lezen

Hoe kan een school samen aan effectief leesonderwijs werken?

In deze podcast staat de kwaliteitswaaier effectief leesonderwijs in begrijpend lezen centraal. Deze kwaliteitswaaier is een initiatief van de kennistafel effectief leesonderwijs. Een initiatief van de PO-Raad, VO-raad en het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO) en brengt uitwisseling tot stand tussen wetenschappelijke onderzoekers van hogescholen en universiteiten en mensen uit de praktijk: leerkrachten, schoolleiders, bestuurders en deskundigen van organisaties daaromheen. We bespreken de totstandkoming van deze publicatie en hoe je met de bouwstenen aan de slag kunt gaan in je school.

Gasten aan tafel:

  • Mirjam Snel, hogeschoolhoofddocent taal en lezen op de hogeschool van Utrecht en voorzitter van de kennistafel effectief leesonderwijs

Deze kwaliteitswaaier is ontwikkeld in samenspraak met schoolbestuurders, schoolleiders, leerkrachten, leraren, de stichting lezen, het SLO, diverse opleiders, wetenschappers en onderzoekers, lectoren, beleidsadviseurs en het expertisecentrum Nederlands. Nieuwsgierig geworden naar hoe Het Stroomdal in Zuidlaren de leesresultaten heeft verbeterd? Je bent van harte welkom! Stuur dan een mailtje naar Anne de Vries via a.devries@ckcdrenthe.nl.

Waarom is het belangrijk dat ieder kind goed leert schrijven?

De kwaliteit van het handschrift bij kinderen neemt al jaren af. Een recente landelijke schrijfoefening liet zien dat de helft van de leerlingen geen goed handschrift heeft. Hiervoor zijn verschillende oorzaken, zoals de opkomende digitalisering (we typen meer en schrijven minder), de corona tijd (alles ging online) en de vaak gebrekkige aandacht voor handschriftonderwijs op de opleidingen. In zijn algemeenheid is er minder aandacht voor schrijven als het gaat om instructie en oefening. Dat start al vanaf jonge leeftijd (kleuterklas). Een zorgelijke ontwikkeling, want goed leren schrijven gaat niet vanzelf. Er zijn duidelijke ‘regels’ die ingeoefend dienen te worden. Dit vraagt veel expertise van de leerkracht. Soepel kunnen schrijven is Het ontwikkelen van een handschrift is bovendien belangrijk richting de overstap naar de middelbare school. Schrijven is een belangrijke manier om informatie te onthouden en te verwerken.

In deze podcast praat ik over het belang van goed leren schrijven met Gerda Broekstra. Gerda is kinderergotherapeut en specialist in handschrift- en schrijfonderwijs. Ze is onder andere ontwikkelaar van de methodieken Aan boord en Steeds beter schrijven. Aan de hand van tal van voorbeelden uit de praktijk gaan we in gesprek over het belang van goed leren schrijven. We bespreken het belang van oefening in de kleuterklas, hoe de doorlopende leerlijn eruit ziet tot en met groep 8, de meest gemaakte schrijf fouten en wat geschikte materialen zijn (papier, schrift, pen, potlood, maar ook houding aan tafel).

Wat kunnen we doen om de daling in leesvaardigheid in het primair en voortgezet onderwijs om te keren?

In deze podcast duiken we in de wereld van begrijpend lezen. Ik ga in gesprek met professor Paul van den Broek, professor Christine Espin en dr. Anne Helder. Ze schreven een rapport over effectief leesonderwijs in Nederland met de titel: Sturen op begrip, effectief leesonderwijs in Nederland. In het rapport staan adviezen over wat nodig is om de leesvaardigheid weer op peil te brengen. Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van de commissie voor OC&W. Het externe onderzoek komt voort uit een motie. Uit de Staat van het Onderwijs 2020 blijkt dat de leesvaardigheid van Nederlandse jongeren al jaren daalt en uit onderzoek van de OESO blijkt dat bijna een kwart van de 15-jarigen problemen met basaal leesbegrip heeft. De resultaten van andere (inter)nationale toetsen bevestigen dit beeld. Dit vormde de aanleiding voor de motie-Rog c.s., die in juni 2020 unaniem door de Tweede Kamer werd aangenomen.

Misschien heb je geluisterd of gekeken naar aflevering 232. Toen sprak ik met Anna Bosman en Sezgin Cihangir over dit rapport. Volgens Anna Sezgin en Martin Bootsma zijn in dit rapport belangrijke oorzaken onderbelicht gebleven, waardoor hun adviezen onvolledig zijn. Ze schreven hun bevindingen op in het rapport Dalende leesvaardigheid, een herinterpretatie. In deze podcast reageren de auteurs op deze kritiek.

Deze podcast is online opgenomen, de audiokwaliteit is iets minder dan dat je gewend bent.

Mediawijsheid in het klaslokaal. Met Denise Brilman

In deze podcast praat ik met Denise Brilman over mediawijsheid in het klaslokaal. Denise noemt zichzelf educatief technoloog en is bekend als winnaar van een eerdere editie van de Media & Onderwijsprijs van Beeld en Geluid, met de Minecraft Menselijk lichaam escaperoom. We gaan het hebben over digitaal burgerschap. Wat het is, waarom het belangrijk is om mee aan de slag te gaan en hoe je dat praktisch kunt doen in de klas. 

Check zeker ook de bronnen en linkjes die voorbijkwamen in ons gesprek:

Deze podcast serie maak ik in samenwerking met Beeld en Geluid Onderwijs en LessonUp. Beeld en geluid beheert één van de grootste archieven ter wereld als het gaat om media en is natuurlijk bekend van het prachtige museum in Hilversum. In de aanloop naar de uitreiking van de media en onderwijsprijs 2023 hebben we meer van dit soort Tjipcastshorts gemaakt. Deze vind je op de website van Beeld & Geluid.  Daar vind je ook het inschrijfformulier als je mee wilt doen. Ben jij de volgende winnaar? Doe mee!

Hoe maak je een goede lesmethode? Met Erik Meester

Erik Meester draait er niet omheen. De meeste lesmethodes in Nederland zijn over het algemeen heel slecht. Er is weinig aandacht voor algemene kennisopbouw, taalrijkheid, instructie en de verschillende dimensies van leren in de klas. Denk daarbij aan het belang van aantekeningen maken (schrijven), herhaling (immersie) en het vertellen en delen van kennis via verhalen. Tel daarbij op dat de onderwijsresultaten in Nederland al zo’n 20 jaar dalen dan is het tijd dat het roer radicaal omgaat. De afgelopen jaren heeft Erik samen met het Nederlands Mathematisch Instituut gewerkt aan een nieuwe lesmethode voor het primair onderwijs. Deze methode, het onderliggende curriculumontwerp en de didactische uitgangspunten staan centraal in deze podcast. Aan de hand van diverse praktijkvoorbeelden bespreken we de werking en de effecten op leerlingen en leraren.

Helpen boekentips op YouTube jongeren aan het lezen?

Steven Stavast is docent Nederlands en maakt YouTube filmpjes over jeugdliteratuur om jongeren een leuk boek te helpen kiezen. Steven deed de toneelschool in Arnhem en speelde 15 jaar in film- en theaterproducties. Steven is sinds 202 docent Nederlands op de Werkplaats in Bilthoven. Hij geeft les aan de 1e en 2e klassen van vmbo en havo. In deze podcast praten we het ontstaan van dit film idee, waarom dit soort positieve voorbeelden belangrijk zijn en welk effect het heeft op jongeren als het gaat om leesplezier. Kijk voor meer informatie op www.boekvoornederlands.nl

Deze podcast serie maak ik in samenwerking met Beeld en Geluid Onderwijs en LessonUp. Beeld en geluid beheert één van de grootste archieven ter wereld als het gaat om media en is natuurlijk bekend van het prachtige museum in Hilversum. In de aanloop naar de uitreiking van de media en onderwijsprijs 2023 hebben we meer van dit soort Tjipcastshorts gemaakt. Deze vind je op de website van Beeld & Geluid.  Daar vind je ook het inschrijfformulier als je mee wilt doen. Ben jij de volgende winnaar?

Hoe word je een goede leerkracht?

Te gast is Hannah Bijlsma. Hannah werkt als projectleider en onderzoeker bij de onderwijsinspectie, was eerder ook inspecteur bij het PO/VO. Daarnaast is zij leerkracht in het basisonderwijs. In 2016 richtte zij de beroepsvereniging Academici basisonderwijs (BAB) op. Eind 2022 promoveerde Hannah op een proefschrift aan de Universiteit Twente naar de validiteit en impact van leerling percepties van leskwaliteit. Eerder schreef ze samen met Mirjam Keyser het boek ‘erken de ongelijkheid‘, over de kracht van diversiteit in onderwijsteams. Dit boek werd in 2021 onderwijsboek van het jaar. We gaan in gesprek over deze twee recente publicaties en verkennen de vraag hoe je een goede leerkracht wordt.

Hoe is de dalende leesvaardigheid in het primair en voortgezet onderwijs te verklaren?

Te gast zijn Anna Bosman en Sezgin Cihangir. Samen met Martin Bootsma schreven ze een reactie op het rapport Sturen op begrip, Effectief Leesonderwijs in Nederland. In dit onderzoek is gekeken naar de oorzaken van de afgenomen leesvaardigheid van leerlingen in het primair en voortgezet onderwijs, het zogeheten funderend onderwijs.

In het rapport staan adviezen over wat nodig is om de leesvaardigheid weer op peil te brengen. Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van de commissie voor OCW. Volgens Anna Bosman, Sezgin Cihangir en Martin Bootsma zijn in dit rapport belangrijke oorzaken onderbelicht gebleven, waardoor hun adviezen onvolledig zijn. Ze schreven hun bevindingen op in het rapport Dalende leesvaardigheid, een herinterpretatie.

Waar Van den Broek en collega’s aandacht besteden aan leesstrategieën als verklarende factor, wijzen Anna, Sezgin en Martin op het grote belang van het aanbrengen van (achtergrond) kennis en woordenschat bij de zaakvakken. Hierover ging ik met Anna en Sezgin in gesprek.

Zo leer je kinderen lezen en spellen op de basisschool

José Schraven is in de studio, specialist in de didactiek van lezen, spellen en taal. In Zo leer je kinderen lezen en spellen heeft José Schraven deze vakdidactiek methodisch uitgewerkt. De methodiek verscheen voor het eerst in 1995 (in eigen beheer) en is sindsdien op veel scholen in Nederland ingevoerd. Recent is de geheel herziene editie uitgebracht in een 9e druk. We praten over de opzet een inhoud van het boek en hoe je als schoolteam kunt professionaliseren op het gebied van lees- en spellingonderwijs.

Je kunt ons gesprek ook op YouTube bekijken:

Hoe verklein je de kansenongelijkheid door te werken aan het vakmanschap van de leraar?

In de studio is Debbie Dussel. Leerkracht op basisschool De Polsstok in Amsterdam en kerndocent/ rekenspecialist bij Academica University of Applied Sciences. Debbie geeft inmiddels twintig jaar les in Amsterdam Zuidoost. In deze podcast praten we over de relatie tussen gelijke kansen en sterk vakmanschap van de leraar. We hebben het over het belang van een kennisrijk curriculum, de balans tussen didactiek en pedagogiek, ‘evidence informed’ werken en hoe je je continue kunt blijven verbeteren als onderwijsprofessional. Luister of kijk nu!

Je kunt ons gesprek ook op YouTube bekijken:

Check zeker ook de boeken die voorbijkomen in ons gesprek: