Didactiek en Pedagogiek Archieven

Heeft een integraal kindcentrum de toekomst? Tjipcast 079 met Jos van Zutphen

11 juni 2020 39:42

Begin dit jaar ontmoette ik Jos van Zutphen, directeur van speelleercentrum De Wijde Wereld in Uden. Dit was in het kader van het initiatief ‘De toekomst van onderwijs‘, waar ik eerder deze reeks gesprekken over online zette. Ik was indertijd onder de indruk van het verhaal van Jos. Zijn school is één van de eerste zogeheten ‘IKCs’. Een Integraal Kind Centra waar kinderopvang, onderwijs, buitenschoolse opvang en sport samen worden aangeboden. Een buitengewoon mooi perspectief op leren, ontwikkelen en samenleven! De grenzen tussen opvang, voorschool en school vervagen. Kinderen hebben er meer tijd om te bewegen, samen te eten en verantwoordelijkheid te nemen voor hun leeromgeving. En bij een effectieve samenwerking tussen betrokken partijen worden achterstanden en aandachtspunten sneller gesignaleerd en opgepakt. In deze podcast interview ik Jos van Zutphen over zijn aanpak als schoolleider. Wat kom je allemaal tegen? Hoe begin je en welke resultaten levert zo’n IKC in de praktijk op? En is het werkelijk de toekomst voor basisscholen? Deze podcast is onderdeel uit een collegereeks die ik verzorg voor het Masterprogramma Leiderschap en Innovatie Kind en Educatie (MLIKE) aan de Katholieke Pabo in Zwolle.

Een geschiedenis van het onderwijs in Nederland. Tjipcast 078 met Piet de Rooy

8 juni 2020 51:42

In deze podcast ga ik in gesprek met emeritus hoogleraar Nederlandse Geschiedenis Piet de Rooy. We doen dit aan de hand van zijn laatste boek: Een geschiedenis van het onderwijs in Nederland. We starten bij het allereerste begin van onderwijs en werken zo vooruit naar het de 21ste eeuw. Wat kunnen we leren van het onderwijs in het begin van onze jaartelling? Hoe ging het er toen aan toe? Welke ontwikkelingen zijn er sindsdien zichtbaar? We maken wat sprongen in de tijd naar 1800. Het onderwijs in Nederland was weinig gestructureerd, maar in de loop van de negentiende eeuw veranderde dat snel. Meer en meer gaat de overheid eisen stellen. Gelijke kansen worden belangrijker: goed onderwijs voor iedereen. Maar onderwijs ging (en gaat?) zeker ook over excellentie. Dat uit zich in type schooladvies (Gymnasium of Mavo?), toegang tot een vervolgopleiding en dus de kans op werk. Onderwijs was tot dan toe een gevolg van de standenmaatschappij. Maar vanaf de jaren zestig zijn er nieuwe geluiden hoorbaar: onderwijs zou moeten gaan om kinderen bij elkaar brengen! Gelijkheid, ‘community’ en het kind centraal stellen worden belangrijke sleutelwoorden. Tegelijkertijd ontstaat er een grotere nadruk op efficiency en ‘meten’. Het zijn vandaag nog steeds drie verschillende zienswijze op onderwijs die met elkaar strijden. Op school, in de politiek en bij ouders en kinderen zelf. Hoe breng je de balans tussen excellentie, gelijke kansen en efficiency? En wat kunnen we leren van deze geschiedkundige lessen als we het onderwijsdiscours vandaag de dag aanschouwen? Veel luisterplezier!

Het boek van Piet de Rooy is absoluut de moeite waard om te lezen:

Een geschiedenis van het onderwijs in Nederland

Hoe pakt het project ‘Schoolplein Noord’ het lerarentekort in de regio Friesland, Groningen en Drenthe aan?

27 mei 2020 00:36:52

In deze podcast ga ik in gesprek met Annemiek Kamsma en Tom Dolleman over een bijzonder initiatief om het lerarentekort aan te pakken in de regio Friesland, Groningen en Drenthe: Schoolplein Noord. Schoolplein Noord is ontwikkeld door 21 schoolbesturen en de drie noordelijke provincies. Het is een online regionaal loket waar vacatures in het onderwijs gebundeld zijn. Kandidaten kunnen zich verbinden aan het initiatief, solliciteren en participeren. Met het hogere doel om vraag en aanbod dichter bij elkaar te brengen en over de grenzen van scholen heen te kijken. Dit maakt de onderwijsarbeidsmarkt transparant en inzichtelijk. In de regio werken verschillende schoolbesturen actief samen om dit te realiseren. Het project verloopt voorspoedig en in deze podcast kijken we terug op het ontwikkelproces. Hoe pak je zo’n groot project aan? Hoe verbind je de belangen van al die scholen? Wat kunnen andere regio’s in Nederland leren van deze aanpak en hoe gaan ze verder de aankomende maanden? Deze podcast is ontwikkeld in co-creatie met Arbeidsmarktplatform PO, VOION en Stichting onderwijsmarktarbeidsmarkt fonds MBO.

Tjipcast 076 met Paul Kirschner: Hoe leren kinderen?

25 mei 2020 00:59:32

In deze podcast ga ik in gesprek met emeritus hoogleraar Paul Kirschner over twee fundamentele vragen: Hoe leren kinderen? En wat is de rol van een leerkracht? Paul Kirschner is emeritus hoogleraar Onderwijspsychologie aan de Open Universiteit en bekleedde daarnaast diverse vergelijkbare leerstoelen. Hij wordt gezien als internationaal expert en schreef meer dan 350 wetenschappelijke publicaties. Kirschner wordt ook wel het wetenschappelijk geweten binnen het onderwijs genoemd. Hij strijdt onvermoeibaar tegen ongefundeerde onderwijsmythes en hypes die volgens hem vaak meer kwaad dan goed doen. Want waarom zou je met kinderen ‘zomaar’ gaan experimenteren met radicaal nieuwe onderwijsvormen? Dat doen we in een ziekenhuis toch ook niet met mensen? In ons gesprek tilt Paul Kirschner onze eerste vraag naar een hoger niveau: Hoe leren mensen eigenlijk? Met talrijke simpele maar krachtige voorbeelden legt Paul Kirschner glashelder uit hoe leren ‘werkt’. Zo spreken we uitgebreid over het verschil tussen ons werkgeheugen en het langetermijngeheugen. Maar ook over het belang om voort te bouwen op cognitieve denkschema’s en in te zetten op herhaling. Leren rekenen, schrijven of lezen gaat niet vanzelf. Het vraagt begeleiding, structuur en aandacht voor instructie. Luister nu naar een boeiend gesprek over het verschil weten tussen cat en kat, hoe succes leidt tot motivatie (en niet andersom) en wat een goede leerkracht dagelijks doet in de klas!

Meer weten? Enkele boeken die de moeite waard zijn om te lezen:

Tjipcast 075 met Vivian Tevreden: Bestaan er bouwstenen om te werken aan innovatie in een school?

19 mei 2020 00:39:21

Met Vivian Tevreden werk ik nu twee jaar met veel plezier samen binnen het Masterprogramma Leiderschap en Innovatie, Kind en Educatie aan de Katholieke Pabo in Zwolle. In deze podcast reflecteren we op de ervaringen met formele en informele schoolleiders die participeren in dit programma. Hoe werken ze aan innovatieprocessen? Zijn er bepaalde bouwstenen te identificeren? Hoe begin je? Waar loop je tegenaan in de dagelijkse praktijk en welke valkuilen kan je wellicht voorkomen?

Tjipcast 074 met Erik Meester: Hoe werk je als school aan onderwijsverbetering?

11 mei 2020 00:36:42

Er zijn talloze boeken en methodieken die gaan over onderwijsverbetering in de school. Soms zie ik door de bomen het bos niet meer! Een belangrijke vraag die ik nog altijd heb is: Waar moet je beginnen? En hoe? Op wat voor manier krijg je beweging en voorkom je dat het na enkele weken wegzakt in de dagelijkse hectiek? Hierover interview ik Erik Meester. In Tjipcast 026 was hij te gast om over de waarde van kennis te praten. Nu concentreren we ons op een aantal onderwerpen: de professionele leergemeenschap in de school, kwaliteitsverbetering, de eigenschappen van een lerende organisatie en het belang van congruentie in je aanpak en werkwijze. Check voor meer verdieping zeker ook deze podcast. Tjipcast 074 is een compilatie uit een collegereeks die ik verzorg voor het Masterprogramma Leiderschap en Innovatie Kind en Educatie (MLIKE) aan de Katholieke Pabo in Zwolle.

1+1=11. Wat is de zin en onzin van onderwijsvernieuwing? Tjipcast 072 met Ivar Troost

19 april 2020 1:00:29

In het afgelopen jaar schreef ik om de week een onderwijsblog voor de website van NRC. Al deze stukjes zijn gebundeld in een boek: 1+1=11, over de zin en onzin van onderwijsvernieuwing. In deze podcast ga ik met Ivar Troost in gesprek over de thema’s die centraal staan in het boek. We praten over leren rekenen, schrijven en lezen. Maar ook over de pauzetijden die onder druk staan op de basisschool met vervelende gevolgen voor kinderen en leerkrachten. Maar er komen meer thema’s voorbij: groene schoolpleinen, hoogbegaafdheid, ICT en wat een schoolleider nou precies goed maakt. We werken zo toe naar de hamvraag in Tjipcast 072: Wat is de zin en onzin van onderwijsvernieuwing vandaag de dag?

Hoe komt het dat sommige mensen innovatief en ondernemend zijn en anderen niet? Tjipcast 069 met Paul Delnooz

29 maart 2020 39:54

Om bovenstaande vraag te beantwoorden is het volgens mijn gast wetenschapper en adviseur Paul Delnooz noodzakelijk om ons onderwijssyteem beter te begrijpen. Onderwijs gaat volgens hem al lang niet meer om creatief leren nadenken, maar vooral om het kunnen reproduceren, imiteren en nadoen. Met als doel toegang te krijgen tot een soort ‘universele cultuur van de waarheid’. Dit speelt met name in het middelbaar en hoger onderwijs een belemmerende rol als het gaat om innovatie, vernieuwing en ondernemerschap. Het lokt passiviteit uit en zet de rem op creativiteit, twijfel en kritisch denken. De spannende vraag is hoe een onderwijssysteem zichzelf kan inrichten om die innovatie en vernieuwing juist aan te moedigen. Kan dat eigenlijk wel? Is het mogelijk onderzoek, leren en kennisontwikkeling hand in hand te laten gaan zonder dat de leerling eenzijdig luistert naar de expert? En zo ja: hoe doen we dat dan? Luister nu naar aflevering 069 met Paul Delnooz toekomstbestendig onderwijs!

Boeken van Paul Delnooz:

De school is dicht! Wat vinden Willemijn (5) en Abel (7) daarvan? Tjipcast 068

25 maart 2020

Nu we bijna anderhalve week thuis zijn is het hoog tijd een podcast met twee van onze kinderen op te nemen. Dat stond hoog op het verlanglijstje! Samen met Willemijn (5) en Abel (7) toveren we daarom deze middag mijn zolderkamer om tot podcast studio. Dat leidt tot een interessant gesprek over ‘hap en sappen’, rekenen, thuis naar school gaan, leren zwemmen (bang om te zinken) en (nep-echte) oorbellen. Luister nu naar een chaotisch maar gezellig gesprek over thuis blijven! Je kunt onze opname ook op youtube bekijken!

Wat is de toekomst van ons hoger onderwijs? Tjipcast 064 met Ad Verbrugge

28 februari 2020 46:01

Hoe kunnen we als samenleving onderwijs de waardering geven die het verdient? En waarom investeren we als land meer in het einde van iemands leven, dan aan het begin? Spannende vragen die Ad Verbrugge – filosoof en voorzitter van Beter Onderwijs Nederland – in directe relatie brengt met de staat van ons huidige hoger onderwijs. En er zijn best wat onderwerpen in het hoger onderwijs die aandacht vragen. Zo is op steeds meer hogescholen en universiteiten de voertaal Engels. En in toenemende mate staat er druk op kleine studies en opleidingen, die niet genoeg ‘rendabel zijn’. De marktwerking dringt ook door in de toetsen en examens. Multiple choice, digitaal, open boek tentamen of uitgebreide reflectieverslagen hebben de voorkeur. Met strenge exameneisen die veelal niets met de inhoud te maken hebben. Maar worden studenten hier beter van? En is het überhaupt wel zo’n goed idee volledig mee te gaan in dit marktdenken? Is Nederlands als taal echt ‘voorbij’? Moet alles in het Engels? En welk effect heeft het op de kwaliteit van ons onderwijs? Volgens Ad Verbrugge staan we onvoldoende stil bij wat de verengelsing doet met doceren, denken, leren en discussiëren. Het is goed te doen voor buitenlandse studenten, maar leiden we hiermee ook Nederlandse toponderzoekers op? Breder beschouwd: Wat doet internationalisering en een sterke externe (marktgerichte) blik met docenten, wetenschappers en studenten? Wat inmiddels wel duidelijk begint te worden is dat de schrijf- en leesvaardigheid van veel studenten slechter wordt. Liever werken we met moderne digitale opdrachten, online portfolio’s en multiple choice toetsing. Maar wat deze vorm van onderwijs met leren beargumenteren, lange stukken tekst kunnen analyseren en bijvoorbeeld een essay of scriptie schrijven is twijfelachtig. Volgens Ad Verbrugge is het hoog tijd dat hogescholen en universiteiten zich openlijker uitspreken over de kwaliteit van onderwijs. En dus weerstand durven bieden tegen digitalisering, internationalisering en totale marktwerking. Inderdaad, er zijn steeds meer studenten. En ja, dat zet druk op de tijd die er is. Is dit echter een vrijbrief om schrijfopdrachten, dialoog, discussie en verdieping te vermijden? Maar, als we dit willen aanpakken, waar beginnen we dan? Deze podcast is opgenomen in aanloop naar het congres toetsen en examineren in het hoger onderwijs waar Ad Verbrugge gastspreker is.

Didactiek en Pedagogiek

Instructie – Toetsen – Vakmanschap – Voorkennis – EDI – Veiligheid – Leren lezen – Herhalen – Leerlingvolgsysteem – Rekenen – Vertrouwen – Pesten – Maakonderwijs – Checken van begrip – Kennis – Toetsrevolutie – Formatief handelen – Stress – Nieuwsgierigheid