schrijven

Hoe leren leerlingen goed schrijven op de basisschool?

23 februari 2025 Didactiek en Pedagogiek 46:48

Goed kunnen schrijven is een belangrijke voorwaarde om te kunnen leren op school. Gek genoeg is er relatief weinig aandacht voor handschriftonderwijs. De digitalisering in het primair onderwijs heeft hier ook niet aan bijdragen. Uit de praktijk komen wel duidelijke signalen naar voren dat leerlingen steeds slechter schrijven. Dit is problematisch want een goed handschrift is belangrijk als het gaat om leren lezen, spellen, rekenen en de opbouw van algemene kennis. Leerlingen die niet leesbaar, vlot en prettig kunnen schrijven ondervinden daar ook nadelen op de de middelbare school. Hoe kan het dat er dan zo weinig bekend is over het handschrift curriculum? En waarom bestaan er inmiddels zoveel misvattingen over leren schrijven? We bespreken vanaf de kleuterklas tot en met groep acht hoe het handschriftcurriculum op te bouwen. Welke lettervormgeving leidend bijvoorbeeld dient te zijn en wat vraagt dit van de leerkracht die voor de klas staat. Hoe begin je in de kleuterklas? Wat doe je wel en niet? En we brengen in kaart welke algemene basis noodzakelijk is voor leerkrachten om goed handschriftonderwijs te kunnen geven zodat iedere leerling correct leert schrijven.

Mijn gast Freek Turlings schreef samen met Sanne Kuster een fantastisch boek over leren schrijven op school: Effectief handschriftonderwijs op de basisschool. Volgens Freek en Sanne hebben handschriftproblemen veel minder te maken met motorische problemen (wat vaak gedacht wordt), maar zijn ze het gevolg van tekortschietende instructie. Het goede nieuws is dus wel: ieder kind kan goed leren schrijven! In deze podcast bespreken we ook diverse voorbeelden uit de klas. Deze zijn te bekijken met beeld op YouTube of hieronder te vinden en te downloaden.

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door:

Klassewerkplek. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee!

Wetenswaardig. Wil jij thematisch onderwijs realiseren, op basis van directe instructie, rijke teksten, en ook nog eens volledig kerndoel dekkend zijn? Wetenswaardig is een compleet uitgewerkte lesmethode voor leraren in het primair onderwijs. Nieuwsgierig? Kijk op www.wetenswaardig.nl voor meer informatie!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

De voorbeelden die Freek bespreekt zijn hieronder te vinden.

Hoe geef je een effectieve en kennisrijke leesles op de basisschool?

17 november 2024 Didactiek en Pedagogiek 45:44

Heleen Buhrs werkt als leerkracht en expert-leerkracht begrijpend lezen op de Alan Turingschool in Amsterdam. Recent kwam haar boek uit Effectief leesonderwijs in de praktijk, een kennisrijke aanpak voor de basisschool. Hierin legt ze uit hoe je als leerkracht een goede begrijpend lezen les ontwerpt en doceert. Ze besteedt hierbij veel aandacht aan de opbouw van kennis bij leerlingen, het selecteren van goede teksten, de actieve verwerking van leerlingen tijdens de les en de monitoring van het leerproces in de klas.

Heleen bouwt haar betoog in deze podcast op aan de hand van jeugdliteratuur. We bespreken de kwaliteit van diverse teksten (en methodes) en Heleen beschrijft stap voor stap wat er nodig is om een goede les te geven.

Een selectie van de besproken boeken vind je hieronder:

Piratenzoon door Rob Ruggenberg

Gedicht van Willem Wilmink (over Napoleon)

Winterijs van Peter van Gestel

Wat een goede tekst! Gids voor schrijven in 10 genres voor het basisonderwijs

Over alles. Van wolken tot Romeinse cijfers en van atomen tot schroeven

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Hoe kijk je als onderwijsteam eens wat vaker in de spiegel?

