrag en inzet te waarderen.

Iets dat de leerlingen erg waarderen. Maar er zijn meer interessante keuzes die Gert maakt. Bijvoorbeeld de nadruk op leerwerk in plaats van maakwerk. Hij ziet veel voordelen om de leerlingen uit te dagen om kennis te memoriseren (denk aan een gedicht). Om vervolgens de Engelse grammatica regels toe te lichten. Wat zijn aanpak ook bijzonder maakt is de synergie op schoolniveau tussen expliciete hoge verwachtingen (leerprestaties) en ruimte voor iedere leerling om in zijn eigen tempo te werken.

Ook met toetsing maakt het schoolteam onderbouwde keuzes. Er zijn drie formele toetsmomenten met cijfer, bij extra toetsing worden er geen cijfers gegeven. Deze meetmomenten zijn primair bedoeld om te leren van fouten. Elke leerling (en de klas als geheel) krijgt gerichte feedback. Gert is ook sterk voorstander van structuur, regelmaat en orde in de klas. Zo oefent hij met alle leerlingen in het begin van het jaar hoe de klas binnen te komen en wanneer het tijd is om de tas in te pakken (dus niet 10 minuten voor tijd). Allemaal bedoeld om de lestijd zo optimaal mogelijk te benutten. Luister nu naar een bijzonder inspirerend en praktisch gesprek over de brug slaan tussen wetenschap en praktijk!

Het IVO in Deurne bestaat uit 4 deelscholen, Sprongcollege (praktijkonderwijs), Hub van Doornecollege (basis/kader), Alfrinkcollege (mavo) en Peellandcollege (havo/vwo).

Bekijk hieronder het gesprek met Gert op het Tjipcast YouTube kanaal:

Linkjes naar boeken en websites die in het gesprek naar voren kwamen:

Bordwerk en aantekeningen: Slow teaching in de 21e eeuw. Tjipcast 087 met Marcel Schmeier

16 september 2020 Didactiek en Pedagogiek, Persoonlijke en Professionele Ontwikkeling 00:51:06

Onderwijsexpert Marcel Schmeier is te gast in de studio. We gaan in gesprek over zijn net verschenen boek Bordwerk en aantekeningen, slow teaching in de 21e eeuw. In dit boek beschrijft Marcel hoe leerkrachten en docenten gebruik kunnen maken van het bord. Dat kan een whiteboard, krijtbord of smartboard zijn of een combinatie.

Het is opvallend dat het bord de afgelopen jaren een beetje in de vergetelheid is geraakt. Gelukkig is het nut en de noodzaak van bordwerk en aantekeningen bezig met een opmerkelijke opmars. Steeds meer leerkrachten zien dat het gebruik van het bord de instructie en kennisoverdracht versterkt. Ook geeft het de leerkracht en leerlingen heldere kapstokken waarlangs te werken en te leren.

In deze podcast bespreken we hoe je het bord kunt inzetten tijdens lessen, wat het vraagt ter voorbereiding en hoe je als leerkracht werkt met een zorgvuldige en stapsgewijze opbouw. Ook kijken we naar het belang van aantekeningen maken, leren samenvatten en meeschrijven. Marcel bundelt in zijn boek honderden jaren onderwijservaring met de nieuwste inzichten en technieken. Deze podcast is met beeld opgenomen om zo voorbeelden uit de praktijk te laten zien. Neem eens een kijkje op het YouTube kanaal om het gesprek te bekijken! Tijdens de podcast worden diverse vragen van luisteraars (in dit geval docenten en leerkrachten) over gebruik van het bord in de klas besproken.

Links die ter sprake kwamen in de podcast:

Bestel via deze link het boek van Marcel Schmeier:

Bekijk hieronder het gesprek met Marcel op YouTube:

Hoe krijgen we in Nederland weer beter onderwijs? (En waarom is dat toch zo ingewikkeld?) Tjipcast 086 met René Kneyber

7 september 2020 Didactiek en Pedagogiek, Leiderschap en Verandermanagement, Persoonlijke en Professionele Ontwikkeling 00:59:44

In deze podcast spreek ik met René Kneyber, wiskunde docent, kroonlid van de onderwijsraad en auteur van diverse onderwijsboeken. Met René ga ik in gesprek over de vraag hoe we in Nederland weer beter onderwijs krijgen. En hoe het komt dat dit ingewikkelder is dan we vaak denken. We concentreren ons in dit gesprek op ons land, de kwaliteit van beleid en de feitelijke uitvoering daarvan. Waarom? Helaas is de onderwijskwaliteit op tal van gebieden aan het dalen terwijl er meer dan genoeg analyses en rapporten zijn. De overheid wijst snel naar de schoolbesturen (andersom net zo) en regelmatig krijgen opleidingen of leerkrachten kritiek te verduren. Recente pogingen om onderwijs te verbeteren sterven vaak een stille dood (denk aan de rekentoets of het lerarenregister). Wat is er aan de hand? En hoe kan het dat beleid dat zich richt op verbetering faalt in de uitvoering? Met René ga ik in gesprek over deze vragen en concentreren we ons op het gebrekkig lerend vermogen en het korte termijn denken wat ten grondslag ligt aan de actuele onderwijsproblemen. We verkennen welke bouwstenen er zijn om als maatschappij structureel aan beter onderwijs te werken. Waarom staat er bijvoorbeeld in de Grondwet niets over het recht van kinderen op kwalitatief goed onderwijs? Hoe komt het dat we als maatschappij zoveel onderzoeksrapporten produceren zonder dat ze opvolging krijgen? Welke rol kan de wetenschap spelen in deze discussie en is er ook nog een rol voor ethiek en filosofie? Luister nu naar aflevering 86!

Boeken die de moeite waard zijn om te lezen:

Bronnen die ter sprake kwamen in de podcast:

Hoeveel invloed heeft ons lichaam op hoe we denken en leren? Tjipcast 085 met Aldo Houterman

24 augustus 2020 Filosofie en Verdieping, Persoonlijke en Professionele Ontwikkeling 54:56

In deze podcast ga in gesprek met filosoof en wetenschapper Aldo Houterman. Aldo schreef een prachtig boek: Wij zijn ons lichaam waarin hij onderzoekt wat de betekenis is van ons menselijk lichaam op hoe we denken en doen. Erg relevant in deze technologische tijd. Er is vandaag de dag ruim aandacht voor ons brein als het gaat om leren, denken en leven, maar de werking van (en interactie met) ons lichaam krijgt veel minder aandacht. Vandaar dat we de vragen verkennen: Wat is de relatie tussen bewegen en denken? Wat kunnen we leren van sporters die denken en doen nauw laten samenvallen? Kan ons lichaam eigenlijk ook denken of is ons brein de enige die ‘slim’ is? Aldo laat op een hele toegankelijke en aanstekelijke manier zien hoe ons lichaam zeer actief meedoet wanneer we denken, bewegen en leren. Met voorbeelden uit de sport, filosofie en het dagelijks leven. Wetenschapper Dick Swaab werd bekend met zijn slogan: Wij zijn ons brein! Maar klopt dat eigenlijk wel? Filosoof Aldo Houterman hanteert een nieuw adagium: Wij zijn ons lichaam! Veel luisterplezier!

Het boek van Aldo kan je hier vinden: Wij zijn ons lichaam – Wat sport en beweging ons vertellen over menselijk gedrag

Wat is de toekomst van wetenschappelijk onderzoek? Tjipcast 084 met Ivar Troost

3 augustus 2020 Innoveren en Verbeteren, Persoonlijke en Professionele Ontwikkeling 50:39

In deze podcast ga ik in gesprek met Ivar Troost. Sommige van jullie kennen hem al als co-producer van deze podcast reeks. Eerder maakte we al verschillende podcast, zoals over de toekomst van onderwijs en over mijn nieuwe boek over onderwijs: 1+1=11. Ivar is een buitengewone innovatieve en ‘anders denkende’ wetenschapper. Ook is hij sinds jonge leeftijd zelfstandig ondernemer. Ivar rondde recent twee Master studies af aan de Universiteit Utrecht. Namelijk Educational Sciences: Learning in Interaction (research master) en Game & Media Technology (ook een research master). Hij combineert verschillende disciplines om vraagstukken rondom kennis, leren en samenwerking te beantwoorden. In deze podcast gaan we in gesprek over zijn recente Master scriptie waarin hij (samen met Lynda Hardman, Wolfgang Hürst en Ghazaleh Tanhaei) door middel van ‘augmented reality’ grote hoeveelheden databronnen inzichtelijk probeert te maken. Augmented reality legt een nieuwe digitale laag over onze dagelijkse werkelijkheid heen. Je kunt met behulp van attributen zoals een bril, helm en handschoenen bijvoorbeeld data (artikelen) rangschikken en categoriseren. Zijn onderzoek kreeg een bijzondere waardering en hij maakt inmiddels plannen voor een promotieonderzoek. In deze podcast gaan we in gesprek over hoe digitale innovaties ‘hard’ wetenschappelijk onderzoek beïnvloeden. Hoe kunnen we grote hoeveelheden data inzichtelijk en transparant maken? Is het mogelijk om als onderzoeker letterlijk tussen de informatie te staan en deze te visualiseren, te koppelen en te toesen? En wat vraagt dat van ons als zoekers naar ‘kennis’? Een absolute luistertip!

  • Hier de link naar het stop-motion filmpje over gespreid leiderschap en leercultuur
  • Hier de link naar de interactieve website van het boek ‘Denken in organisaties

Hoe ziet de werkplek van de toekomst eruit? Tjipcast 083 met Paul Keursten

19 juli 2020 Innoveren en Verbeteren, Persoonlijke en Professionele Ontwikkeling, Samenwerken en Teamleren 00:52:26

In deze podcast ga ik in gesprek met Paul Keursten. Paul is ondernemer en initiatiefnemer van diverse innovatieve werkplekken, zoals Maliebaan 45 in Utrecht en Grytte Bloemenheuvel waar de studio van Tjipcast zich ook bevindt. Maar behalve Nederland is Paul ook in Zuid Afrika actief onder het label Workshop 17. Hij was één van de eerste ondernemers in Nederland die anders begon te kijken naar fysieke werkplekken. Door af te stappen van het ‘kantooridee’ ontstond letterlijk ruimte om anders naar werk, leren en ontmoeten te kijken. Zo zijn de bewoners geen passieve consumenten, maar zorgen samen voor de werkomgeving. Ook is een hoge norm op gastvrijheid, aandacht voor de detail en informeel ontmoeten. En dat dit werkt blijkt wel, inmiddels stappen steeds meer bedrijven af van het 9-5 kantoor en ontstaan er meer flexibele werkomgevingen. Toch is deze trend meer dan een verbouwing van een kantoor. Het past binnen een grotere beweging om slimmer naar werk, ondernemen en tijdsbesteding te kijken. In deze podcast praten we uitgebreid over hoe (en waarom) Paul is gestart, welke principes hierin leidend waren en wat er zo innovatief en duurzaam aan is. In het huidige Corona tijd is flexwerken extra actueel! Gaat de fysieke werkplek voor altijd veranderen? Willen we nog wel in een kantoortuin werken? Is elkaar ontmoeten nog belangrijk of kan alles digitaal? Luister mee naar een buitenwoon praktisch en visionair perspectief op leren, werken en professionaliseren!

Is Jesse beter dan Thierry? Burgerschapsonderwijs is gevaarlijk. Tjipcast 082 met Marcel Schmeier

13 juli 2020 Didactiek en Pedagogiek, Filosofie en Verdieping, Leiderschap en Verandermanagement 00:23:46

De politiek bemoeit zich steeds meer met de waarden en normen die scholen zouden moeten uitdragen. Sinds 2006 moeten scholen in zogenoemde burgerschapslessen verplicht aandacht besteden aan waarden zoals vrijheid, gelijkwaardigheid en tolerantie. Minister Arie Slob (Onderwijs, ChristenUnie) scherpte de eisen onlangs verder aan. Wij vinden het een gevaarlijk idee wanneer de overheid zich gaat bemoeien welke waarden dat moeten zijn voor kinderen. Burgerschapskunde geeft daarnaast politici, activisten, lobbyclubs, zedenpredikers en belangenbehartigers toegang tot de meningsvorming van beïnvloedbare jonge mensen. In een democratie wordt kennis onderwezen zodat kinderen zelf leren denken. Ik schreef hier samen met Marcel Schmeier een opiniestuk over dat vorige week verscheen op de NRC Handelsblad onderwijsblog. In deze podcast bespreek ik samen met Marcel Schmeier de reacties die het stuk opriep. We verkennen welke tegenargumenten wel of geen hout snijden en kijken vooruit naar de belangrijkste vervolgvragen over burgerschap. Is onze samenleving gebaat bij de politisering van het onderwijscurriculum? Klopt het dat ons onderwijs zich meer en meer op waarden richt en kennis links laat liggen of is dit een schijnbare tegenstelling? En waar komt deze ‘burgerschapsbeweging’ eigenlijk vandaan? Voorafgaand aan het gesprek lees ik de volledige blog voor. Reacties zijn welkom.

Tip van Tjip 018: Hoe geef je feedback in een digitaal tijdperk?

8 juli 2020 Leiderschap en Verandermanagement, Persoonlijke en Professionele Ontwikkeling, Samenwerken en Teamleren 00:09:46

In deze Tip van Tjip 018 ga ik in op een vraag van een luisteraar naar aanleiding van Tjipcast 081 over feedback geven. De vraag die ik kreeg was: Hoe geef je feedback nu we elkaar bijna niet meer live ontmoeten? Hoe werkt elkaar aanspreken op afstand? In deze Tip van Tjip hoor je binnen 10 minuten mijn eerste ideeën en aanpak! Veel luisterplezier!

Feedback geven, hoe werkt dat nou eigenlijk? Tjipcast 081 met Thijs Feenstra

6 juli 2020 Leiderschap en Verandermanagement, Persoonlijke en Professionele Ontwikkeling, Samenwerken en Teamleren 00:38:57

Feedback geven: veel mensen vinden het verschrikkelijk lastig. Er worden boeken vol over geschreven en menig professional heeft er een training over gehad. Maar toch, de praktijk is weerbarstig. Vaak vermijden we feedback. Hoe komt dat eigenlijk? Je zou denken dat feedback geven (en ontvangen) hoort bij het standaard repertoire van elke professional. Toch is het tegendeel waar. In deze podcast ga ik hierover uitgebreid in gesprek met Thijs Feenstra. Hij is trainingsacteur en begeleidt teams om elkaar beter te leren aanspreken. In de zorg, veiligheidssector, het onderwijs en overheid. We bespreken tal van vragen: Hoe geef je feedback aan een collega wanneer je niet tevreden bent over een resultaat? Wat moet je vooral niet doen? Wat vooral wel? En wat hebben we nog te leren om feedback onderdeel te laten zijn van de dagelijkse praktijk? Luister nu naar een gesprek boordevol tips, suggesties en slimme aanpakken om feedback onderdeel te laten worden van de dagelijkse praktijk!

Meer weten over feedback geven? Boeken die de moeite waard zijn om te lezen: