didactiek

Hoe kan je aan de slag met het Kwaliteitskader leermiddelen Taal/Nederlands?

18 juni 2025 Didactiek en Pedagogiek 36:04

Op uitnodiging van de Kennistafel effectief leesonderwijs maak ik een speciale aflevering over het net verschenen kwaliteitskader leermiddelen Taal/Nederlands. Een praktische leidraad voor bewuste keuzes in taal- en leesonderwijs. Er zijn twee varianten: voor het primair en speciaal onderwijs en het voortgezet onderwijs. Het kwaliteitskader bestaat uit een serie gesprekskaarten met vakinhoudelijke en didactische criteria.

Over dit kwaliteitskader ga ik in gesprek met Yra van Dijk en Koen van Brussel. Yra van Dijk is modern letterkundige, lerarenopleider, hoogleraar en onderzoeker aan de Hogeschool Leiden. Ze is lid van de kennistafel Effectief leesonderwijs en voorzitter van de werkgroep kwaliteitskader. Koen van Brussel is docent Nederlands aan het Leonardo college in Leiden. Hij is lid van de kennistafel Effectief leesonderwijs en ook lid van de werkgroep Kwaliteitskader.

We bespreken in deze podcast hoe het kwaliteitskader tot stand is gekomen en hoe ermee te werken. Zo gaan we dieper in op wat de kenmerken van rijke teksten zijn en hoe in het kwaliteitskader ingegaan wordt op betekenisvol taalonderwijs en het maken van beredeneerde keuzes. De verschillende kwaliteitskaarten komen hierbij uitgebreid aan bod!

Meer informatie over de kwaliteitskaarten vind je op het platform samen onderzoeken. Wil je liever een gedrukt exemplaar ontvangen? Stuur dan een e-mail naar kennistafelleesonderwijs@vo-raad.nl en geef aan welke versie je wilt ontvangen (po, vo of allebei).

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Waarom hebben leerkrachten baat bij onderwijskundig coachen?

15 juni 2025 Persoonlijke en Professionele Ontwikkeling, Samenwerken en Teamleren

Vandaag duiken we in een thema dat steeds vaker opduikt in scholen, opleidingen en lerarenkamers: onderwijskundig coachen. Wat is het precies? Wat is het níet? En waarom is het zo’n krachtige manier om leerkrachten te ondersteunen in hun professionele ontwikkeling? Mijn gast is Tim van der Meulen, kerndocent bij Academica University of Applied Sciences. Samen met David Roelofs begeleidt hij dagelijks leerkrachten in hun werkpraktijk met als specialisatie onderwijskundig coachen.

In deze aflevering bespreken we de opkomst van didactisch coaching in de dagelijkse onderwijspraktijk. We nemen hiervoor als leidraad het boek Responsive Coaching van Josh Goodrich. Daarin wordt coaching niet gezien als vrijblijvend of vaag, maar juist als een doelgerichte en evidence-informed leerpraktijk. Denk aan samen lessen voorbereiden, feedback geven op instructie (in de klas) en ge-ent op het verbeteren van iemands vakmanschap. Onderwijskundig coachen toont in die zin overeenkomsten met de meester-gezelrelatie. We gaan in de podcast ook specifiek in op de methodiek en werkwijze.

We bespreken in deze podcast hoe je als coach Ă©n coachee effectief kunt samenwerken, wat deze aanpak vraagt van een schoolcultuur, en hoe je concreet aan de slag kunt met duurzame verbetering van onderwijs. Hier kan je meer lezen over de opleiding onderwijskundig coachen in de lespraktijk! En deze methodiek kent ook een interessante relatie met de Master excellent teaching aangeboden door Acadamica University of Applied Sciences.

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door:

Klassewerkplek. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee!

En Wetenswaardig. Wil jij thematisch onderwijs realiseren, op basis van directe instructie, rijke teksten, en ook nog eens volledig kerndoel dekkend zijn? Wetenswaardig is een compleet uitgewerkte lesmethode voor leraren in het primair onderwijs. Nieuwsgierig? Kijk op www.wetenswaardig.nl voor meer informatie!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Wat maakt lesgeven zo magisch mooi om te doen?

8 juni 2025 Didactiek en Pedagogiek 0:39:22

In deze aflevering ontmoet ik Rilana Voorhorst en René Westra. Rilana is biologiedocent bij het Montessori Lyceum in Groningen. René is al 53 (!) jaar biologiedocent en daarnaast ook wetenschapper. Hij is mede auteur van de methode Biologie voor jou. Allebei geven ze met veel passie en bevlogenheid les. Je kunt niet anders dan geïnspireerd raken als je naar ze luistert! Voor hen allebei is biologie niet een vak wat alleen in het klaslokaal plaatsvindt. Je kunt bijvoorbeeld gemakkelijk met schepnet en vergrootglas de natuur in met leerlingen. En het is mogelijk de buitenwereld de les in te halen. Zo worden er nog steeds veel ontdekkingen gedaan die de moeite waard zijn met leerlingen te bespreken! En door samen experimenten te bedenken en inspirerende verhalen te vertellen wordt de wereld van middelbare scholieren groter en rijker. Aan de hand van diverse voorbeelden vertellen Rilana en René over het mooiste beroep ter wereld: lesgeven. We komen erachter dat biologie nog steeds een zeer actueel vak is om de wereld van nu te beter te leren begrijpen.

Sinds dit voorjaar maken Rilana en René een podcast over biologie! Dit doen ze in samenwerking met onderwijs van morgen. Aan de hand van actuele en prikkelende onderwerpen krijg je in deze podcast veel praktijktips, werkvormen en kennis aangereikt! Bruikbaar voor alle niveaus op de middelbare school. Onderwerpen die voorkijkomen zijn onder andere de opkomst van de wolf, het micrioboom, ouder worden en biologische verschillen tussen mannen en vrouwen. Deze podcast is onderdeel van de methode Biologie voor jou, je kunt dus ook verschillende werkbladen downloaden om er direct mee aan de slag te gaan!

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door:

Klassewerkplek. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee!

En Wetenswaardig. Wil jij thematisch onderwijs realiseren, op basis van directe instructie, rijke teksten, en ook nog eens volledig kerndoel dekkend zijn? Wetenswaardig is een compleet uitgewerkte lesmethode voor leraren in het primair onderwijs. Nieuwsgierig? Kijk op www.wetenswaardig.nl voor meer informatie!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Wat is het belang van automatiseren bij rekenen? En waar gaat het soms mis?

4 juni 2025 Didactiek en Pedagogiek

Automatiseren houdt in dat leerlingen vlot, juist en uit het hoofd een rekenkundige handeling kunnen uitvoeren. Automatiseren is belangrijk omdat rekenonderwijs continue voortbouwt op eerdere kennis. Dat begint al bij de kleuters en neemt stapsgewijs toe. Bij leren rekenen is het dus ontzettend belangrijk dat alle leerlingen correct (power) en vlot (speed) basisbewerkingen zoals splitsen, optellen boven het twintigtal of vermenigvuldigen (tafels) kunnen uitvoeren. Dit geeft leerlingen bovendien vertrouwen wanneer de complexiteit later toeneemt en ze bijvoorbeeld sommen in context moeten leren maken. Maar waar gaat het nog wel eens mis? En wat moet een leerkracht goed weten?

We bespreken onder andere de opbouw van de bekende Bareka muur en gaan dieper in op wat automatiseren precies is en wat te doen als leerlingen moeite hebben met basisbewerkingen. Ik praat hierover met Wilfred Hofstetter en Astrid van Lieshout. Wilfred is psycholoog en onderzoeker aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij is rekenspecialist bij effectief rekenonderwijs en verbonden aan Stichting WAAR. Astrid is onderwijsadviseur en docent verbonden aan Lexima.

Deze podcast is tot stand gekomen in samenwerking met Lexima – een organisatie die gelooft in gelijke leerkansen voor ieder kind. Lexima biedt effectieve programma’s voor lezen, spelling en rekenen, speciaal ontwikkeld om leerlingen met extra ondersteuningsbehoeften te helpen. Hun aanpak rust op drie pijlers: het juiste programma kiezen voor de leerling, onderwijsprofessionals trainen zodat ze de programma’s goed inzetten, en systematisch werken aan blijvende verbetering. Zo ondersteunt Lexima scholen bij het realiseren van blijvende leerwinst én meer rust in de klas. Kijk voor meer informatie op lexima.nl.

GeĂŻnteresseerd in de werkbladen die we bespraken? Kijk hieronder!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Hoe bouw je als onderwijsleider aan een goed team?

16 april 2025 Samenwerken en Teamleren

Leiderschap is essentieel in een schoolorganisatie. Een leider geeft bijvoorbeeld richting (visie), bewaakt de professionele schoolcultuur en stuurt op effectieve communicatie en verbetering van werkprocessen. Maar dit leiderschap moet je ook krijgen van een team. Dit raakt een best ongrijpbare maar belangrijke concepten als vertrouwen, wederkerigheid, gezamenlijkheid en transparantie. Leiderschap is hiermee veel meer dan een functieschaal of hiĂ«rarchische positie. Hoog tijd om hier dieper in te gaan op de kenmerken van goed leiderschap en de relatie met teamontwikkeling. Ik praat hierover met Miriam Gouwens, directeur van Openbare Basisschool ’t Palet en Christel Wieman, voorzitter van het college van bestuur van Stichting Klasse in Gouda en omstreken. ’t Palet is recent Klassewerkplek geworden. Collega’s werken hier veel trots, plezier en passie in het onderwijs en waarderen het bijbehorende leiderschap. Wat kunnen we leren van deze schoolpraktijk? En hoe geeft Stichting Klasse praktisch handen en voeten aan collectief leiderschap? Luister nu!

Deze aflevering maak ik samen met Klassewerkplek. Dit jaar brengen we samen scholen in kaart die erin slagen werk te maken van werkgeluk in het onderwijs en het predicaat Klassewerkplek dragen. We leggen de relatie met kwaliteit, samenwerken en hoge verwachtingen naar leerlingen! Kijk voor meer informatie op www.klassewerkplek.nl.

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Hoe zet je teamsucces om in onderwijsresultaten?

26 maart 2025 Samenwerken en Teamleren 34:25

Heel soms weet ik na het opnemen van een podcast dat er een vervolg moet komen. Dit was het geval toen ik vorig jaar de collega’s van basisschool De Octaaf sprak in de studio. Daarom ben ik samen met Paul Baan (oprichter van Klassewerkplek) naar Elburg afgereisd om het team te ontmoeten en een rondleiding door te school te krijgen. In deze podcast praat ik door met directeur Marieke Pluim en leerkracht Rick Leusink over de relatie tussen teamsucces en onderwijsresultaten. We bespreken stap voor stap en zo specifiek mogelijk hoe het team handen en voeten geeft aan een continue verbetercultuur, hoge verwachtingen en een rijke schooldag waar kinderen vooral veel kennis opdoen. Ook Paul Baan doet mee aan het gesprek! Hij legt tussendoor relaties met onderzoeksbevindingen en theoretische concepten om de werkdruk laag te houden en het werkplezier hoog! Heb je eerste aflevering nog niet gehoord? Ik kan je aanraden deze eerst even hier te beluisteren!

Deze aflevering maak ik samen met Klassewerkplek. Dit jaar brengen we samen scholen in kaart die erin slagen werk te maken van werkgeluk in het onderwijs en het predicaat Klassewerkplek dragen. We leggen de relatie met kwaliteit, samenwerken en hoge verwachtingen naar leerlingen! Kijk voor meer informatie op www.klassewerkplek.nl.

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Hoe laten we de pedagogische basis met rust?

2 maart 2025 Didactiek en Pedagogiek 33:41

Wie maakt zich vandaag de dag niet druk over opvoeding en onderwijs? Tal van organisaties, instellingen, partners, overheidsinitiatieven zijn er dagelijks druk mee. En wat valt op? Het gaat vaak over de pedagogische basis. Maar wat is de pedagogische basis nu eigenlijk? En zijn we ongemerkt niet vooral druk bezig om het onderwijs te overbelasten met nieuwe plannetjes en ideeën? Kan het slimmer, beter en krachtiger? Over dit soort vragen praat ik met Bert Wienen. Oprichter van het instituut voor inclusief onderwijs. Hij is wetenschapper, adviseur voor scholen, gemeenten en jeugdhulp. En schreef eerder het zeer goed ontvangen onderwijsboek Van individueel naar inclusief onderwijs. Zijn tweede boek is een vervolg en verdieping hierop en gaat in op de vraag hoe organisaties samen kunnen optrekken om sterke leeromgevingen voor kinderen te ontwikkelen en te bestendigen.

Meer weten over opvoeding en onderwijs? Bezoek deze site over het pedagogisch perspectief eens!

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door:

Klassewerkplek. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee!

Wetenswaardig. Wil jij thematisch onderwijs realiseren, op basis van directe instructie, rijke teksten, en ook nog eens volledig kerndoel dekkend zijn? Wetenswaardig is een compleet uitgewerkte lesmethode voor leraren in het primair onderwijs. Nieuwsgierig? Kijk op www.wetenswaardig.nl voor meer informatie!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Hoe leren leerlingen goed schrijven op de basisschool?

23 februari 2025 Didactiek en Pedagogiek 46:48

Goed kunnen schrijven is een belangrijke voorwaarde om te kunnen leren op school. Gek genoeg is er relatief weinig aandacht voor handschriftonderwijs. De digitalisering in het primair onderwijs heeft hier ook niet aan bijdragen. Uit de praktijk komen wel duidelijke signalen naar voren dat leerlingen steeds slechter schrijven. Dit is problematisch want een goed handschrift is belangrijk als het gaat om leren lezen, spellen, rekenen en de opbouw van algemene kennis. Leerlingen die niet leesbaar, vlot en prettig kunnen schrijven ondervinden daar ook nadelen op de de middelbare school. Hoe kan het dat er dan zo weinig bekend is over het handschrift curriculum? En waarom bestaan er inmiddels zoveel misvattingen over leren schrijven? We bespreken vanaf de kleuterklas tot en met groep acht hoe het handschriftcurriculum op te bouwen. Welke lettervormgeving leidend bijvoorbeeld dient te zijn en wat vraagt dit van de leerkracht die voor de klas staat. Hoe begin je in de kleuterklas? Wat doe je wel en niet? En we brengen in kaart welke algemene basis noodzakelijk is voor leerkrachten om goed handschriftonderwijs te kunnen geven zodat iedere leerling correct leert schrijven.

Mijn gast Freek Turlings schreef samen met Sanne Kuster een fantastisch boek over leren schrijven op school: Effectief handschriftonderwijs op de basisschool. Volgens Freek en Sanne hebben handschriftproblemen veel minder te maken met motorische problemen (wat vaak gedacht wordt), maar zijn ze het gevolg van tekortschietende instructie. Het goede nieuws is dus wel: ieder kind kan goed leren schrijven! In deze podcast bespreken we ook diverse voorbeelden uit de klas. Deze zijn te bekijken met beeld op YouTube of hieronder te vinden en te downloaden.

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door:

Klassewerkplek. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee!

Wetenswaardig. Wil jij thematisch onderwijs realiseren, op basis van directe instructie, rijke teksten, en ook nog eens volledig kerndoel dekkend zijn? Wetenswaardig is een compleet uitgewerkte lesmethode voor leraren in het primair onderwijs. Nieuwsgierig? Kijk op www.wetenswaardig.nl voor meer informatie!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

De voorbeelden die Freek bespreekt zijn hieronder te vinden.

Moet een leraar lezen?

16 februari 2025 Didactiek en Pedagogiek

In deze aflevering praat ik met Martin Bootsma over zijn nieuwste boek Brieven aan Miyo, over het lezen van de klassieken met kinderen. Dit boek is een bundeling van brieven die Martin schrijft aan zijn stagiaire (Miyo). Hierin deelt hij zijn passie en liefde voor literatuur. De vraag ‘Moet een leraar lezen?’ is volmondig met ja te beantwoorden. Maar achter dit antwoord gaat een veel diepere uitleg schuil die vaak onbesproken blijft in de hedendaagse discussies over lezen op school. Goede literatuur is een manier om kennis te maken met universele levensvragen. Denk aan de zoektocht naar geluk, liefde, omgaan met lijden, tegenslag en persoonlijke groei. Klassieke verhalen bieden een unieke mogelijk om met elkaar in gesprek te gaan op een dieper niveau en geeft daarmee inkleuring aan ons dagelijks leven. En dat kan juist ook met kinderen! Aan de hand van anekdotes, passages, meegenomen favoriete boeken en dagelijkse ervaringen in de klas bespreken we hoe het belang van het lezen van literatuur met kinderen.

Meer over Martin Bootsma:

Martin is bijna 30 jaar leraar in het basisonderwijs. Hij was in 2011 leraar van het Jaar in het primair onderwijs en van 2011-2014 lid van de jury Excellente Scholen. Martin is medeoprichter, teamleider en leraar van de Alan Turingschool te Amsterdam. Daarnaast schrijft hij over leesonderwijs, geeft hij lezingen en biedt hij scholen begeleiding bij curriculumontwerp, Close Reading en het invoeren van de Enigma-aanpak. Hij schreef samen met Eva Naaijkens de boeken: En wat als we nu weer eens gewoon gingen lesgeven (voor po en vo), de school als werkplaats en Bijna alles wat je moet weten over thematisch onderwijs. 

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door Klassewerkplek. Klassewerkplek biedt onderwijsinstellingen een evidence-informed instrument voor werkgeluk, talentbehoud en verzuimreductie. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Hoe kan mastery learning bijdragen aan beter rekenonderwijs?

2 februari 2025 Didactiek en Pedagogiek 36:36

Inmiddels staan de reken- wiskundeprestaties van Nederlandse leerlingen ruim 20 jaar onder druk. Er zijn kleine verbeteringen zichtbaar, maar de trend van het reken-wiskundeniveau wordt een aantal jaar aanhoudend negatief genoemd. Zorgelijk, maar wat is hier aan te doen? Een grootschalige aanpak in Engeland gericht op mastery learning biedt interessante aanknopingspunten voor Nederland. Mastery learning kiest niet voor niveau differentiatie, maar kent een strakke volgorde, veel oefening onder begeleiding en er wordt verder gegaan als alle leerlingen de stof beheersen en begrijpen. Is dit nu ouderwets of inmiddels juist heel modern qua didactiek en begeleiding? En hoe kunnen leerkrachten en docenten aan de slag met mastery learning in hun eigen lespraktijk? Ik ga hierover in gesprek met Peter Langerak.

Peter is onderzoeker bij het Nederlands Mathematisch Instituut en promovendus aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Zijn onderzoek richt zich op het verbeteren van reken-wiskundeonderwijs door middel van wetenschappelijk onderbouwde inzichten die impact hebben op leerlingen, leraren en scholen. Peter volgt de internationale ontwikkelingen op de voet en presenteert in deze podcast een routekaart om Nederlandse resultaten op het gebied van reken- en wiskundeonderwijs gericht te verbeteren.

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door Klassewerkplek. Klassewerkplek biedt onderwijsinstellingen een evidence-informed instrument voor werkgeluk, talentbehoud en verzuimreductie. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!