formatief handelen

To toets or not to toets, that’s the question!

Vandaag ben ik te gast op het congres toetsen en examineren in het hoger onderwijs in Utrecht. Meer dan 200 toets experts zijn hier maar liefst twee dagen bij elkaar om na te denken over AI-geletterdheid, formatief handelen, de werking van ons brein en nog veel meer! Hoog tijd om hier vandaag LIVE met publiek in gesprek te gaan over de belangrijkste inzichten over toetsen en examineren! Hoe praktischer hoe beter!

Om mij heen zitten collega’s die meeluisteren. En aan tafel zitten de volgende gasten:

Kim Schildkamp. Kim is hoogleraar en sectiehoofd van de vakgroep docentontwikkeling aan de Universiteit Twente. Haar onderzoek richt zich op het gebruik van allerlei soorten data, waaronder toetsen, in het onderwijs. 

Esther van Popta. Sinds 2004 werkt zij als strategisch beleidsadviseur Onderwijs & ICT bij de Centrale Staf onderwijsonderzoek en kwaliteitszorg van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, waar ze zich bezighoudt met onderwijsinnovatie, educatieve technologie en digitale transformatie.

Wessel Peeters is docent geschiedenis en maatschappijleer. Hij is oprichter van Vernieuwenderwijs. Een team van docenten en onderwijskundigen die scholen en opleidingen ondersteunt bij curriculumontwerp, didactiek en toetsing.

Hoe gaat AI het onderwijs veranderen?

Volgens sommigen is Artifical Intelligence een echte ‘game changer’ voor het onderwijs. Anderen zijn daar nog niet zo zeker van. Feit is wel dat al heel veel scholieren en studenten gebruik maken van Chat GPT. En dat er in korte tijd hele grote stappen worden gezet. Denk aan het omzetten van tekst naar video, vertalen, samenvatten en er zijn zelfs vakgenoten die Chat GPT inzetten om onderwijs te maken. Is dit nou een goed idee? Hoog tijd om een aflevering te wijden aan AI in het onderwijs. We beginnen bij het begin: Wat is AI eigenlijk? Hoe werkt het? Is het nou wel of geen hype en welke veranderingen zijn al zichtbaar in het onderwijs als het gaat om de toepassing van AI? Ik spreek erover met Liza Peeters en Thijs Wesselink. Ze zijn de maker van de podcast Chat GPT en onderwijs.

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Is het voor een cijfer? Hoe jongeren meer kunnen leren met minder stress

Jongeren ervaren steeds meer prestatiedruk en stress op school. Volgens Johannes Visser is dat niet zo gek: scholen zijn cijferfabrieken geworden waar het intussen meer om de prestatie draait dan om het leren. In zijn boek Is het voor een cijfer? laat Johannes zien wat alsmaar toenemende prestatiedruk voor effecten heeft op leerlingen (en docenten). Ook verkennen we kansrijke manieren om deze neerwaartse spiraal te doorbreken en de motivatie en het welzijn van leerlingen centraal te stellen op school.

Johannes was eerder docent Nederlands en schrijft al enkele jaren voor De Correspondent. Hij won tweemaal de Nationale Prijs voor onderwijsjournalistiek. In 2015 over het thema excelleren in het (voortgezet) onderwijs en in 2022 over een serie artikelen over kansenongelijkheid binnen het onderwijs. 

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Wat toetst de eindtoets in het basisonderwijs eigenlijk?

In deze podcast is toetsexpert en toetsontwikkelaar Karen Heij te gast. In 2021 verdedigde ze een proefschrift over de rol en functie van de eindtoets in het primair onderwijs. Over de conclusies van haar proefschrift gaat dit gesprek. We verkennen de functie en werking van de eindtoets in het basisonderwijs. We bespreken de historische opkomst van de eindtoets en gaan dieper in op de werking van de meest bekende toets in Nederland: de cito toets. In haar onderzoek worden enkele belangrijke kritieken en normatieve implicaties van het toetssysteem in Nederland kaart gebracht. Zowel op het niveau van leerling als op beleidsmatig niveau en in relatie tot de huidige onderwijskwaliteit vraagstukken. We verkennen in hoeverre de eindtoets in het basisonderwijs zoals die nu werkt de gelijke kansen in Nederland groter of kleiner maakt.

Hoe maak je werk van formatief handelen?

In deze podcast praat ik met de auteurs van het onderwijsboek ‘Formatief handelen, van instrument naar ontwerp‘. In ons gesprek verkennen we hoe we van een toetscultuur naar een feedbackcultuur kunnen komen en wat dit vraagt van leerkrachten en docenten. Formatief handelen gaat over de impact van onderwijs op het leerproces van de leerling, in plaats van de vraag of de docent alle leerstof heeft onderwezen. Dit klinkt logisch, maar is in de praktijk best een uitdaging om te realiseren. In de podcast gaan we hierover in gesprek aan de hand van vijf basisprincipes die centraal staan bij formatief handelen:

1. Geen manier van toetsen, wel een manier van lesgeven

2. Niet cijferloos werken, wel ‘constructive alignment’

3. Niet tijdrovend administreren, wel tijdwinnend handelen in de praktijk

4. Geen transmissiefeedback, wel transformatieve feedback

5. Niet een bomvol en onsamenhangend curriculum, maar een overzichtelijk en samenhangend curriculum

Je kunt ons gesprek ook op YouTube bekijken: