basisschool

Hoe ziet de relatie tussen adaptief vermogen en toekomstbestendig leraarschap eruit?

Dit is de eerste aflevering van een podcastreeks over werken in het onderwijs die ik maak op uitnodiging van het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO). In deze aflevering staat de relatie tussen adaptief vermogen en toekomstbestendig leraarschap centraal. Samen met lector Wouter Schenke (Penta Nova) en docent Kees Verbeek (Jacobus Fruytier Scholengemeenschap) verkennen we hoe waardengericht leiderschap, professionele identiteit en collectieve reflectie bijdragen aan duurzame onderwijsontwikkeling.

Aanleiding vormt het NRO-onderzoek “Aankomst op uitzichtpunt: onderzoek naar adaptief vermogen in navigeren naar toekomstbestendig leraarschap”.

Er volgen binnen het thema ‘Leiderschap’ nog enkele andere afleveringen. Ook binnen de thema’s ‘Bestuurlijk Vermogen’ en ‘Human Resource Development (HRD)’ zullen enkele afleveringen volgen. 

Belangrijkste linkjes en bronnen van de aflevering:

Het NRO heeft rondom dit onderwerp ook andere relevante bronnen beschikbaar:

Meer weten over de podcastreeks?

Deze serie maak ik op uitnodiging van het Nationaal Regieorgaan onderwijsonderzoek (NRO) en de programmacommissie Werken in het onderwijs. In elke aflevering ga ik met een onderzoeker en een onderwijsprofessional in gesprek over een wetenschappelijk onderzoek, waarbij we van gedachten wisselen over wat het thema betekent voor het werk in de onderwijspraktijk. Deze podcast heeft als doel om de dialoog tussen praktijk en wetenschap te versterken door verschillende perspectieven en ervaringen te delen. Heb je vragen? We horen het graag. Laat een reactie achter via tjipcast.nl/vraag.

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Hoe leer je kinderen klokkijken? ⏰👩‍🏫

Voor veel kinderen is leren klokkijken een flinke uitdaging. Begrippen als “voor” en “over”, de draairichting van de wijzers of klokken zonder cijfers (soms zelfs met Romeinse getallen) zorgen vaak voor verwarring. Bovendien wordt er soms maar heel kort stilgestaan bij leren klokkijken. Wat voor volwassenen vanzelfsprekend lijkt, is voor kinderen vaak nog abstract en ongrijpbaar. Marie-Louise Vroemen, leerkracht met meer dan dertig jaar ervaring in regulier én speciaal basisonderwijs, besloot daarom een eigen methode te ontwikkelen. Want zelfs in groep 7 worstelen leerlingen nog regelmatig met het aflezen van de tijd. In dit gesprek deelt zij hoe ze klokkijken niet alleen begrijpelijk, maar ook leuk en motiverend maakt – zelfs voor kinderen die er extra moeite mee hebben.

🖍️ Een creatieve methode met verhalen
Vroemen verdeelde de klok in vier gekleurde vakken en koppelde er korte verhalen aan. Zoals de “prullenbak” en de “hardloper”. Zo wordt klokkijken niet alleen een technisch vaardigheid, maar ook een ervaring die beter blijft beklijft. Door stap voor stap te werken — eerst de bovenste helft van de klok, later de onderkant — bouwt ze langzaam begrip op. Op haar website vind je veel voorbeelden en werkbladen!

📚 Rustige opbouw en herhaling
In tegenstelling tot de gangbare aanpak gaat ze niet meteen van hele uren naar halve uren en kwartieren. Ze oefent lang met één onderdeel, zodat het beklijft in het langetermijngeheugen. Er is ook meer aandacht voor herhaling. Pas als het analoge klokkijken stevig staat, komt de digitale klok aan bod. Daarbij gebruikt ze herkenbare ankerpunten, zoals etenstijd om 18.00 uur.

🎸 Van werkblad tot torenklok
Haar werkbladen zijn bewust eenvoudig gehouden. De verdieping ontstaat wanneer leerlingen ontdekken dat ze hun kennis ook kunnen toepassen op een “gekke” klok in de klas of een torenklok buiten. Dat geeft zelfvertrouwen: de principes gelden overal, hoe de klok er ook uitziet!

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door:

Klassewerkplek. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee!

En Wetenswaardig. Wil jij thematisch onderwijs realiseren, op basis van directe instructie, rijke teksten, en ook nog eens volledig kerndoel dekkend zijn? Wetenswaardig is een compleet uitgewerkte lesmethode voor leraren in het primair onderwijs. Nieuwsgierig? Kijk op www.wetenswaardig.nl voor meer informatie!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Hoe verzilver je als school hoge ambities in de dagelijkse praktijk?

Veel basisscholen formuleren grootse doelen: werkgeluk voor leraren, kansrijk leren voor ieder kind en een cultuur van samenwerking. Maar hoe vertaal je die ambities naar het klaslokaal, naar het team en naar de dagelijkse praktijk? In dit gesprek met Nathalie Bos, schooldirecteur van Openbare Basisschool Plantijn in Barneveld en Marian Brinkhuis, kwaliteitscoördinator bij dezelfde school verkennen we hoe een duidelijke visie en sterke cultuur kunnen uitgroeien tot een werkplek waar iedereen zich gezien voelt en waar leren centraal staat. Plantijn is onderdeel van onderdeel van stichting STEV stichting Eén Vallei. Een aantal highlights die in deze podcast voorbijkomen:

🌱 Een cultuur van leren en vertrouwen
Fouten maken mag en is zelfs noodzakelijk. Leraren tonen kwetsbaarheid, geven elkaar feedback en zijn zo een krachtig voorbeeld voor hun leerlingen.

🤝 Iedereen doet mee
Van directeur tot conciërge: iedereen voelt zich verantwoordelijk en draagt bij. Leiderschap betekent ruimte geven en vertrouwen hebben in het team.

📚 Hoge verwachtingen, kansrijk leren
De lat ligt hoog, maar ieder kind krijgt kansen op maat. Vakspecialisten versterken de kwaliteit van basisvakken en stimuleren samenwerking tussen collega’s.

Samen leren, creëren
Het motto van de school komt dagelijks tot leven. Ambitie, nieuwsgierigheid en werkgeluk versterken elkaar en maken van Plantijn een plek waar elke dag een beetje beter wordt.

Nieuwsgierig naar de boeken die voorbijkwamen in deze aflevering? Hieronder kan je ze vinden!

📖 Fouten maken mag
Beklemtoont dat leren onlosmakelijk verbonden is met het maken van fouten. Het creëert ruimte voor kwetsbaarheid, reflectie en groei binnen teams en klaslokalen.

📖 Christine Rubie-Davies – Raising the Bar
Toont aan dat hoge verwachtingen voor alle leerlingen essentieel zijn. Leerkrachten die geloven in het potentieel van hun leerlingen, stimuleren betere prestaties en meer zelfvertrouwen.

📖 Anthony Muhammad – (werken over schoolcultuur en hoge verwachtingen)
Bekend om zijn inzichten in hoe scholen een cultuur kunnen bouwen die gericht is op samenwerking, hoge doelen en gelijke kansen, ondanks verschillen tussen leerlingen.

📖 Arend Ardon – Doorbreek de cirkel
Richt zich op het doorbreken van ingesleten patronen in organisaties. Ardon laat zien hoe leiders en teams door zelfreflectie en het doorbreken van oude gewoontes ruimte maken voor vernieuwing en groei.

📖 Margaret de Wit – Making Shift Happen
Een praktisch handboek over verandermanagement in onderwijs en organisaties. Het geeft strategieën om ambities niet alleen te formuleren, maar ook echt te verwezenlijken.

📖 Gert Biesta – (diverse werken over pedagogiek en onderwijsvisie)
Biesta’s boeken onderzoeken de fundamentele doelen van onderwijs: kwalificatie, socialisatie en subjectificatie. Hij benadrukt dat onderwijs meer is dan kennisoverdracht — het gaat ook om persoonlijke en maatschappelijke vorming.

Deze aflevering maak ik samen met Klassewerkplek. Dit jaar brengen we samen scholen in kaart die erin slagen werk te maken van werkgeluk in het onderwijs en het predicaat Klassewerkplek dragen. We leggen de relatie met kwaliteit, samenwerken en hoge verwachtingen naar leerlingen! Kijk voor meer informatie op www.klassewerkplek.nl.

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Hoe maak je als onderwijskundig leider werk van talentontwikkeling in je team?

In samenwerking met Klassewerkplek ga ik dit jaar opnieuw op zoek naar scholen die niet alleen goed onderwijs geven, maar ook investeren in werkgeluk. Want gelukkige leraren maken het verschil – voor zichzelf, voor hun collega’s én voor hun leerlingen. In deze aflevering spreek ik met Angelique van Hees, directeur van Openbare basisschool Bijvanck, onderdeel van Talent Primair en Cordula Rooijendijk, voorzitter College van Bestuur van Talent Primair. Met locaties in Gooi en Vechtstreek gaan hier ongeveer 5.000 leerlingen naar school!

In deze aflevering spreek ik met Cordula en Angelique over hoe hun scholen het predicaat Klassewerkplek hebben verdiend. Cordula licht toe waar de overkoepelende schoolorganisatie op inzet en Angelique deelt haar ontwikkelproces met de collega’s van op openbare basisschool De Bijvanck. De kracht van het team, een sterke focus op talentontwikkeling en continue professionele groei komen aan bod. We bespreken bovendien hele toepasbare methodieken om talent in beeld te krijgen zoals een geweldig toepasbare methodiek: de successlinger :-).

Aan bod komt ook hoe onderwijskundig leiderschap kan ontwikkelen op basis van wisselingen in het team. En hoe je als leider koers kan houden in relatie tot het thema ‘anders organiseren’, bijvoorbeeld vanwege uitdagingen gericht op het lerarentekort. Zo is er binnen de Bijvanck bewust veel aandacht voor het laag houden van de werkdruk, flexibel werken en het creëren van professionele ruimte voor jezelf. Talentontwikkeling is geen losstaand thema maar wordt gekoppeld aan onderwijskwaliteit en stichtingsbrede hoge verwachtingen. De leider is hierin egoloos en stuurt op hoge verwachtingen en impact voor alle leerlingen, aldus Cordula. Tot slot gaan we dieper in wat het predicaat Klassewerkplek hen heeft opgeleverd én geven ze enkele praktische tips voor andere scholen. Een inspirerend gesprek over visie, structuur en het aanjagen van positieve verandering binnen schoolorganisaties.

Wist je dat Cordula ook wetenschapper is en auteur van verschillende onderwijsboeken? Bijvoorbeeld: Eén jaar uit het leven van een basisschooldirecteur! En: Vijftien lessen die kleurrijke basisscholen ons aanraden. Aanraders!

Deze aflevering maak ik samen met Klassewerkplek. Dit jaar brengen we samen scholen in kaart die erin slagen werk te maken van werkgeluk in het onderwijs en het predicaat Klassewerkplek dragen. We leggen de relatie met kwaliteit, samenwerken en hoge verwachtingen naar leerlingen! Kijk voor meer informatie op www.klassewerkplek.nl.

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Werken aan werkgeluk in het onderwijs: Hoe doe je dat?

In samenwerking met Klassewerkplek ga ik dit jaar opnieuw op zoek naar scholen die niet alleen goed onderwijs geven, maar ook investeren in werkgeluk. Want gelukkige leraren maken het verschil – voor zichzelf, voor hun collega’s én voor hun leerlingen. In deze aflevering spreek ik met Babette de Vries, directeur van de Immanuelschool in Oudewater. Haar school ontving het predicaat Klassewerkplek en dat is geen toeval. We verkennen de rol van persoonlijk leiderschap, het versterken van talent, het creëren van focus en een gezonde werkcultuur. We bespreken hoe je als schoolleider een team ondersteunt, hoe samenwerking werkdruk kan verlagen en waarom werkgeluk geen luxe is, maar een fundament voor onderwijskwaliteit. Laat je verrassen door de kracht van kleine veranderingen die een groot verschil maken.

Deze aflevering maak ik samen met Klassewerkplek. Dit jaar brengen we samen scholen in kaart die erin slagen werk te maken van werkgeluk in het onderwijs en het predicaat Klassewerkplek dragen. We leggen de relatie met kwaliteit, samenwerken en hoge verwachtingen naar leerlingen! Kijk voor meer informatie op www.klassewerkplek.nl.

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Hoe bouw je als onderwijsleider aan een goed team?

Leiderschap is essentieel in een schoolorganisatie. Een leider geeft bijvoorbeeld richting (visie), bewaakt de professionele schoolcultuur en stuurt op effectieve communicatie en verbetering van werkprocessen. Maar dit leiderschap moet je ook krijgen van een team. Dit raakt een best ongrijpbare maar belangrijke concepten als vertrouwen, wederkerigheid, gezamenlijkheid en transparantie. Leiderschap is hiermee veel meer dan een functieschaal of hiërarchische positie. Hoog tijd om hier dieper in te gaan op de kenmerken van goed leiderschap en de relatie met teamontwikkeling. Ik praat hierover met Miriam Gouwens, directeur van Openbare Basisschool ’t Palet en Christel Wieman, voorzitter van het college van bestuur van Stichting Klasse in Gouda en omstreken. ’t Palet is recent Klassewerkplek geworden. Collega’s werken hier veel trots, plezier en passie in het onderwijs en waarderen het bijbehorende leiderschap. Wat kunnen we leren van deze schoolpraktijk? En hoe geeft Stichting Klasse praktisch handen en voeten aan collectief leiderschap? Luister nu!

Deze aflevering maak ik samen met Klassewerkplek. Dit jaar brengen we samen scholen in kaart die erin slagen werk te maken van werkgeluk in het onderwijs en het predicaat Klassewerkplek dragen. We leggen de relatie met kwaliteit, samenwerken en hoge verwachtingen naar leerlingen! Kijk voor meer informatie op www.klassewerkplek.nl.

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Help! De leerkracht is ziek! Wat nu?

Leerkrachten kunnen soms tijdelijk niet voor de klas staan, bijvoorbeeld omdat ze ziek worden. Scholen vangen dit vaak op met een tijdelijke invalkracht. Soms krijgen scholen ook te maken met langere uitval, bijvoorbeeld bij zwangerschapsverlof. In deze aflevering praat ik hierover met Janneke van Uden, invalleerkracht en Jan Konings, coördinator van de vervangingspool. Allebei werken ze bij Conexus, een stichting van 31 basisscholen in de regio Nijmegen. Wat komt er allemaal kijken bij een vervangingsperiode? Waar moet je goed in zijn en hoe sluit je aan bij ‘steeds weer’ een nieuwe basisschool? Ook bespreken we de organisatorische kenmerken van een sterke vervangingspool. Hoe geef je hier en handen voeten aan? Wat is de beste werkwijze en hoe veranker je een sterke verbinding met al deze vervangers? En tot slot: Wat kunnen andere scholen van Conexus leren?

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door:

Klassewerkplek. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee!

En Wetenswaardig. Wil jij thematisch onderwijs realiseren, op basis van directe instructie, rijke teksten, en ook nog eens volledig kerndoel dekkend zijn? Wetenswaardig is een compleet uitgewerkte lesmethode voor leraren in het primair onderwijs. Nieuwsgierig? Kijk op www.wetenswaardig.nl voor meer informatie!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Hoe komt de beginnende leraar in de beste startpositie?

De Nederlandse lerarenopleidingen vormen een belangrijke basis voor kwalitatief goed onderwijs in Nederland. Er is echter in toenemende mate kritiek op deze opleidingen. In hoeverre kijken opleidingen zelf kritisch in de spiegel als het gaat om de zorgwekkende lees- en rekenresultaten in het primair- en voortgezet onderwijs? Zijn opleidingen niet veel te veel verstrengeld met landelijke belangenorganisaties en besturen in Nederland? Is er daarom een nogal defensieve teneur merkbaar als het gaat om voorstellen voor ingrijpende (meer resultaatgerichte) wijzigingen in het bestel? Kan het anders? En hoe dan?

Redacteuren Ton van Haperen, Sezgin Cihangir en Anna Bosman brachten over deze vragen een nieuw boek uit: Pole position, de beginnende leerkracht verdient de beste startpositie. In deze aflevering spreek ik met Ton van Haperen en Sezgin Cihangir over het waarom van dit boek, de belangrijkste kernpunten, de onderbouwing hiervan en de weg vooruit. In dit boek presenteren toonaangevende onderwijsexperts tien handvatten hoe de professionalisering van leerkrachten gericht beter en slimmer kan. Een hoopvolle, concrete en waardevolle ambitie! Dit boek is uitgebracht door de Stichting meer leren op school.

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door:

Klassewerkplek. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee!

En Wetenswaardig. Wil jij thematisch onderwijs realiseren, op basis van directe instructie, rijke teksten, en ook nog eens volledig kerndoel dekkend zijn? Wetenswaardig is een compleet uitgewerkte lesmethode voor leraren in het primair onderwijs. Nieuwsgierig? Kijk op www.wetenswaardig.nl voor meer informatie!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Burgerschap: Succesvoorbeelden uit de dagelijkse praktijk

Dit is de laatste aflevering in een vijfluik serie over burgerschap. De eerste aflevering ging over de geschiedenis van burgerschap. In de tweede aflevering verkennen we hoe burgerschap er uit kan zien in de dagelijkse schoolpraktijk. In aflevering drie bespraken we of en hoe het mogelijk is burgerschapsontwikkeling te ‘meten’ en te monitoren. In aflevering vier gingen we dieper in op het voeren van gevoelige onderwerpen in de klas. In deze aflevering bespreken we succesvoorbeelden uit de praktijk! We bespreken hele concrete voorbeelden uit de dagelijkse lespraktijk hoe handen en voeten te geven aan de wettelijke burgerschapsopdracht. Van visie ontwikkeling tot maakprojecten in de onderbouw. Van leerlingenraad tot in gesprek raken met kinderen die de Nederlandse taal nog moeten leren. Luister nu en je hebt boordevol aanknopingspunten om morgen aan de slag te gaan!

Deze podcast maak ik samen met het Expertisepunt Burgerschap. Samen maken we een reeks van vijf speciale afleveringen over burgerschap in het onderwijs. Van aanleiding naar praktijk, van kennis naar handelen. Volg deze afleveringen en je bent helemaal bij als het gaat om burgerschap! Meer weten? Kijk voor meer informatie op www.expertisepuntburgerschap.nl

Meer informatie over mijn gasten aan tafel:

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Hieronder vind je een selectie van materialen, documenten en productie die voorbij komen in de podcast.

Hoe kunnen we hiërarchie weer een beetje sexy maken in het onderwijs?

Hiërarchie is al snel een beladen woord in het onderwijs. Het lijkt wel alsof we het liever niet hebben over ‘verticale’ en ‘horizontale’ afstemming in de school. Je ziet dit ook terug in de management literatuur: het gaat vandaag de dag al gauw over platte organisaties (zonder manager), minder management (ieder werkt vanuit eigen talent en zelfsturing) en democratische organisaties (iedereen heeft evenveel zeggenschap). Hoe landen dit soort concepten in de dagelijkse praktijk? Is hiërarchie werkelijk iets van het verleden?

Mijn gasten Francis van Haandel en Linda van Druijten zijn kritisch op al die ideologische beelden over samenwerken en sturen. Meestal werkt het niet en leidt het tot slechte resultaten in het onderwijs. Hiërarchie is volgens hen zelfs noodzakelijk in het onderwijs. Een leider in een school stuurt op kaders en stelt hoge verwachtingen naar teamleden. Hier hoort ook hiërarchie bij: sterker nog, je kunt niet zonder! Leiderschap is cruciaal om te bouwen aan een professionele schoolcultuur, gedeelde werkwijze en hoge onderwijskwaliteit. Hoog tijd om in deze podcast uitgebreid in te gaan op wat leiderschap wel en niet is en hoe de relatie te maken is met een transparante organisatiestructuur. Francis en Linda werken samen vanuit LEF onderwijskwaliteit. Samen organiseren en faciliteren ze hoogwaardige professionaliseringstrajecten in het onderwijs. Meer weten over hun werk? Neem hier een kijkje op hun website!

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door:

Klassewerkplek. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee!

En Wetenswaardig. Wil jij thematisch onderwijs realiseren, op basis van directe instructie, rijke teksten, en ook nog eens volledig kerndoel dekkend zijn? Wetenswaardig is een compleet uitgewerkte lesmethode voor leraren in het primair onderwijs. Nieuwsgierig? Kijk op www.wetenswaardig.nl voor meer informatie!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!