29 september 2024 Samenwerken en Teamleren

In de afgelopen jaren heeft SKO West Friesland een zelfevaluatie methodiek ontwikkeld om de opbrengsten gericht op rekenen en lezen te verbeteren. SKO West Friesland is een schoolbestuur met 22 scholen. De zelfevaluatie is een ‘manier van werken’ en fungeert als spiegel om tussentijdse opbrengsten kritisch te analyseren en om vervolgens naar het eigen leerkracht handelen te kijken. Elke school binnen SKOWF werkt met deze methodiek en er wordt onderling veel uitgewisseld en van elkaar geleerd. De zelfevaluatie is in de kern simpel en bestaat uit vier steeds terugkomende fasen: verzamelen, integreren, interpreteren en handelen.

In deze aflevering praat ik over ontstaangeschiedenis, werkwijze en resultaten. Aan tafel zit Martin Ooijevaar, directeur onderwijs bij SKO WestFriesland. En Ilse Borst, leerkracht in groep 1/2. Ook deed Ilse onderzoek naar de werking van de zelfevaluatie in het kader van haar Master onderwijswetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam. Ze schreef er haar stageonderzoek over.

In deze podcast hoor je diverse fragmenten waar collega’s van verschillende scholen aan het woord komen die werken met de zelfevaluatie. Ze delen ervaringen, reflecties en opbrengsten. Aan de hand deze ervaringen leggen we de werkwijze, onderliggende filosofie en opbrengsten zo concreet mogelijk uit. Ook delen we tips hoe scholen samen kunnen werken om te werken aan onderwijsverbetering.

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Nieuwsgierig naar de visie op het jonge kind opgesteld door PCBO? Bekijk het bestand via deze link!

10 tips voor goed handschrift onderwijs

23 januari 2024 Didactiek en Pedagogiek 57:47

Vorig jaar maakten ik met Gerda Broekstra een podcast (aflevering 249) over het belang van goed leren schrijven op de basisschool. Daarop kwamen zoveel reacties dat we snel besloten om een vervolg te maken! In deze aflevering bespreken we tien praktische tips die direct toepasbaar zijn in de klas om leerlingen beter te laten schrijven.

Check hieronder de linkjes naar de bronnen, hulpmiddelen en didactische ondersteuning die we voorbijkwamen in het gesprek:

Schneider Base Senso Lichtjespen

Observatiebladen

Steeds Beter Schrijven

Scholing en cursussen

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Zo leer je kinderen goed lezen en spellen: Wat zijn de meeste gemaakte fouten tijdens het lesgeven?

26 november 2023 Didactiek en Pedagogiek 51:33

Deze hele aflevering gaat over goed leren lezen en spellen op de basisschool. Ik praat hierover Shirley Snip, Maureen Grevink en Sanne de Vries. Aan de hand van de wetenschappelijke methodiek Zo leer je kinderen lezen en spellen bespreken we wat de meest gemaakte fouten in de praktijk zijn. En natuurlijk hoe je deze fouten kunt voorkomen!

Over mijn gasten:

Shirley Snip is leerkracht in het primair onderwijs en scholingspartner van José Schraven. Als leerkracht heeft ze ruime ervaring in de groepen 1 tot en met 8. Als scholingspartner geeft ze cursussen en workshops over de methodiek Zo leer je kinderen lezen en spellen en ondersteunt teams bij de invoering hiervan. Dit doet ze ook voor de methode Staal.

Maureen Grevink is leerkracht en staat nu 23 jaar voor de klas in het basisonderwijs waarvan de laatste jaren in het speciaal basisonderwijs. Marleen is scholingspartner van JosĂ© Schraven in de methodiek ‘Zo leer je kinderen lezen en spellen’. En tevens auteur van de nieuwe Staal Spelling methode.

Sanne de Vries, leerkracht basisonderwijs en werkt nu 15 jaar in het PO. Sinds 3 jaar sta ik voor groep 3 en houd zich bezig met het (technisch) leesonderwijs. Naast voor de klas staan is ze voorzitter van het leerteam Taal/lezen bij op school (basisschool de Regenboog, tuindorp). Volgt op dit moment de cursus over de methodiek.

Bronnen die voorbijkwamen tijdens het gesprek:

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Wat kunnen we doen om de daling in leesvaardigheid in het primair en voortgezet onderwijs om te keren?

8 juni 2023 Didactiek en Pedagogiek 42:46

In deze podcast duiken we in de wereld van begrijpend lezen. Ik ga in gesprek met professor Paul van den Broek, professor Christine Espin en dr. Anne Helder. Ze schreven een rapport over effectief leesonderwijs in Nederland met de titel: Sturen op begrip, effectief leesonderwijs in Nederland. In het rapport staan adviezen over wat nodig is om de leesvaardigheid weer op peil te brengen. Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van de commissie voor OC&W. Het externe onderzoek komt voort uit een motie. Uit de Staat van het Onderwijs 2020 blijkt dat de leesvaardigheid van Nederlandse jongeren al jaren daalt en uit onderzoek van de OESO blijkt dat bijna een kwart van de 15-jarigen problemen met basaal leesbegrip heeft. De resultaten van andere (inter)nationale toetsen bevestigen dit beeld. Dit vormde de aanleiding voor de motie-Rog c.s., die in juni 2020 unaniem door de Tweede Kamer werd aangenomen.

Misschien heb je geluisterd of gekeken naar aflevering 232. Toen sprak ik met Anna Bosman en Sezgin Cihangir over dit rapport. Volgens Anna Sezgin en Martin Bootsma zijn in dit rapport belangrijke oorzaken onderbelicht gebleven, waardoor hun adviezen onvolledig zijn. Ze schreven hun bevindingen op in het rapport Dalende leesvaardigheid, een herinterpretatie. In deze podcast reageren de auteurs op deze kritiek.

Deze podcast is online opgenomen, de audiokwaliteit is iets minder dan dat je gewend bent.

Zo leer je kinderen lezen en spellen op de basisschool

4 september 2022 Didactiek en Pedagogiek 41:48

JosĂ© Schraven is in de studio, specialist in de didactiek van lezen, spellen en taal. In Zo leer je kinderen lezen en spellen heeft JosĂ© Schraven deze vakdidactiek methodisch uitgewerkt. De methodiek verscheen voor het eerst in 1995 (in eigen beheer) en is sindsdien op veel scholen in Nederland ingevoerd. Recent is de geheel herziene editie uitgebracht in een 9e druk. We praten over de opzet een inhoud van het boek en hoe je als schoolteam kunt professionaliseren op het gebied van lees- en spellingonderwijs.

Je kunt ons gesprek ook op YouTube bekijken:

Hoe verklein je de kansenongelijkheid door te werken aan het vakmanschap van de leraar?

14 februari 2022 Didactiek en Pedagogiek, Persoonlijke en Professionele Ontwikkeling 53:31

In de studio is Debbie Dussel. Leerkracht op basisschool De Polsstok in Amsterdam en kerndocent/ rekenspecialist bij Academica University of Applied Sciences. Debbie geeft inmiddels twintig jaar les in Amsterdam Zuidoost. In deze podcast praten we over de relatie tussen gelijke kansen en sterk vakmanschap van de leraar. We hebben het over het belang van een kennisrijk curriculum, de balans tussen didactiek en pedagogiek, ‘evidence informed’ werken en hoe je je continue kunt blijven verbeteren als onderwijsprofessional. Luister of kijk nu!

Je kunt ons gesprek ook op YouTube bekijken:

Check zeker ook de boeken die voorbijkomen in ons gesprek:

Hoe leren we kinderen goed lezen en spellen op de basisschool? Tjipcast 096 met Shirley Snip en José Schraven

15 november 2020 Didactiek en Pedagogiek, Leiderschap en Verandermanagement 00:52:27

In deze podcast ga ik in gesprek met Shirley Snip en José Schraven. We bespreken hoe leerkrachten in het basisonderwijs de effectiviteit van het lees-spellingonderwijs kunnen vergroten. José Schraven heeft hier onderbouwde preventie instructie-methode voor ontwikkeld. Met als doel het technisch lezen te verbeteren. We bespreken tal van valkuilen in het onderwijs zoals gebrekkige letterkennis, onvoldoende aandacht voor klanken leren en schrijfproblemen. Met hun praktische en onderbouwde aanpak presenteren ze een cruciaal denkkader voor het onderwijs om kinderen te helpen beter te lezen en spellen. Kijk voor meer informatie, praktijkvoorbeelden, filmpjes en bijvoorbeeld instructiebladen op: zoleerjekinderenlezenenspellen.

Je kunt dit gesprek ook bekijken op het Tjipcast YouTube kanaal: