VO

Evidence based lesgeven klinkt mooi, maar word je er een betere docent van? Tjipcast 125 met Wim van de Hulst

30 mei 2021 Didactiek en Pedagogiek 00:55:22

In deze podcast praat ik met wiskundedocent Wim van de Hulst over de relatie tussen onderwijswetenschappen en de dagelijkse praktijk van de docent of leerkracht. Evidence based lesgeven is bezig aan een belangrijke opmars in Nederland (sommige noemen dit evidence informed lesgeven). En gelukkig maar, want er is ontzettend veel kennis beschikbaar over didactiek, toetsing, klassenmanagement en bijvoorbeeld pedagogiek. Spannende vraag is wel of dit ‘altijd’ leidt tot betere leerprocessen en onderwijsresultaten. En of het binnen sommige domeinen nog toegestaan is hier kritische vragen over te stellen. Goed lesgeven begint bijvoorbeeld bij het vakmanschap van de docent. En wat te doen als hij of zij er een onderwijsopvatting op nahoudt die haaks staat op de wetenschap maar wel ‘werkt’? Kortom: hoe zit het met de relatie tussen evidence based lesgeven en het ambacht van de leraar of docent? Mogen we dit vandaag de dag nog kritisch bespreken of is dat ‘not done’? Luister nu naar een belangrijk gesprek over de relatie tussen wetenschap en onderwijs!

Je kunt deze podcast ook bekijken via het Tjipcast YouTube kanaal:

Hoe krijg je kinderen aan het lezen? Tjipcast 121 met Martin Bootsma

9 mei 2021 Didactiek en Pedagogiek 00:55:53

In deze podcast praat ik met Martin Bootsma over het belang van (jeugd)literatuur op de basisschool. Martin is medeoprichter van de Alan Turingschool in Amsterdam, is leraar, teamleider en initiatiefnemer van de Enigma kwaliteitsaanpak. Ook is hij auteur van ‘En wat als we nu weer eens gewoon gingen lesgeven?‘ Een boek over onderwijsverbetering gericht op het basisonderwijs en voortgezet onderwijs.

Het is vandaag de dag helaas niet al te best gesteld met de leesvaardigheid van kinderen. Ondanks dat er veel aandacht voor is wat betreft onderzoek en beleid. Hoe kan dit? En hoe kan je als leerkracht, docententeam en school kinderen met plezier en succes leren lezen? In dit gesprek laat Martin aan de hand van diverse passages uit jeugdliteratuur zien hoe je samen met kinderen kunt lezen. Hoe je koppelingen kunt maken tussen boeken, gedichten en passages. En hoe kunst, historie en wereldoriëntatie bij uitstek verdieping en verrijking kan aanbrengen in het bevorderen van leesplezier.

We spreken in deze podcast over verschillende onderwerpen zoals leesmotivatie, juiste didactiek, monitoring en stapsgewijze verdieping. Deze zijn gekoppeld aan een breder spectrum gericht op een gedragen, schoolbrede kwaliteitsaanpak. Ook houdt Martin een stevig pleidooi tegen de ontkaveling van leren lezen. Denk aan het verschil tussen technisch lezen, begrijpend lezen en goed leren schrijven. We knippen hierdoor het taalonderwijs in kleine stukjes en leerlingen zien de samenhang niet meer, laat staan het belang van het leren van de Nederlandse taal in relatie tot hun eigen leven/de wereld buiten het klaslokaal. Gelukkig kan dat kan anders en daarmee ook beter! Daar gaat deze podcast over

Boeken en links die besproken worden in deze podcast:

Je kunt dit gesprek ook bekijken op het YouTube kanaal:

Hoe komt het dat zoveel Nederlandse kinderen minder goed kunnen rekenen en schrijven? Tjipcast 120 met Sezgin Cihangir

25 april 2021 Didactiek en Pedagogiek 00:56:17

In deze podcast ga ik in gesprek met Sezgin Cihangir, directeur van het Nederlands Mathematisch Instituut en voorvechter van beter reken- en leesonderwijs op de basisschool. Sezgin schrijft regelmatig over de staat van het onderwijs in Nederland. Eén van de punten die mij opviel is zijn constatering dat ‘pure wiskunde’ en aandacht voor cijfers stilaan verdwijnen en vervangen worden door ingewikkelde en complexe talige opdrachten voor kinderen. Het lijkt er zelfs op dat we bepaalde aspecten van rekenen ouderwets zijn gaan vinden. Helaas met negatieve gevolgen: kinderen rekenen (en lezen) jarenlang op rij steeds een beetje minder. Hoe is deze neergaande trend te verklaren? En belangrijker: Hoe is het op te lossen en wat vraagt dat van ons als samenleving, school en maatschappij? In deze podcast staan de volgende vragen centraal:

  • Hoe is het gesteld met het rekenonderwijs in Nederland?
  • Waar liggen de grootste zorgen en problemen?
  • Wat zijn kansrijke oplossingen?
  • Welke inspanning is nodig voor leerkrachten en scholen?
  • Zijn de rekenprincipes van vroeger achterhaald en ouderwets?
  • Hoe kan je kinderen foutloos leren rekenen? Wat is hier voor nodig?
  • Het Nederlands Mathematisch Instituut is ook initiatiefnemer van foutloos rekenen, een organisatie dat kinderen helpt bij het leren rekenen. Wat doen jullie hier dat werkt?
  • Je noemde de organisatie foutloos rekenen ook wel eens gekscherend een ‘schadeherstelbedrijf‘. Is het niet tijd dat deze lesmethode meer aandacht krijgt in Nederland?

Boeken en links die besproken worden in deze podcast:

  • Euclides Elements
  • Check voor meer informatie over foutloos rekenen, praktijkvoorbeelden en casuïstiek hun website (deze link is op geen enkele manier gesponsord)
  • Het boek waar Sezgin naar refereert is nog niet te koop helaas.

Je kunt dit gesprek ook bekijken op het YouTube kanaal:

Hoe draagt een traineeprogramma bij aan aantrekkelijk werkgeverschap binnen het onderwijs? Tjipcast 118 met Paul Slegers, Suzanne Nelissen en Mirjam Bongaerts-Collart

13 april 2021 Didactiek en Pedagogiek 40:49

In deze podcast gaan Ivar en ik op bezoek bij Stichting Onderwijs Midden-Limburg (SOML) om te leren over een succesvol tweejarig traineeprogramma in de regio. Daarbij gaan we in gesprek over goed werkgeverschap en de uitdagingen binnen het onderwijs zoals krimp en uitstroom van leraren door o.a. pensioen. Hoe ga je vergrijzing tegen en trek je jonge professionals aan binnen de school? Dit zijn vragen die gaan over aantrekkelijk werkgeverschap en daarmee ook onderwijsontwikkeling raken die aansluit bij een nieuwe generatie professionals. 

Ik zit aan tafel met drie gasten:

  • Paul Slegers, lid college van bestuur en de grondlegger van het traineeprogramma binnen SOML
  • Suzanne Nelissen: jonge, enthousiaste, ambitieuze Duits-docente, ze is ook bezig om een bevoegdheid Nederlands te halen. Suzanne is sinds dit schooljaar 1 van de 11 trainees.
  • Mirjam Bongaerts-Collart, docente Lichamelijke Opvoeding. Ze is regisseur van het traineetraject binnen SOML.

Deze podcast is uitgebracht in samenwerking met Voion. Voion is kennis- en sparringpartner voor het voortgezet onderwijs op het gebied van de onderwijsarbeidsmarkt en veilig en vitaal werken. Voor meer informatie over inspirerende praktijkvoorbeelden uit de regio Limburg check deze link. En via deze link vind je meer praktijkverhalen van andere scholen hoe die omgaan met krapte op de arbeidsmarkt.

Je kunt dit gesprek ook bekijken op het YouTube kanaal:

Waarom is het belangrijk om burgerschap een plek te geven in ons onderwijs? Tjipcast 117 met Hessel Nieuwelink

12 april 2021 Didactiek en Pedagogiek 00:53:14

Vergeleken met andere Europese landen wordt er binnen het onderwijs in Nederland relatief weinig aandacht besteed aan thema’s als democratie, politiek en grondrechten. Het is zelfs zo dat Nederlandse kinderen weinig kennis hebben van deze thema’s. En dat is volgens mijn gast, lector Hessel Nieuwelink een zorgelijk ontwikkeling. Een oplossing waarover veel wordt gesproken de afgelopen jaren is ‘meer en beter’ burgerschapsonderwijs. Het blijkt dat sommige scholen worstelen met de uitvoering hiervan. Want wat is burgerschap eigenlijk? Hoe relateert meer aandacht voor burgerschap zich aan gelijke kansen (een term dit steeds vaker opduikt in het onderwijsdebat vandaag de dag)?

De aanleiding voor deze podcast is een opiniestuk dat ik schreef met Marcel Schmeier voor de onderwijsblog van NRC. Hierin nemen we juist stelling tegen burgerschap. We signaleren dat de overheid scholen steeds meer oplegt wat voor waarden ze moeten overdragen. En dus stelling neemt in wat ‘een goede burger’ is. Dit opent de deur naar politieke inmenging in het onderwijs, iets wat we zouden moeten voorkomen. Denk bijvoorbeeld aan radicaal verschillende opvattingen over immigratie, geloof of duurzaamheid. Liever richten we ons op school op de overdracht van kennis, dan volgt actief burgerschap vanzelf.

Volgens Hessel Nieuwelink is deze redenering veel te kort door te bocht. Kennis over democratie en politiek gaat juist hand in hand gaan met burgerschapslessen. Het een hoeft het ander niet uit te sluiten. Kennis is belangrijk, maar dat vraagt ook iets van docenten en scholen. Een onbelicht thema volgens hem. Maar wat moeten we dan doen als school en samenleving? Hierover ga ik met Hessel uitgebreid in gesprek. Behalve een reflectie op het opiniestuk en de huidige discussie in het onderwijsdebat bespreken we een aantal vragen:

  1. Wat bedoelen we eigenlijk met burgerschap?
  2. Waarom (en hoe) zou burgerschap ‘gevaarlijk’ kunnen zijn en waarom ook juist niet?
  3. Waarom is het belangrijk en noodzakelijk burgerschap een structureel onderdeel te laten zijn van ons onderwijs?
  4. Hoe hangt burgerschap volgens Hessel samen met gelijke kansen in het onderwijs
  5. Wat moet de overheid wel en ook niet doen in deze discussie?
  6. Wat zijn effectieve manieren om burgerschapslessen aan te bieden? Wat werkt wel en wat ook niet?
  7. En als sprake is van een bepaalde normativiteit, hoe gaan we daar als school dan mee om?

Je kunt dit gesprek ook bekijken op het YouTube kanaal:

Een levenlang leren klinkt prachtig: maar wat bedoelen we hier eigenlijk mee? Tjipcast 110 met Gert Biesta

7 maart 2021 Didactiek en Pedagogiek, Filosofie en Verdieping, Persoonlijke en Professionele Ontwikkeling 54:09

In deze podcast spreek ik uitgebreid met Gert Biesta over de betekenis van een levenlang leren. Gert is momenteel professor of public education aan de universiteit van Ireland in Maynooth en bekleedt een vergelijkbare leerstoel aan de universiteit van Edinburhough. Maar eigenlijk reist hij de wereld over om les te geven, onderzoek te doen en te schrijven. Hij in de wereld van onderwijs en leren een autoriteit. Zo introduceerde hij de veelgebruikte drieslag in onderwijs, kwalificatie, socialisatie en persoonsvorming. In zijn algemeenheid verbindt Biesta onderwijsfilosofie en pedagogiek om zo onderwijsactiviteiten te bestuderen en te omschrijven. Minder bekend is zijn studie en werk naar een leven lang leren. Een belangrijk uitgangspunt als het gaat om beleidsvorming in Nederland gericht op participatie, innovatie van werk en duurzame inzetbaarheid van mensen. En daarmee is er ook hier een duidelijke verbinding met onderwijs. Vragen die we in deze podcast bespreken zijn onder andere:

  • Welke verantwoordelijkheid heeft een overheid om een volwassenen de kans te bieden om zich te blijven ontwikkelen en te professionaliseren?
  • Is leren een recht voor mensen, of een plicht?
  • En als het nu iets is dat vooral bij de mensen zelf ligt, wat doen we dan met mensen die we niet bereiken?
  • Waar is volwassenen onderwijs en educatie in een samenleving nu eigenlijk voor bedoeld?
  • Waar hebben we het eigenlijk over als we spreken over leren? Is het een woord wat nog betekenis heeft?
  • Waar zit het contrast tussen onderwijs en leren? Halen we deze begrippen niet snel door elkaar?
  • Bij bovenstaande thema’s is het noodzakelijk te verkennen: Wat is nu eigenlijk een leven lang leren? Hoe vullen we dat in? Hoe ook niet?
  • Wat betekent bovenstaande verkenning voor ons land? Waar moeten we mee aan de slag?

Je kunt dit gesprek ook bekijken op het YouTube kanaal:

Gert Biesta heeft een aantal prachtige boeken geschreven. Je kunt deze vinden op de boekenplank.

Samenwerken in Coronatijd: Hoe hou je de (digitale) verbinding? Tjipcast 108 met Ellen van Vugt, Floor van Venrooij en Peter Loonen

28 februari 2021 Didactiek en Pedagogiek, Leiderschap en Verandermanagement, Persoonlijke en Professionele Ontwikkeling, Samenwerken en Teamleren 00:28:17

In deze podcast verken ik samen met Ellen van Vugt, Floor van Venrooij en Peter Loonen welke bouwstenen belangrijk zijn om als teams (digitaal) samen te werken. Sinds maart 2020 werken bijna alle onderwijsprofessionals radicaal anders. Van basisonderwijs tot MBO en universiteit. Zo werken we al bijna één jaar veel meer vanuit huis, zijn we minder op school en ontmoeten teams elkaar veelal online voor vergaderingen, overleggen en werksessies. Dit leidt tot nieuwe uitdagingen in termen van samenwerken. Hoe hou je als (school) team de verbinding nu bijna alle werkoverleggen online zijn? Ook informeel bijpraten gaat online en wat te denken van voortgangsgesprekken, de begeleiding van zij-instromers of de afstemming met stageplekken voor MBO of HBO studenten? Dit is niet altijd makkelijk. Al is het maar vanwege het feit dat niet alle vormen van interactie geschikt zijn voor een zoom of microsoft teams overleg. Desalniettemin blijven sterke teams ontzettend belangrijk voor de kwaliteit van onderwijs. Hoe werk je in 2021 aan sterke teams? Welke lessen kunnen we al trekken? Welke valkuilen zijn er en waar kan je als schoolleider en teamlid op letten? Luister mee naar een gesprek met Ellen, Floor (allebei docent / leerkracht), Peter Loonen en mijzelf!

Je kunt dit gesprek ook bekijken op het YouTube kanaal:

Is het tijd om afscheid te nemen van het label hoogbegaafdheid? Tjipcast 107 met Lianne Hoogeveen

21 februari 2021 Didactiek en Pedagogiek 00:47:37

In deze podcast ontmoet ik Lianne Hoogeveen, expert op het gebied van hoogbegaafdheid en hoogbegaafd onderwijs. We gaan in gesprek over een complex thema binnen het basis- en voortgezet onderwijs: uitzonderlijke intelligentie. Wat bedoelen we hier eigenlijk mee? En kan een school een leeromgeving bieden voor deze groep kinderen die aantrekkelijk en uitdagend is? In de afgelopen jaren is er steeds meer aandacht voor hoogbegaafdheid. Maar er zijn ook nog veel vragen. Zo staat de definitie van hoogbegaafdheid wetenschappelijk ter discussie, is er ook sprake van scepsis (alweer een label) en is er veel verschil tussen scholen in termen van passend aanbod. Hoog tijd om hier dieper op in te gaan.

Volgens Lianne Hoogeveen is het uiterst belangrijk deze groep kinderen in het reguliere onderwijs niet ‘over te slaan’ of te bagataliseren. Het gaat hier om een groep kinderen die kwetsbaar zijn. Zo spreekt Lianne over risico’s in termen van depressie, eenzaamheid, welbevinden en sociale ontwikkeling. Soms zijn ouders zelfs ten einde raad. Vandaag de dag is het mogelijk kinderen ‘aan te merken’ als hoogbegaafd (HB). Vaak middels een vorm van testen en observeren. Dit opent de deuren naar beter afgestemd onderwijs en is voor veel ouders en kinderen een belangrijke eerste stap. Scholen vragen ook om zo’n externe beoordeling. Helaas met een soms eenzijdige focus op de IQ score. Ook hangt er af van de medewerking van ouders, zo zijn de kosten voor zo’n test ook een mogelijke drempel. En behalve een IQ test zijn er meer aspecten relevant als het gaat om hoogbegaafdheid. Het is volgens Lianne zelfs de vraag of dit label bevordelijk is voor kinderen en ouders. Moeten we als samenleving niet nog verder durven te kijken dan een label? En hoe past hoogbegaafdheid dan binnen het huidige reguliere onderwijs?

Je kunt dit gesprek ook bekijken op het YouTube kanaal:

Meer informatie over het werk van Lianne:

Lianne Hoogeveen is hoofdopleider van de Radboud International Training on High Ability, die opleidt  tot ‘ECHA-Specialist in Gifted Education’ aan het Radboud Centrum voor Sociale Wetenschappen. Ook is ze werkzaam bij CBO Talent Development als GZ-psycholoog. Binnen de Pedagogische Wetenschappen aan de Radboud Universiteit coördineert zij de masterspecialisatie ‘Gifted Education’. Daarnaast doceert zij in zowel de Bachelor als Master Pedagogische Wetenschappen. Ze maakt deel uit van de onderzoeksgroep RATiO, die deel uitmaakt van het  Behavioral Science Institute (BSI) van de Radboud Universiteit, en van daaruit betrokken bij wetenschappelijk onderzoek op het gebied van hoogbegaafdheid, in samenwerking met collega’s van binnen- en buitenlandse universiteiten. Sinds september 2020 is Lianne Hoogeveen voorzitter van de European Council for High Ability (ECHA).

Hoe staan we er in Nederland voor met ons onderwijs? Tjipcast 106 met Aleid Truijens

7 februari 2021 Didactiek en Pedagogiek 00:45:04

In deze podcast praat ik met Aleid Truijens, bekend van haar wekelijkse onderwijscolumn in de Volkskrant. We bespreken de onderwijs actualiteit. Ondanks het winterse weer gaan op veel plekken de basisscholen deze week weer open sinds de sluiting op 17 december vanwege corona. Dit is de tweede langdurige sluiting waarin basis- en middelbare scholen bijna geheel overschakelden op online onderwijs. De zorgen over achterstanden van kinderen zijn groter geworden, de examens komen er bovendien aan en het lerarentekort is nog steeds urgent. Kortom, scholen staan onder behoorlijke druk.

Tegelijkertijd zijn de zorgen over onderwijskwaliteit in Nederland niet nieuw. Hoogstens worden ze extra zichtbaar in deze uitzonderlijke periode. Gelijke kansen voor ieder kind is actueler dan ooit. Met Aleid verken ik de grootste vraagstukken waar we als Nederland voor aan de lat staan. We bespreken de oorzaken en verkennen aanknopingspunten om ze aan te pakken.

Is het tijd om te stoppen met toetsen? Tjipcast 097 met Dominique Sluijsmans

23 november 2020 Didactiek en Pedagogiek, Persoonlijke en Professionele Ontwikkeling 48:50

Voor veel mensen is het maken van een toets of examen reuze spannend. Het is erop of eronder. Beheers je de stof? Lukt het om de meest lastige vragen te beantwoorden? En vooral belangrijk: Is het straks voldoende genoeg om te slagen? Toetsen zijn op veel scholen een belangrijk onderdeel van het leerproces. We kunnen ons bijna geen school voorstellen zonder examens, toetsen of overhoringen. Helaas kan het wel of niet halen van een toets belangrijker worden dan het voorafgaande leerproces. En dat is zonde, want een toets is maar een klein onderdeel van de dagelijkse lespraktijk. Ik sprak hier uitgebreid over met Dominique Sluijsmans. Zij doet al jarenlang onderzoek naar formatief en summatief toetsen. Hoe kijken we als samenleving tegen toetsen aan? Waarom oefenen scholen steeds vaker examens en heeft dat eigenlijk wel zin? En zou het bijvoorbeeld ook mogelijk zijn met toetsen een impuls te bieden om als school te werken aan verbetering en teamleren? Dominique Sluijsmans houdt een onderbouwd en praktisch betoog voor een toetsrevolutie in Nederland. Toetsen is een belangrijke onderdeel van het leren, maar zet het dan wel op een krachtige manier in. Daarmee voorkom je bovendien dat scholieren of studenten een hekel krijgen aan school. Hoe? Luister dan naar deze podcast!

Je kunt dit gesprek ook bekijken op het Tjipcast YouTube kanaal:

Check ook zeker de boeken die Dominique Sluijsmans heeft geschreven over toetsen en examineren in de boekenkast van Tjip: