Innoveren en Verbeteren

Patronen doorbreken – Radicale vernieuwing – Duurzaamheid – Doorbreek de cirkel – Innovatiemanagement – Design thinking – Rapid prototyping – Business case – Leerling centraal – onderwijsinnovatie – Leerproces – Nieuwsgierigheid – Organisatieleren

Waarom zijn practoraten belangrijk voor de toekomst van het beroepsonderwijs?

22 mei 2025 Innoveren en Verbeteren 34:18

Practoraten in het beroepsonderwijs dragen steeds meer bij aan het innovatieve vermogen van organisaties en samenwerkingsverbanden op bijvoorbeeld het gebied van de energietransitie, de uitdagingen in de zorgsector en groen ondernemerschap. Practoraten zijn ‘rijke broedplaatsen’ waar studenten, docenten en werkveld samenkomen om te experimenteren met nieuwe onderwijspraktijken, maar ook complexe vragen bediscussiëren en in bredere zin leren van elkaar.

Maar wat is eigenlijk de redenering en achtergrond van deze relatief nieuwe onderzoekspraktijk in Nederland? En hoe is het beroepsonderwijs erin geslaagd door te groeien tot inmiddels 145 practoraten? Misschien nog wel belangrijker is de vraag welke rol practoraten de komende jaren hebben in de Nederlandse onderwijssector. Hierover spreek ik met Jorick Scheerens, programmadirecteur bij Stichting Practoraten.nl en Rien Komen, vicevoorzitter van het College van Bestuur van Aeres (per 1 juli 2025 de nieuwe voorzitter). Rien was voorzitter van het bestuur bij Stichting Practoraten, maar met zijn naderende voorzittersrol bij Aeres is hij nu lid van het bestuur.

Deze aflevering maak ik samen met het Stichting Practoraten, platform voor praktische innovatie. We maken dit jaar vier afleveringen over praktijkonderzoek in het mbo.

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Is AI het ei van Columbus?

11 mei 2025 Innoveren en Verbeteren 49:41

In deze aflevering ga ik in gesprek met Hans Hoornstra over zijn nieuwe boek Het AI van Columbus. We verkennen samen hoe kunstmatige intelligentie niet alleen de wereld verandert, maar ook het onderwijs fundamenteel uitdaagt en vernieuwt. Hans trekt inspirerende parallellen tussen de ontdekkingsreis van Columbus en de zoektocht van onderwijsprofessionals in dit digitale tijdperk. Waar staan we nu op het gebied van digitalisering en kunstmatige intelligentie? Hoe gaat dit ons werk op korte- en lange termijn veranderen? En: Hoe bereiden we leerlingen voor op een toekomst die we zelf nog niet volledig begrijpen? Zijn inzichten zetten aan tot denken én doen. Stilstaan is geen optie.

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door:

Klassewerkplek. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee!

En Wetenswaardig. Wil jij thematisch onderwijs realiseren, op basis van directe instructie, rijke teksten, en ook nog eens volledig kerndoel dekkend zijn? Wetenswaardig is een compleet uitgewerkte lesmethode voor leraren in het primair onderwijs. Nieuwsgierig? Kijk op www.wetenswaardig.nl voor meer informatie!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Van PLC Light naar PLC Right?

8 mei 2025 Innoveren en Verbeteren, Leiderschap en Verandermanagement 40:49

Anthony Muhammad is expert op het gebied van schoolcultuur en de inrichting en werking van een professionele leergemeenschap (PLG). Hij wordt gezien als toonaangevende auteur die leerkrachten en schoolleiders al jaren weet aan te spreken op hun cruciale rol in de schoolontwikkeling. In deze aflevering staat zijn nieuwe boek centraal: The Way Forward, PLC at work and the bright future of education. We bespreken de kernprincipes van een professionele leergemeenschap. Het verschil tussen een ‘light’ en ‘right’ PLG-ontwikkeltraject en de leidende principes die hierbij horen. Richten we ons bijvoorbeeld op input of output? Werken we geïsoleerd of samen? Krijgen leerlingen één kans om te excelleren of meerdere mogelijkheden om tot mastery learning te komen? Ook komt de rol van onderwijskundig leiderschap, het belang van een positieve beweging in de school, hoge verwachtingen en professionele kracht aan bod.

Deze aflevering maak ik samen met Academica University of Applied Sciences. Aan het gesprek doet Sonja Broerse mee. Ze is docent met een focus op opleiden en onderzoek op het gebied van hoge verwachtingen en projectleider van Research@school.

Tijdens de podcast bespreken we ook een aantal bronnen. Een selectie hiervan vind je hieronder. Academica University of Applied Sciences biedt een aantal opleidingsmogelijkheden gericht op het ontwikkelen van een PLG en leerteams:

Enkele boeken en leestips uit de podcast:

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Hoe geef je als docent-onderzoeker handen en voeten aan praktijkonderzoek?

9 april 2025 Innoveren en Verbeteren

Het is een steeds groter wordende beweging in het middelbaar beroepsonderwijs: docenten die naast onderwijstaken ook praktijkonderzoek uitvoeren. Bijvoorbeeld om met het werkveld van een opleiding mogelijkheden tot innovatie te verkennen, didactische vragen te verkennen of nieuwe samenwerkingsvormen door te ontwikkelen. Maar dit is dus een relatief nieuw fenonomeen. Docent-onderzoeker zijn betekent dus ook pionieren, ontdekken en experimenteren. Het middelbaar beroepsonderwijs heeft zich als doel gesteld sterker vorm te geven aan deze beweging en om bijvoorbeeld ook meer onderzoekers ‘op te leiden’. Hoe werkt dit in de dagelijkse praktijk?

In deze aflevering praat ik verder hierover verder door met twee docent-onderzoekers. Erica Wijnands-Pot, docentonderzoeker bij het practoraat Research Lab van mbo Rijnland. En Ceciel Korsmit-van den Berg, docentonderzoeker bij het practoraat docentprofessionalisering verbonden aan de Landstede Groep. Vragen die we bespreken zijn onder andere: Hoe start je met praktijkonderzoek? Op welke wijze kan je een brug slaan met bijvoorbeeld een practoraat? Welke aanpak werkt ‘goed’ en waar moet je rekening mee houden?

Deze aflevering maak ik samen met het Stichting Practoraten, platform voor praktische innovatie. We maken dit jaar vier afleveringen over praktijkonderzoek in het mbo.

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Bronnen die voorbijkwamen in dit gesprek:

Wat maakt iemand een leraar?

23 maart 2025 Didactiek en Pedagogiek, Innoveren en Verbeteren 31:45

De huidige bekwaamheidseisen voor leraren dateren uit 2017. Hierin staat wat leraren moeten weten en kunnen. Als je de tekst leest valt het direct op dat het nogal vaag is. En bovendien is er de laatste jaren veel meer aandacht gekomen voor de wetenschappelijke onderbouwing van didactiek en pedagogiek in de klas. En het werkveld spreekt zich ook explicieter uit over de kwaliteit, opbouw en inhoud van lerarenopleidingen. Er is teveel ‘verschil’ (of positief gezegd: keuze). De bekwaamheidseisen voor leraren dienen elke zes wettelijk te worden herzien. Wat gaat er uitkomen? Hoe is er te werk gegaan en wat kunnen we (niet) verwachten?

Ik ga hierover in gesprek met Dorien Zevenbergen. Projectleider voor de herijking van de bekwaamheidseisen. Ze is leraar filosofie en co-auteur van het boek De sluipende crisis: waarom het onderwijs niet beter wordt. En aan tafel zit Hannah Bijlsma, lid van de denktank van leraren in de herijking van de bekwaamheidseisen. Hannah is leraar in het basisonderwijs en onderzoeker aan de Radboud Universiteit. Ze is ook Senior Inhoudelijk Expert op het gebied van leraren en lerarenopleidingen bij het Nationaal Regieorgaan voor Onderwijsonderzoek en auteur van diverse onderwijspublicaties.

We gaan in gesprek over de aanpak, werkwijze en aanleiding van de herijking. We het gesprek op langs vier gebieden: inhoud, didactiek, pedagogiek en de professionele bekwaamheid. Ook bespreken we de rol van de wetenschappelijke denktank die in dit project is gepositioneerd.

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door: Klassewerkplek. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee! En: Wetenswaardig. Wil jij thematisch onderwijs realiseren, op basis van directe instructie, rijke teksten, en ook nog eens volledig kerndoel dekkend zijn? Wetenswaardig is een compleet uitgewerkte lesmethode voor leraren in het primair onderwijs. Nieuwsgierig? Kijk op www.wetenswaardig.nl voor meer informatie!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Hoe ontwerp je een school?

19 januari 2025 Innoveren en Verbeteren 48:03

In deze aflevering praat ik met onderwijswetenschapper en visionair ondernemer Pieter Sprangers. Hij bracht recent een prikkelend boek uit over het design van onderwijssystemen. Pieter houdt een pleidooi voor een radicaal ander vertrekpunt voor het ontwikkelen en maken van leeromgevingen voor studenten. In zijn boek bespreekt hij waarom deze nieuwe manier van denken (en ontwerpen) noodzakelijk is voor onze samenleving en wat het kan opleveren in termen van energie, leerpotentieel en innovatie. Over zijn ideeën, wetenschappelijk onderzoek en praktijkervaring schreef hij een boek: Het design van onderwijssystemen.

Pieter Sprangers is docent en onderzoeker aan de Universiteit Antwerpen, Karel de Grote Hogeschool en AP Hogeschool. Verder is hij onderwijsdesigner en procesbegeleider bij DOMO DE REFONTIRO.

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door Klassewerkplek. Klassewerkplek biedt onderwijsinstellingen een evidence-informed instrument voor werkgeluk, talentbehoud en verzuimreductie. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Welke rol speelt het mbo in de energietransitie?

19 december 2024 Innoveren en Verbeteren 40:30

In deze aflevering gaan we het hebben over de energietransitie in Nederland en de rol die practoraten binnen het mbo hierin kunnen spelen. Ik ga in gesprek met Marsha Wagner. Sinds 2011 programmadirecteur van de Human Capital Agenda bij de Topsector Energie en sinds 2021 bij GroenvermogenNL. Ook aan tafel zit Timon Jongkind, practor op het gebied van smart industries, digitalisering en energietransitie bij het Da Vinci College en is onderwijsinnovator voor de Duurzaamheidsfabriek, een fieldlab waar leren, werken en innoveren samenkomen ook in Dordrecht. We bespreken welke stappen het mbo kan (moet) zetten om op te kunnen schalen in Nederland om zo serieus werk te maken van duurzaamheid, schone energie en innovatie.

Ik maak deze aflevering samen met Stichting Practoraten. Ik ben dit keer niet in de studio maar afgereisd naar Amersfoort waar ik te gast ben op de landelijke practoratendag. Tussendoor stellen luisteraars vragen aan Marsha en Timon!

Positieve gezondheid, vitaliteit, zorg en innovatie. Live podcast op de landelijke practoratendag ’24

5 december 2024 Innoveren en Verbeteren 35:28

Vandaag maak ik samen met Stichting Practoraten een podcast over het verbinden, versterken en versnellen van het onderzoekend vermogen in het mbo. En ik ben dit keer niet in de studio maar afgereisd naar Amersfoort waar ik te gast ben op de landelijke practoratendag. We zitten hier op een prachtige plek namelijk leerhotel Het Klooster van MBO Amersfoort. Ik ben er best een aantal keer geweest en het is altijd een feest om de studenten hier te zien leren en werken! En in deze aflevering gaan we het hebben over positieve gezondheid, vitaliteit, zorg en innovatie. Een belangrijk thema voor zowel studenten als docenten! Want er is best wat te doen als het gaat om onze fysieke gezondheid (we worden bijvoorbeeld steeds zwaarder) en mentale fitheid (we kampen steeds vaker met stress, werkdruk en welzijnsvraagstukken). Hoog tijd voor een gesprek hierover. Om mij heen zitten collega docenten en onderzoekers die tussendoor vragen stellen. Aan tafel zitten:

Lieke Brons, practor Zorg en Technologie verbonden aan DCTerra, Noorderpoort en het Alfa-college

Silvia Brouwer werkt als practor Vitaliteit bij de Vitaliteitscampus van het Alfa-college

Waarom moet ons onderwijs gered worden? En waarvan?

1 december 2024 Filosofie en Verdieping, Innoveren en Verbeteren 54:01

In deze aflevering spreek ik met docent, wetenschapper en rector Jan Drentje. Jan is één van de kernleden van het Red-team onderwijs. Recent schreef deze club van ervaren docenten, bestuurders en wetenschappers een belangwekkend boek waarin gepleit wordt voor tien fundamentele maatregelen om het onderwijs in Nederland te verbeteren. Het red-team onderwijs schuwt de media niet en is bekend geworden met het uitdelen van zogeheten ‘rode (en groene) kaarten aan politiek, bestuurders en scholen. Dit nieuw boek bevat zeer scherpe aanbevelingen, zoals het stoppen met financiële targets voor besturen, het centraal stellen van het lesgeven (in plaats van allerhande activiteiten eromheen) en het meer durven voeren van scherpe regie op kwaliteitsverbetering.

Ik praat uitgebreid met Jan over de totstandkoming van het Red-team en deze publicatie. We nemen de belangrijkste aanbevelingen door en kijken vooruit naar de komende jaren. Gaat het lukken om het onderwijs weer op de rit te krijgen? En wat is hiervoor nodig? Nieuwsgierig geworden naar het onderzoekswerk van Jan naar de grondlegger van onze grondwet Thorbecke? Je kunt hier zijn werk bekijken. Er zijn mooie lijnen te trekken tussen dit gesprek en de filosofie van Thorbecke, zoals we af en toe aanstippen.

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Welke rol kan het middelbaar beroepsonderwijs spelen bij een leven lang ontwikkelen?

29 oktober 2024 Innoveren en Verbeteren 0:53:46

In deze podcast praat ik met Ellen van Eden en Marco Mazereeuw over de rol die het middelbaar beroepsonderwijs kan spelen in het aanjagen en faciliteren van een leven lang ontwikkelen. We verkennen welke stappen het beroepsonderwijs kan spelen om een aantrekkelijke ‘bruggenbouwer’ te zijn in faciliteren van leren en werken. Hierbij komen verschillende perspectieven op leren aan bod, zoals kwalificatie, socialisatie en persoonsvorming. Ook spreken we de onderzoeksactiviteiten de Ellen en Marco als practor uitvoeren en op welke wijze ze samen met het werkveld, docenten en studenten onderzoek doen.

Meer over gasten aan tafel:

Ellen van Eden, practor Leven Lang Ontwikkelen bij Noorderpoort.

Marco Mazereeuw, lector en practor Beroepsgerichte didactiek en Leven Lang Ontwikkelen verbonden aan NHL Stenden Hogeschool en Firda. Hij is ook als onderzoeker Lifelong Learning verbonden aan de Universiteit Groningen.

Deze podcast is ontwikkeld in samenwerking met Practoraten.nl. Kijk voor meer informatie over het verbinden, versterken & versnellen van het onderzoekend vermogen in het mbo op Practoraten.nl!

Meer lezen? Check de artikelen van Ellen en Marco hieronder!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!