In deze podcast praat ik met Anton Horeweg. Hij is gedragsspecialist en heeft meer dan 35 jaar ervaring als leraar in het basisonderwijs. Hij is auteur van diverse onderwijsboeken en is een veelgevraagd spreker op scholen en congressen. We praten in deze podcast over gedragsproblemen in de klas. Wanneer spreken we van gedragsproblemen? Hoe ligt de relatie met traumatische gebeurtenissen bij kinderen? En wat vraagt dit van leerkrachten en professionals?
Anton schreef een aantal belangrijke boeken over gedragsproblemen en trauma verwerking bij kinderen. Hieronder is een selectie te vinden:
Vorig jaar maakten ik met Gerda Broekstra een podcast (aflevering 249) over het belang van goed leren schrijven op de basisschool. Daarop kwamen zoveel reacties dat we snel besloten om een vervolg te maken! In deze aflevering bespreken we tien praktische tips die direct toepasbaar zijn in de klas om leerlingen beter te laten schrijven.
Check hieronder de linkjes naar de bronnen, hulpmiddelen en didactische ondersteuning die we voorbijkwamen in het gesprek:
Peter Langerak is onderwijspedagoog bij het Nederlands Mathematisch Instituut. Peter begeleidt scholen in het gebruik van de methode Foutloos Rekenen, ontwikkelt de methode door zodat het een volledige basisschoolmethode wordt en doet een promotieonderzoek aan de Vrije Universiteit Amsterdam.
Lange tijd was scholing het antwoord op het verbeteren van gelijke kansen in Nederland. Onderwijs was de manier om te klimmen op de sociale ladder en je leven economisch gezien te verbeteren. Maar in hoeverre kan onderwijs deze functie nog vervullen in Nederland? We praten graag en veel over gelijke kansen, maar de economische verschillen tussen mensen worden groter. En wat heb je dan aan gelijke kansen als je weet dat je niet in staat bent en nooit in staat zult zijn om ze te benutten, en je kinderen evenmin? Over deze ontwikkeling schreef Kees Vuyk een zeer lezenswaardig boek. Hij laat zien dat er, ondanks alle goede bedoelingen, in onze egalitaire samenleving een nieuwe vorm van ongelijkheid is ontstaan. In deze podcast verkennen we hoe deze nieuwe vorm van ongelijkheid eruit ziet, hoe ze is ontstaan en of het mogelijk is deze te bestrijden.
De kwaliteit van het handschrift bij kinderen neemt al jaren af. Een recente landelijke schrijfoefening liet zien dat de helft van de leerlingen geen goed handschrift heeft. Hiervoor zijn verschillende oorzaken, zoals de opkomende digitalisering (we typen meer en schrijven minder), de corona tijd (alles ging online) en de vaak gebrekkige aandacht voor handschriftonderwijs op de opleidingen. In zijn algemeenheid is er minder aandacht voor schrijven als het gaat om instructie en oefening. Dat start al vanaf jonge leeftijd (kleuterklas). Een zorgelijke ontwikkeling, want goed leren schrijven gaat niet vanzelf. Er zijn duidelijke ‘regels’ die ingeoefend dienen te worden. Dit vraagt veel expertise van de leerkracht. Soepel kunnen schrijven is Het ontwikkelen van een handschrift is bovendien belangrijk richting de overstap naar de middelbare school. Schrijven is een belangrijke manier om informatie te onthouden en te verwerken.
In deze podcast praat ik over het belang van goed leren schrijven met Gerda Broekstra. Gerda is kinderergotherapeut en specialist in handschrift- en schrijfonderwijs. Ze is onder andere ontwikkelaar van de methodieken Aan boord en Steeds beter schrijven. Aan de hand van tal van voorbeelden uit de praktijk gaan we in gesprek over het belang van goed leren schrijven. We bespreken het belang van oefening in de kleuterklas, hoe de doorlopende leerlijn eruit ziet tot en met groep 8, de meest gemaakte schrijf fouten en wat geschikte materialen zijn (papier, schrift, pen, potlood, maar ook houding aan tafel).
Erik Meester draait er niet omheen. De meeste lesmethodes in Nederland zijn over het algemeen heel slecht. Er is weinig aandacht voor algemene kennisopbouw, taalrijkheid, instructie en de verschillende dimensies van leren in de klas. Denk daarbij aan het belang van aantekeningen maken (schrijven), herhaling (immersie) en het vertellen en delen van kennis via verhalen. Tel daarbij op dat de onderwijsresultaten in Nederland al zo’n 20 jaar dalen dan is het tijd dat het roer radicaal omgaat. De afgelopen jaren heeft Erik samen met het Nederlands Mathematisch Instituut gewerkt aan een nieuwe lesmethode voor het primair onderwijs. Deze methode, het onderliggende curriculumontwerp en de didactische uitgangspunten staan centraal in deze podcast. Aan de hand van diverse praktijkvoorbeelden bespreken we de werking en de effecten op leerlingen en leraren.
Het gaat in ons onderwijs vaak over het belang van toetsen. Regelmatig hebben experts hier stevige opvattingen over. En momenteel laait de discussie over de zin en onzin van de eindtoets in het primair onderwijs ook weer op. Tijd om de praktijk aan het woord te laten en in te zoomen op het nut van toetsen. In de studio is Martin Ooijevaar. Directeur onderwijs bij SKO West Friesland, een schoolbestuur met 22 scholen. Hij verdiept zich al geruime tijd in hoe je de leervorderingen van leerlingen op de juiste manier kunt volgen. En welke rol toetsing hierin kan spelen. Hij publiceert met enige regelmaat over het gebruik van de referentieniveaus in het primair onderwijs en vergelijkt bijvoorbeeld de verschillende leerlingvolgsystemen en de kwaliteit van verschillende toetsen. In deze podcast deelt Martin zijn belangrijke praktijkbevindingen en schetst een evidence-informed methodiek hoe toetsen leergericht zijn in te zetten. Dit doet hij op klas, school en stichtingsniveau.
In deze podcast praat ik met Meintje Spijker en Lorance Janssen over het landelijke platform onderwijsambassadeurs. Een vrijwilligersorganisatie die professionals koppelt aan scholen. Onderwijsambassadeurs zijn werkzaam buiten het onderwijs of met pensioen en willen zich inzetten voor het onderwijs. In een half of heel schooljaar bieden ze ondersteuning in de klas, doordat zij helpen met allerlei taken van een leerkracht. Onderwijsambassadeurs kunnen ook gerichte expertise, werkervaring en talenten inzetten om leerlingen en leerkrachten te inspireren.
Over mijn gasten:
Meintje Spijker is initiatiefnemer en directeur van stichting onderwijsambassadeurs verbonden aan PCOU Willibord in Utrecht.
Lorance Janssen is schoolleider op basisschool De Krullevaar in De Meern (Utrecht). Zij-instromer en daarvoor directeur geweest van de jeugd poot van Erasmus plus.
Een omvangrijke groep leerkrachten, docenten en experts is gestart met de ontwikkeling van een Nederlands Kennis Curriculum (NKC). Het NKC is uniek omdat de einddoelen van de wereldoriënterende vakken over de gehele basisschool periode wordt verdeeld. Op die manier is het voor een schoolteam mogelijk om thematisch en in een doorlopende lijn te werken. Dit heeft grote voordelen: leerlingen werken intensief aan het behalen van de kennisdoelen op school. Leerlingen gaan aan de slag met inhoudelijke thema’s zoals kunstgeschiedenis, de VOC of de Hanzesteden in Nederland. En er wordt sterk ingezet op het vergroten van woordenschat. De kennis die leerlingen opdoen helpt om de wereld beter te begrijpen. Bovendien fungeert die opgedane kennis als klittenband, want hoe meer kennis je hebt, hoe meer kennis je kunt vergaren!
In deze aflevering legt opleidingsmanager Alex Koks (van Academica University of Applied Sciences) de historie en aanleiding van het NKC uit, hoe ze samenwerken met scholen en welke resultaten ze zien in de praktijk.
Met Ben Wilbrink blik ik terug op meer dan 50 jaar toetsen en examineren in het Nederlands onderwijs. We schetsen een uitgebreide historielijn die start in de jaren 50 van de vorige eeuw en loopt tot aan nu (2023). Waar komt de aandacht voor toetsen vandaan? Waarom zijn we ooit begonnen met toetsen en hoe is de relatie met de statistiek erbij gekomen? We bespreken aspecten als betrouwbaarheid, validiteit en controleerbaarheid die een grote impact hebben op onze opvattingen over toetsen, leren en wat een ‘goede’ school is. Ook verkennen we de noodzaak om toetsen als inherent onderdeel te zien van leren en dus niet ‘losstaand’ van het onderwijs. Maar dat kan alleen als we ook kritisch in de spiegel durven te kijken als het gaat om de rol die toetsing wel en niet speelt tijdens het leren op school.
