stress

Hebben jongeren meer mentale problemen dan vroeger?

6 oktober 2025 Persoonlijke en Professionele Ontwikkeling 37:04

Hoewel de media regelmatig alarm slaan over een zogenoemde “mentale crisis” onder jongeren, schetst wetenschappelijk onderzoek een genuanceerder beeld. In deze aflevering praat ik hierover door met Levi van Dam, bijzonder hoogleraar Veerkrachtig Opgroeien aan de Universiteit van Amsterdam. Hij legt uit het aantal psychische stoornissen onder jongeren sinds de jaren ’90 relatief stabiel is gebleven. Wat wél is veranderd, is dat jongeren beter in staat zijn hun gevoelens te verwoorden en meer open praten over stress, prestatiedruk en somberheid. Dat is volgens Van Dam ook een kenmerk van groeiende veerkracht. Hij houdt daarom een pleidooi voor een andere benadering van mentale weerbaarheid bij jongeren.

Aan de hand van verschillende studies en praktijkvoorbeelden bespreken we hoe jongeren, scholen en ouders samen kunnen bouwen aan een mentale trampoline: een sociaal netwerk dat helpt om tegenslagen op te vangen en sterker terug te veren. Ook pleit Van Dam ervoor om mentale opvoeding – omgaan met emoties, empathie en zelfinzicht – net zo vanzelfsprekend te maken als lichamelijke opvoeding.

💡 Kerninzichten uit de aflevering:

📊 Geen stijging in psychische stoornissen, wel meer zelfgerapporteerde klachten.

💬 Openheid over gevoelens is een teken van groeiende veerkracht, niet van zwakte.

🧠 Concept creep vervaagt begrippen als trauma en depressie – helder taalgebruik is cruciaal.

🤝 Veerkracht is relationeel: je bouwt het in verbinding met anderen, niet alleen.

🏫 Mentale opvoeding hoort thuis in het onderwijs, net als lichamelijke vorming.

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door:

Klassewerkplek. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee!

En Wetenswaardig. Wil jij thematisch onderwijs realiseren, op basis van directe instructie, rijke teksten, en ook nog eens volledig kerndoel dekkend zijn? Wetenswaardig is een compleet uitgewerkte lesmethode voor leraren in het primair onderwijs. Nieuwsgierig? Kijk op www.wetenswaardig.nl voor meer informatie!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Hoe sta je relaxed voor de klas?

20 oktober 2024 Persoonlijke en Professionele Ontwikkeling

De werkdruk in het onderwijs is hoog. Werkdruk kan leiden tot stress en van stress kan je ziek worden. Dit zorgt ervoor dat leerkrachten en docenten steeds vaker kampen met burn-out klachten. En zelfs het onderwijs verlaten of niet meer voor de klas willen staan. Hoort stress bij het onderwijs of is er wat aan te doen? Waar liggen belangrijke oorzaken van werkdruk en hoe kan je als individuele onderwijsprofessional ‘regie’ pakken op je eigen agenda, werkdruk en stress?

Over deze vragen praat ik in deze podcast met Maike Douglas, leerkracht, blogger en oprichter van de website jufmaike.nl. Maike is ook auteur van de boeken De gelukkige leraar en De relaxte leraar. We praten uitgebreid over haar werkende leven, de dingen die ze doet om stress onder de knie te krijgen en tips die ze heeft voor collega’s.

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Wat doet sociale media met het zelfbeeld van jongeren?

24 januari 2024 Persoonlijke en Professionele Ontwikkeling 0:22:52

Influencers hebben een steeds grotere invloed op het zelfbeeld van jongeren. Fitness influencers promoten bijvoorbeeld een specifiek lichaamsbeeld en bijbehorend schoonheidsideaal bij jongeren. Dit leidt er zelfs toe dat jongeren naar een plastisch chirurg stappen voor filters, botox of zelfs een operatie. Door sociale media is deze invloed zeer groot geworden. En gek genoeg wordt hier nog maar weinig onderzoek naar gedaan. Ik ga over de tussen sociale media en zelfbeeld in gesprek met Lauren Walet. Lauren studeert filmwetenschappen aan de Universiteit Leiden. En ze loopt momenteel stage bij museum Beeld en Geluid. Ze is daarnaast producent en regisseur van korte films.

Op 15 januari is haar POD over lichaamsbeeld en sociale media live gegaan in het mediamuseum Beeld en Geluid. Hiervoor heeft Lauren onderzoek gedaan naar de wisselwerking tussen sociale media en het zelfbeeld van jongeren, met dus een focus op het lichaamsbeeld. Ook met betrekking tot influencers. Hoe gaan onzekere jongeren met sociale media om? Welk effect heeft het bewerken van je eigen lichaam op je zelfbeeld en hoe voelen jongeren zich nadat ze hun uiterlijk digitaal aanpassen via een app of website? Over dit soort vragen (en meer) gaat deze podcast!

Deze podcast serie maak in samenwerking met Beeld en Geluid Onderwijs. Check de speakernotes van deze podcast voor meer informatie of ga nu meteen naar www.beeldengeluid.nl/onderwijs. Wist je dat Beeld & Geluid en geluid één van de grootste media-archieven ter wereld beheert? Denk aan radio- en televisieprogramma’s, maar ook foto’s en webvideo’s. In de collectie van het het onderwijs kan iedereen uit het onderwijs gratis gebruik maken van dit archief. 

Sociale Media & Zelfbeeld van jongeren? Hieronder een paar van de populairste fragmenten kant & klaar voor in je les: 

Fragment uit: Mooier wordt het niet – BNNVARA – 2019

Fragment uit: Hoedan – EO – 2023

Lesvideo Zelfbeeld

Check hieronder ook wat foto’s van de POD en bekijk eens dit filmpje over het Kylie Jenner pakket.

Is het voor een cijfer? Hoe jongeren meer kunnen leren met minder stress

3 december 2023 Didactiek en Pedagogiek, Filosofie en Verdieping

Jongeren ervaren steeds meer prestatiedruk en stress op school. Volgens Johannes Visser is dat niet zo gek: scholen zijn cijferfabrieken geworden waar het intussen meer om de prestatie draait dan om het leren. In zijn boek Is het voor een cijfer? laat Johannes zien wat alsmaar toenemende prestatiedruk voor effecten heeft op leerlingen (en docenten). Ook verkennen we kansrijke manieren om deze neerwaartse spiraal te doorbreken en de motivatie en het welzijn van leerlingen centraal te stellen op school.

Johannes was eerder docent Nederlands en schrijft al enkele jaren voor De Correspondent. Hij won tweemaal de Nationale Prijs voor onderwijsjournalistiek. In 2015 over het thema excelleren in het (voortgezet) onderwijs en in 2022 over een serie artikelen over kansenongelijkheid binnen het onderwijs. 

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Hoe maak je werk van formatief handelen?

12 september 2022 Didactiek en Pedagogiek 00:56:43

In deze podcast praat ik met de auteurs van het onderwijsboek ‘Formatief handelen, van instrument naar ontwerp‘. In ons gesprek verkennen we hoe we van een toetscultuur naar een feedbackcultuur kunnen komen en wat dit vraagt van leerkrachten en docenten. Formatief handelen gaat over de impact van onderwijs op het leerproces van de leerling, in plaats van de vraag of de docent alle leerstof heeft onderwezen. Dit klinkt logisch, maar is in de praktijk best een uitdaging om te realiseren. In de podcast gaan we hierover in gesprek aan de hand van vijf basisprincipes die centraal staan bij formatief handelen:

1. Geen manier van toetsen, wel een manier van lesgeven

2. Niet cijferloos werken, wel ‘constructive alignment’

3. Niet tijdrovend administreren, wel tijdwinnend handelen in de praktijk

4. Geen transmissiefeedback, wel transformatieve feedback

5. Niet een bomvol en onsamenhangend curriculum, maar een overzichtelijk en samenhangend curriculum

Je kunt ons gesprek ook op YouTube bekijken:

Leven studenten in een ‘studentenbubbel’? Tjipcast 136 met Frederike Jansen en Hessel Hettema

18 juli 2021 Didactiek en Pedagogiek 00:37:42

Er zijn nogal wat stigma’s rondom studenten, het studentenleven en de universiteit. Fenomenen als de zesjescultuur, feestbeesten en elitair zijn stereotypes die hand in hand lijken te gaan met het denkbeeld over het Nederlandse studentenleven. Hoe kijken studenten zelf tegen deze stigma’s aan? Zijn deze per se negatief? Leven studenten in een zogenaamde studentenbubbel? Wat komt er nou eigenlijk echt kijken bij studeren in deze tijd, gekenmerkt door sociale media, het leenstelsel en prestatiedruk. Deze Tjipcast aflevering is onderdeel van een drieluik in samenwerking met Hessel en Frederike (allebei student). We spreken over de rol van de universiteit in de samenleving, maar maken in deze eerste aflevering vooral kennis met hen, hun eigen ervaring met het studentenleven en de manier waarop zij over de rol van de universiteit binnen de maatschappij denken. Deze podcast is opgenomen in samenwerking met studievereniging onderwijswetenschappen en ALPO in Utrecht: VOCUS.

Via onderstaande link bekijk je ons gesprek op YouTube: