school

Waarom is het belangrijk om burgerschap een plek te geven in ons onderwijs? Tjipcast 117 met Hessel Nieuwelink

12 april 2021 Didactiek en Pedagogiek 00:53:14

Vergeleken met andere Europese landen wordt er binnen het onderwijs in Nederland relatief weinig aandacht besteed aan thema’s als democratie, politiek en grondrechten. Het is zelfs zo dat Nederlandse kinderen weinig kennis hebben van deze thema’s. En dat is volgens mijn gast, lector Hessel Nieuwelink een zorgelijk ontwikkeling. Een oplossing waarover veel wordt gesproken de afgelopen jaren is ‘meer en beter’ burgerschapsonderwijs. Het blijkt dat sommige scholen worstelen met de uitvoering hiervan. Want wat is burgerschap eigenlijk? Hoe relateert meer aandacht voor burgerschap zich aan gelijke kansen (een term dit steeds vaker opduikt in het onderwijsdebat vandaag de dag)?

De aanleiding voor deze podcast is een opiniestuk dat ik schreef met Marcel Schmeier voor de onderwijsblog van NRC. Hierin nemen we juist stelling tegen burgerschap. We signaleren dat de overheid scholen steeds meer oplegt wat voor waarden ze moeten overdragen. En dus stelling neemt in wat ‘een goede burger’ is. Dit opent de deur naar politieke inmenging in het onderwijs, iets wat we zouden moeten voorkomen. Denk bijvoorbeeld aan radicaal verschillende opvattingen over immigratie, geloof of duurzaamheid. Liever richten we ons op school op de overdracht van kennis, dan volgt actief burgerschap vanzelf.

Volgens Hessel Nieuwelink is deze redenering veel te kort door te bocht. Kennis over democratie en politiek gaat juist hand in hand gaan met burgerschapslessen. Het een hoeft het ander niet uit te sluiten. Kennis is belangrijk, maar dat vraagt ook iets van docenten en scholen. Een onbelicht thema volgens hem. Maar wat moeten we dan doen als school en samenleving? Hierover ga ik met Hessel uitgebreid in gesprek. Behalve een reflectie op het opiniestuk en de huidige discussie in het onderwijsdebat bespreken we een aantal vragen:

  1. Wat bedoelen we eigenlijk met burgerschap?
  2. Waarom (en hoe) zou burgerschap ‘gevaarlijk’ kunnen zijn en waarom ook juist niet?
  3. Waarom is het belangrijk en noodzakelijk burgerschap een structureel onderdeel te laten zijn van ons onderwijs?
  4. Hoe hangt burgerschap volgens Hessel samen met gelijke kansen in het onderwijs
  5. Wat moet de overheid wel en ook niet doen in deze discussie?
  6. Wat zijn effectieve manieren om burgerschapslessen aan te bieden? Wat werkt wel en wat ook niet?
  7. En als sprake is van een bepaalde normativiteit, hoe gaan we daar als school dan mee om?

Je kunt dit gesprek ook bekijken op het YouTube kanaal:

Praktijkonderzoek naar ‘levensechte leereenheden’ bij ROC Aventus: Samenwerken binnen de Cleantech regio. Tjipcast 116

5 april 2021 Didactiek en Pedagogiek

Samen met docenten, werkveld en enkele onderzoekers maak ik een podcast drieluik over ‘levensechte leereenheden’ binnen het ROC Aventus. Aventus is een MBO instelling in de regio Apeldoorn – Deventer – Zutphen. Ze zetten interessante stappen in hun onderwijsontwikkeling, gericht op een duurzame verbinding met het werkveld. Vakmanschap staat hierin centraal. In deze podcast spreek ik met Hans Visser en Fokko de Gans, collega’s van Aventus. Ze vertellen meer over de uitvoering van werkend leren binnen het MBO. Zo werken ze nauw samen met ondernemingen binnen de clean tech regio. Duurzaamheid en technologie spelen hierin een belangrijke rol. Hoe kan je bijvoorbeeld de afvalberg van elektrische apparatuur terugdringen? Hoe kan je slim en duurzaam bouwen met recyclede materialen? En wat kunnen ROC studenten hierin betekenen? Dit vraagt meer flexibilisering van Aventus zelf. Sommige studenten en bedrijven willen bijvoorbeeld ook in het weekend werken. Of een specifiek keuzedeel gericht op duurzaamheid eerder volgen in het bestaande curriculum. Kan een school dat organiseren? En hoe geven docenten hun lessen dan vorm? Ook op een ‘nieuwe’ manier of spelen hier nog lastige klassieke didactische uitdagingen waar nog niet altijd een antwoord op is? Luister nu!

Vooraankondiging: Praktijkonderzoek naar ‘levensechte leereenheden’ bij ROC Aventus

31 maart 2021 Didactiek en Pedagogiek 00:06:22

Samen met docenten, werkveld en enkele onderzoekers maak ik een podcast drieluik over ‘levensechte leereenheden’ binnen het ROC Aventus. Aventus is een MBO instelling in de regio Apeldoorn – Deventer – Zutphen. Ze zetten interessante stappen in hun onderwijsontwikkeling, gericht op een duurzame verbinding met het werkveld. Vakmanschap staat hierin centraal. In deze teaser van 6 minuten blikken we vooruit op dit onderzoek. Hans Visser en Fokko de Gans, collega’s van Aventus, komen kort aan het woord en vertellen meer over hun visie op leren en de dagelijkse praktische uitvoering. Vanaf volgende week kun je luisteren naar het gehele gesprek en daarna volgen nog twee podcasts over dit thema!

Terugblik op de podcast met Gert Biesta over een levenlang leren. Tjipcast 113 met Floor van Venrooij en Ellen van Vugt

17 maart 2021 Didactiek en Pedagogiek, Persoonlijke en Professionele Ontwikkeling 00:38:54

Twee weken geleden verscheen de podcast over een levenlang leren met prof. Gert Biesta. Ik kreeg hier veel reacties op! Ook leverde het weer een aantal nieuwe vragen op. Dat was voor ons genoeg reden om op deze podcast terug te blikken en enkele inzichten te bespreken. En dat doe ik met collega podcastmakers Floor van Venrooij en Ellen van Vugt. Thema’s die we bespreken zijn: Hoe bereik je als samenleving juist die mensen die van nature niet ‘graag’ naar school gaan, een training volgen of zich aanmelden voor scholing? Waarom (en hoe) wil de overheid eigenlijk een levenlang leren mogelijk maken? En kan een levenlang leren ongemerkt ook druk genereren bij professionals? Daarnaast spreken we in Corona tijden al snel over leerachterstand, maar klopt dat woord eigenlijk wel? Volgens Biesta is leren immers een ‘leeg begrip’. Is het niet beter om over een schoolachterstand of curriculumachterstand te spreken? Luister nu naar een echte ‘napraat’ podcast!

Wat betekent het om als leerkracht te werken in de grote stad? Tjipcast 092 met Denise van Schelven, Ahmet Dikbas, Yorrit Luijckx en Adnan Delic

8 oktober 2020 Didactiek en Pedagogiek 43:55

In deze week van het onderwijs zijn Ivar en ik te gast bij ROC Albeda College in Rotterdam. Op uitnodiging van de gemeente Rotterdam. In deze podcast staat de praktijk van alledag centraal. We verkennen wat het betekent om als docent of leerkracht te werken in de grote stad. Je kunt er van alles over lezen en horen, maar wat betekent het nou werkelijk? Is werken in de stad uniek en zo ja: waar zit dit dan in? Klopt het dat veel startende onderwijzers sneller stoppen als ze beginnen in een stedelijke context? En hoe ziet een sterke schakel tussen opleiding en praktijk eruit om dit te voorkomen?

Dit zijn de gasten die aan tafel aanschuiven:

  • Denise van Schelven, is al 25 jaar (op verschillende manieren) werkzaam in het Rotterdamse onderwijs, nu onderzoeker bij het Kenniscentrum Talentontwikkeling en de pabo van Hogeschool Rotterdam, doet promotieonderzoek naar de voorbereiding van leerkrachten op het lesgeven in een grootstedelijke achterstandscontext.
  • Ahmet Dikbas is docent maatschappijleer, lid van het kernteam Strategie en projectleider van diverse onderwijsprojecten, waaronder Albeda Next. Behoorde in 2018 tot de top 3 van MBO  leraren in Rotterdam
  • Yorrit Luijckx, Docent Burgerschap & Duurzaamheid, Projectmedewerker Leergang Burgerschap bij het Albeda College.
  • Adnan Delic, docent geschiedenis aan de Hugo de Groot school in Rotterdam. Hij groeide ook op als kind in Rotterdam Zuid en kent geen ander deze specifieke context en onderwijsomgeving

Enkele links en tips naar initiatieven binnen de gemeente Rotterdam rondom onderwijskwaliteit en het lerarentekort:

Bestaat er zoiets als de Rotterdamse leerkracht? Tjipcast 091 met Noëlle Engels, Else-Marike Visser en Victor van Toer

5 oktober 2020 Didactiek en Pedagogiek 43:01

Vandaag zijn Ivar en ik te gast in Rotterdam. En wel op 5 oktober, op de dag van de leerkracht, of eigenlijk meer de dag van het onderwijs. En we zijn hier op uitnodiging van de gemeente Rotterdam. Waar zijn we dan? Bij het ROC Albeda College op de Rosestraat. Midden in de stad. Albeda College is een regionaal opleidingscentrum en biedt tal van mbo-opleidingen aan zoals economie en ondernemen, zorg, sport, horeca, dans en nog veel meer. Op deze dag van het onderwijs werk ik samen met de Gemeente Rotterdam om twee actuele onderwijsgesprekken te voeren die deze week via dit Tjipcast kanaal te beluisteren zijn. In deze eerste podcast staat de Rotterdamse Leerkracht centraal. We gaan verkennen of er gemeenschappelijke elementen zijn aan te wijzen. Wat is de aantrekkingskracht van het werken in het Rotterdamse Onderwijs? Voor welke uitdagingen kom je te staan? En welke kansen zijn er?

Dit zijn de gasten die aan tafel aanschuiven:

  • Victor van Toer is directeur op basisschool Het Open Venster, een basisschool op Rotterdam zuid in de wijk Lombardijen. Victor maakt zich druk om het lerarentekort en dingen die op leerlingen en scholen worden afgevuurd die niet bijdragen aan de basisontwikkeling van kinderen.
  • Noëlle Engels. Kwam min of meer bij toeval in Rotterdam terecht en is nu al 20 jaar leraar op de Elisabethschool, een basisschool op Zuid, waar ze met veel plezier werkt.
  • Else-Marike Visser Docent Pedagogiek Thomas More Hogeschool, leerkracht bij de Rvko, Projectleider Talentscouting in het onderwijs bij de gemeente Rotterdam 
  • Adnan Delic, docent geschiedenis aan de Hugo de Groot school in Rotterdam. Hij groeide ook op als kind in Rotterdam Zuid en kent geen ander deze specifieke context en onderwijsomgeving.

Enkele links en tips naar initiatieven binnen de gemeente Rotterdam rondom onderwijskwaliteit en het lerarentekort:

Hoe kan wetenschappelijke kennis de kwaliteit van je lessen verbeteren? Tjipcast 088 met Gert Verbrugghen

20 september 2020 Didactiek en Pedagogiek, Persoonlijke en Professionele Ontwikkeling 01:03:33

Er is niets zo praktisch als een goede theorie. Maar in de wereld van onderwijs is er nog wel sprake van een groot gat tussen wetenschap en praktijk van alledag. Maar gelukkig zijn er ook veel positieve voorbeelden! In deze podcast ga ik in gesprek met Gert Verbrugghen. Docent Engels op het Alfrink college in Deurne. Gert gebruikt heel bewust wetenschappelijke kennis om zijn lessen in te richten. Je zou dit ‘evidence informed werken‘ kunnen noemen. Zo werkt hij met een uitgekiend beloningssysteem om positief gedrag en inzet te waarderen.

Iets dat de leerlingen erg waarderen. Maar er zijn meer interessante keuzes die Gert maakt. Bijvoorbeeld de nadruk op leerwerk in plaats van maakwerk. Hij ziet veel voordelen om de leerlingen uit te dagen om kennis te memoriseren (denk aan een gedicht). Om vervolgens de Engelse grammatica regels toe te lichten. Wat zijn aanpak ook bijzonder maakt is de synergie op schoolniveau tussen expliciete hoge verwachtingen (leerprestaties) en ruimte voor iedere leerling om in zijn eigen tempo te werken.

Ook met toetsing maakt het schoolteam onderbouwde keuzes. Er zijn drie formele toetsmomenten met cijfer, bij extra toetsing worden er geen cijfers gegeven. Deze meetmomenten zijn primair bedoeld om te leren van fouten. Elke leerling (en de klas als geheel) krijgt gerichte feedback. Gert is ook sterk voorstander van structuur, regelmaat en orde in de klas. Zo oefent hij met alle leerlingen in het begin van het jaar hoe de klas binnen te komen en wanneer het tijd is om de tas in te pakken (dus niet 10 minuten voor tijd). Allemaal bedoeld om de lestijd zo optimaal mogelijk te benutten. Luister nu naar een bijzonder inspirerend en praktisch gesprek over de brug slaan tussen wetenschap en praktijk!

Het IVO in Deurne bestaat uit 4 deelscholen, Sprongcollege (praktijkonderwijs), Hub van Doornecollege (basis/kader), Alfrinkcollege (mavo) en Peellandcollege (havo/vwo).

Bekijk hieronder het gesprek met Gert op het Tjipcast YouTube kanaal:

Linkjes naar boeken en websites die in het gesprek naar voren kwamen:

Bordwerk en aantekeningen: Slow teaching in de 21e eeuw. Tjipcast 087 met Marcel Schmeier

16 september 2020 Didactiek en Pedagogiek, Persoonlijke en Professionele Ontwikkeling 00:51:06

Onderwijsexpert Marcel Schmeier is te gast in de studio. We gaan in gesprek over zijn net verschenen boek Bordwerk en aantekeningen, slow teaching in de 21e eeuw. In dit boek beschrijft Marcel hoe leerkrachten en docenten gebruik kunnen maken van het bord. Dat kan een whiteboard, krijtbord of smartboard zijn of een combinatie.

Het is opvallend dat het bord de afgelopen jaren een beetje in de vergetelheid is geraakt. Gelukkig is het nut en de noodzaak van bordwerk en aantekeningen bezig met een opmerkelijke opmars. Steeds meer leerkrachten zien dat het gebruik van het bord de instructie en kennisoverdracht versterkt. Ook geeft het de leerkracht en leerlingen heldere kapstokken waarlangs te werken en te leren.

In deze podcast bespreken we hoe je het bord kunt inzetten tijdens lessen, wat het vraagt ter voorbereiding en hoe je als leerkracht werkt met een zorgvuldige en stapsgewijze opbouw. Ook kijken we naar het belang van aantekeningen maken, leren samenvatten en meeschrijven. Marcel bundelt in zijn boek honderden jaren onderwijservaring met de nieuwste inzichten en technieken. Deze podcast is met beeld opgenomen om zo voorbeelden uit de praktijk te laten zien. Neem eens een kijkje op het YouTube kanaal om het gesprek te bekijken! Tijdens de podcast worden diverse vragen van luisteraars (in dit geval docenten en leerkrachten) over gebruik van het bord in de klas besproken.

Links die ter sprake kwamen in de podcast:

Bestel via deze link het boek van Marcel Schmeier:

Bekijk hieronder het gesprek met Marcel op YouTube:

Heeft een integraal kindcentrum de toekomst? Tjipcast 079 met Jos van Zutphen

11 juni 2020 Didactiek en Pedagogiek, Leiderschap en Verandermanagement 39:42

Begin dit jaar ontmoette ik Jos van Zutphen, directeur van speelleercentrum De Wijde Wereld in Uden. Dit was in het kader van het initiatief ‘De toekomst van onderwijs‘, waar ik eerder deze reeks gesprekken over online zette. Ik was indertijd onder de indruk van het verhaal van Jos. Zijn school is één van de eerste zogeheten ‘IKCs’. Een Integraal Kind Centra waar kinderopvang, onderwijs, buitenschoolse opvang en sport samen worden aangeboden. Een buitengewoon mooi perspectief op leren, ontwikkelen en samenleven! De grenzen tussen opvang, voorschool en school vervagen. Kinderen hebben er meer tijd om te bewegen, samen te eten en verantwoordelijkheid te nemen voor hun leeromgeving. En bij een effectieve samenwerking tussen betrokken partijen worden achterstanden en aandachtspunten sneller gesignaleerd en opgepakt. In deze podcast interview ik Jos van Zutphen over zijn aanpak als schoolleider. Wat kom je allemaal tegen? Hoe begin je en welke resultaten levert zo’n IKC in de praktijk op? En is het werkelijk de toekomst voor basisscholen? Deze podcast is onderdeel uit een collegereeks die ik verzorg voor het Masterprogramma Leiderschap en Innovatie Kind en Educatie (MLIKE) aan de Katholieke Pabo in Zwolle.

Hoe pakt het project ‘Schoolplein Noord’ het lerarentekort in de regio Friesland, Groningen en Drenthe aan?

27 mei 2020 Didactiek en Pedagogiek, Leiderschap en Verandermanagement, Persoonlijke en Professionele Ontwikkeling, Samenwerken en Teamleren 00:36:52

In deze podcast ga ik in gesprek met Annemiek Kamsma en Tom Dolleman over een bijzonder initiatief om het lerarentekort aan te pakken in de regio Friesland, Groningen en Drenthe: Schoolplein Noord. Schoolplein Noord is ontwikkeld door 21 schoolbesturen en de drie noordelijke provincies. Het is een online regionaal loket waar vacatures in het onderwijs gebundeld zijn. Kandidaten kunnen zich verbinden aan het initiatief, solliciteren en participeren. Met het hogere doel om vraag en aanbod dichter bij elkaar te brengen en over de grenzen van scholen heen te kijken. Dit maakt de onderwijsarbeidsmarkt transparant en inzichtelijk. In de regio werken verschillende schoolbesturen actief samen om dit te realiseren. Het project verloopt voorspoedig en in deze podcast kijken we terug op het ontwikkelproces. Hoe pak je zo’n groot project aan? Hoe verbind je de belangen van al die scholen? Wat kunnen andere regio’s in Nederland leren van deze aanpak en hoe gaan ze verder de aankomende maanden? Deze podcast is ontwikkeld in co-creatie met Arbeidsmarktplatform PO, VOION en Stichting onderwijsmarktarbeidsmarkt fonds MBO.