gelijke kansen

Waarom moeten leerkrachten met leerlingen leren praten over rekenen? Tjipcast 183 met Jarise Kaskens

Jarise Kaskens promoveerde in januari 2022 op een proefschrift over de rekenontwikkeling en onderwijsbehoeften van leerlingen vanuit het perspectief van het voeren zogenaamde rekengesprekken door leraren. Met dit onderzoek is er meer inzicht gekomen in hoe leerling- leraar factoren de rekenontwikkeling van leerlingen kunnen beïnvloeden. Bovendien blijkt er een directe relatie te bestaan tussen het zelfbeeld van de leerling ten aanzien van zijn ‘rekenkunsten’ en de geautomatiseerde basiskennis.

Eén hulpmiddel voor ‘betere rekenresultaten’ is het voeren van rekengesprekken met kinderen. Hier gaan we uitgebreid op in tijdens de podcast. Ook bespreken we stapsgewijs de uitkomsten van het promotieonderzoek en verkennen we hoe dit soort ‘rekengesprekken’ kunnen plaatsvinden in het klaslokaal.

Jarise is hogeschool hoofddocent onderzoeker en projectleider aan de Hogeschool Windesheim. Behalve haar proefschrift publiceerde ze diverse artikelen over het voeren van rekengesprekken. Een artikel dat verscheen in JSW, kun je hier tijdelijk gratis downloaden! En het handboek dat Jarise maakte over dit type rekengesprekken is via deze link te bestellen.

Hoe verklein je de kansenongelijkheid door te werken aan het vakmanschap van de leraar?

In de studio is Debbie Dussel. Leerkracht op basisschool De Polsstok in Amsterdam en kerndocent/ rekenspecialist bij Academica University of Applied Sciences. Debbie geeft inmiddels twintig jaar les in Amsterdam Zuidoost. In deze podcast praten we over de relatie tussen gelijke kansen en sterk vakmanschap van de leraar. We hebben het over het belang van een kennisrijk curriculum, de balans tussen didactiek en pedagogiek, ‘evidence informed’ werken en hoe je je continue kunt blijven verbeteren als onderwijsprofessional. Luister of kijk nu!

Je kunt ons gesprek ook op YouTube bekijken:

Check zeker ook de boeken die voorbijkomen in ons gesprek:

Wat betekent het om als leerkracht te werken in de grote stad? Tjipcast 092 met Denise van Schelven, Ahmet Dikbas, Yorrit Luijckx en Adnan Delic

In deze week van het onderwijs zijn Ivar en ik te gast bij ROC Albeda College in Rotterdam. Op uitnodiging van de gemeente Rotterdam. In deze podcast staat de praktijk van alledag centraal. We verkennen wat het betekent om als docent of leerkracht te werken in de grote stad. Je kunt er van alles over lezen en horen, maar wat betekent het nou werkelijk? Is werken in de stad uniek en zo ja: waar zit dit dan in? Klopt het dat veel startende onderwijzers sneller stoppen als ze beginnen in een stedelijke context? En hoe ziet een sterke schakel tussen opleiding en praktijk eruit om dit te voorkomen?

Dit zijn de gasten die aan tafel aanschuiven:

  • Denise van Schelven, is al 25 jaar (op verschillende manieren) werkzaam in het Rotterdamse onderwijs, nu onderzoeker bij het Kenniscentrum Talentontwikkeling en de pabo van Hogeschool Rotterdam, doet promotieonderzoek naar de voorbereiding van leerkrachten op het lesgeven in een grootstedelijke achterstandscontext.
  • Ahmet Dikbas is docent maatschappijleer, lid van het kernteam Strategie en projectleider van diverse onderwijsprojecten, waaronder Albeda Next. Behoorde in 2018 tot de top 3 van MBO  leraren in Rotterdam
  • Yorrit Luijckx, Docent Burgerschap & Duurzaamheid, Projectmedewerker Leergang Burgerschap bij het Albeda College.
  • Adnan Delic, docent geschiedenis aan de Hugo de Groot school in Rotterdam. Hij groeide ook op als kind in Rotterdam Zuid en kent geen ander deze specifieke context en onderwijsomgeving

Enkele links en tips naar initiatieven binnen de gemeente Rotterdam rondom onderwijskwaliteit en het lerarentekort:

Bestaat er zoiets als de Rotterdamse leerkracht? Tjipcast 091 met Noëlle Engels, Else-Marike Visser en Victor van Toer

Vandaag zijn Ivar en ik te gast in Rotterdam. En wel op 5 oktober, op de dag van de leerkracht, of eigenlijk meer de dag van het onderwijs. En we zijn hier op uitnodiging van de gemeente Rotterdam. Waar zijn we dan? Bij het ROC Albeda College op de Rosestraat. Midden in de stad. Albeda College is een regionaal opleidingscentrum en biedt tal van mbo-opleidingen aan zoals economie en ondernemen, zorg, sport, horeca, dans en nog veel meer. Op deze dag van het onderwijs werk ik samen met de Gemeente Rotterdam om twee actuele onderwijsgesprekken te voeren die deze week via dit Tjipcast kanaal te beluisteren zijn. In deze eerste podcast staat de Rotterdamse Leerkracht centraal. We gaan verkennen of er gemeenschappelijke elementen zijn aan te wijzen. Wat is de aantrekkingskracht van het werken in het Rotterdamse Onderwijs? Voor welke uitdagingen kom je te staan? En welke kansen zijn er?

Dit zijn de gasten die aan tafel aanschuiven:

  • Victor van Toer is directeur op basisschool Het Open Venster, een basisschool op Rotterdam zuid in de wijk Lombardijen. Victor maakt zich druk om het lerarentekort en dingen die op leerlingen en scholen worden afgevuurd die niet bijdragen aan de basisontwikkeling van kinderen.
  • Noëlle Engels. Kwam min of meer bij toeval in Rotterdam terecht en is nu al 20 jaar leraar op de Elisabethschool, een basisschool op Zuid, waar ze met veel plezier werkt.
  • Else-Marike Visser Docent Pedagogiek Thomas More Hogeschool, leerkracht bij de Rvko, Projectleider Talentscouting in het onderwijs bij de gemeente Rotterdam 
  • Adnan Delic, docent geschiedenis aan de Hugo de Groot school in Rotterdam. Hij groeide ook op als kind in Rotterdam Zuid en kent geen ander deze specifieke context en onderwijsomgeving.

Enkele links en tips naar initiatieven binnen de gemeente Rotterdam rondom onderwijskwaliteit en het lerarentekort:

Hoe krijgen we in Nederland weer beter onderwijs? (En waarom is dat toch zo ingewikkeld?) Tjipcast 086 met René Kneyber

In deze podcast spreek ik met René Kneyber, wiskunde docent, kroonlid van de onderwijsraad en auteur van diverse onderwijsboeken. Met René ga ik in gesprek over de vraag hoe we in Nederland weer beter onderwijs krijgen. En hoe het komt dat dit ingewikkelder is dan we vaak denken. We concentreren ons in dit gesprek op ons land, de kwaliteit van beleid en de feitelijke uitvoering daarvan. Waarom? Helaas is de onderwijskwaliteit op tal van gebieden aan het dalen terwijl er meer dan genoeg analyses en rapporten zijn. De overheid wijst snel naar de schoolbesturen (andersom net zo) en regelmatig krijgen opleidingen of leerkrachten kritiek te verduren. Recente pogingen om onderwijs te verbeteren sterven vaak een stille dood (denk aan de rekentoets of het lerarenregister). Wat is er aan de hand? En hoe kan het dat beleid dat zich richt op verbetering faalt in de uitvoering? Met René ga ik in gesprek over deze vragen en concentreren we ons op het gebrekkig lerend vermogen en het korte termijn denken wat ten grondslag ligt aan de actuele onderwijsproblemen. We verkennen welke bouwstenen er zijn om als maatschappij structureel aan beter onderwijs te werken. Waarom staat er bijvoorbeeld in de Grondwet niets over het recht van kinderen op kwalitatief goed onderwijs? Hoe komt het dat we als maatschappij zoveel onderzoeksrapporten produceren zonder dat ze opvolging krijgen? Welke rol kan de wetenschap spelen in deze discussie en is er ook nog een rol voor ethiek en filosofie? Luister nu naar aflevering 86!

Boeken die de moeite waard zijn om te lezen:

Bronnen die ter sprake kwamen in de podcast:

Is Jesse beter dan Thierry? Burgerschapsonderwijs is gevaarlijk. Tjipcast 082 met Marcel Schmeier

De politiek bemoeit zich steeds meer met de waarden en normen die scholen zouden moeten uitdragen. Sinds 2006 moeten scholen in zogenoemde burgerschapslessen verplicht aandacht besteden aan waarden zoals vrijheid, gelijkwaardigheid en tolerantie. Minister Arie Slob (Onderwijs, ChristenUnie) scherpte de eisen onlangs verder aan. Wij vinden het een gevaarlijk idee wanneer de overheid zich gaat bemoeien welke waarden dat moeten zijn voor kinderen. Burgerschapskunde geeft daarnaast politici, activisten, lobbyclubs, zedenpredikers en belangenbehartigers toegang tot de meningsvorming van beïnvloedbare jonge mensen. In een democratie wordt kennis onderwezen zodat kinderen zelf leren denken. Ik schreef hier samen met Marcel Schmeier een opiniestuk over dat vorige week verscheen op de NRC Handelsblad onderwijsblog. In deze podcast bespreek ik samen met Marcel Schmeier de reacties die het stuk opriep. We verkennen welke tegenargumenten wel of geen hout snijden en kijken vooruit naar de belangrijkste vervolgvragen over burgerschap. Is onze samenleving gebaat bij de politisering van het onderwijscurriculum? Klopt het dat ons onderwijs zich meer en meer op waarden richt en kennis links laat liggen of is dit een schijnbare tegenstelling? En waar komt deze ‘burgerschapsbeweging’ eigenlijk vandaan? Voorafgaand aan het gesprek lees ik de volledige blog voor. Reacties zijn welkom.

Heeft een integraal kindcentrum de toekomst? Tjipcast 079 met Jos van Zutphen

Begin dit jaar ontmoette ik Jos van Zutphen, directeur van speelleercentrum De Wijde Wereld in Uden. Dit was in het kader van het initiatief ‘De toekomst van onderwijs‘, waar ik eerder deze reeks gesprekken over online zette. Ik was indertijd onder de indruk van het verhaal van Jos. Zijn school is één van de eerste zogeheten ‘IKCs’. Een Integraal Kind Centra waar kinderopvang, onderwijs, buitenschoolse opvang en sport samen worden aangeboden. Een buitengewoon mooi perspectief op leren, ontwikkelen en samenleven! De grenzen tussen opvang, voorschool en school vervagen. Kinderen hebben er meer tijd om te bewegen, samen te eten en verantwoordelijkheid te nemen voor hun leeromgeving. En bij een effectieve samenwerking tussen betrokken partijen worden achterstanden en aandachtspunten sneller gesignaleerd en opgepakt. In deze podcast interview ik Jos van Zutphen over zijn aanpak als schoolleider. Wat kom je allemaal tegen? Hoe begin je en welke resultaten levert zo’n IKC in de praktijk op? En is het werkelijk de toekomst voor basisscholen? Deze podcast is onderdeel uit een collegereeks die ik verzorg voor het Masterprogramma Leiderschap en Innovatie Kind en Educatie (MLIKE) aan de Katholieke Pabo in Zwolle.

Een geschiedenis van het onderwijs in Nederland. Tjipcast 078 met Piet de Rooy

In deze podcast ga ik in gesprek met emeritus hoogleraar Nederlandse Geschiedenis Piet de Rooy. We doen dit aan de hand van zijn laatste boek: Een geschiedenis van het onderwijs in Nederland. We starten bij het allereerste begin van onderwijs en werken zo vooruit naar het de 21ste eeuw. Wat kunnen we leren van het onderwijs in het begin van onze jaartelling? Hoe ging het er toen aan toe? Welke ontwikkelingen zijn er sindsdien zichtbaar? We maken wat sprongen in de tijd naar 1800. Het onderwijs in Nederland was weinig gestructureerd, maar in de loop van de negentiende eeuw veranderde dat snel. Meer en meer gaat de overheid eisen stellen. Gelijke kansen worden belangrijker: goed onderwijs voor iedereen. Maar onderwijs ging (en gaat?) zeker ook over excellentie. Dat uit zich in type schooladvies (Gymnasium of Mavo?), toegang tot een vervolgopleiding en dus de kans op werk. Onderwijs was tot dan toe een gevolg van de standenmaatschappij. Maar vanaf de jaren zestig zijn er nieuwe geluiden hoorbaar: onderwijs zou moeten gaan om kinderen bij elkaar brengen! Gelijkheid, ‘community’ en het kind centraal stellen worden belangrijke sleutelwoorden. Tegelijkertijd ontstaat er een grotere nadruk op efficiency en ‘meten’. Het zijn vandaag nog steeds drie verschillende zienswijze op onderwijs die met elkaar strijden. Op school, in de politiek en bij ouders en kinderen zelf. Hoe breng je de balans tussen excellentie, gelijke kansen en efficiency? En wat kunnen we leren van deze geschiedkundige lessen als we het onderwijsdiscours vandaag de dag aanschouwen? Veel luisterplezier!

Het boek van Piet de Rooy is absoluut de moeite waard om te lezen:

Een geschiedenis van het onderwijs in Nederland

Tjipcast 076 met Paul Kirschner: Hoe leren kinderen?

In deze podcast ga ik in gesprek met emeritus hoogleraar Paul Kirschner over twee fundamentele vragen: Hoe leren kinderen? En wat is de rol van een leerkracht? Paul Kirschner is emeritus hoogleraar Onderwijspsychologie aan de Open Universiteit en bekleedde daarnaast diverse vergelijkbare leerstoelen. Hij wordt gezien als internationaal expert en schreef meer dan 350 wetenschappelijke publicaties. Kirschner wordt ook wel het wetenschappelijk geweten binnen het onderwijs genoemd. Hij strijdt onvermoeibaar tegen ongefundeerde onderwijsmythes en hypes die volgens hem vaak meer kwaad dan goed doen. Want waarom zou je met kinderen ‘zomaar’ gaan experimenteren met radicaal nieuwe onderwijsvormen? Dat doen we in een ziekenhuis toch ook niet met mensen? In ons gesprek tilt Paul Kirschner onze eerste vraag naar een hoger niveau: Hoe leren mensen eigenlijk? Met talrijke simpele maar krachtige voorbeelden legt Paul Kirschner glashelder uit hoe leren ‘werkt’. Zo spreken we uitgebreid over het verschil tussen ons werkgeheugen en het langetermijngeheugen. Maar ook over het belang om voort te bouwen op cognitieve denkschema’s en in te zetten op herhaling. Leren rekenen, schrijven of lezen gaat niet vanzelf. Het vraagt begeleiding, structuur en aandacht voor instructie. Luister nu naar een boeiend gesprek over het verschil weten tussen cat en kat, hoe succes leidt tot motivatie (en niet andersom) en wat een goede leerkracht dagelijks doet in de klas!

Meer weten? Enkele boeken die de moeite waard zijn om te lezen:

Tjipcast 074 met Erik Meester: Hoe werk je als school aan onderwijsverbetering?

Er zijn talloze boeken en methodieken die gaan over onderwijsverbetering in de school. Soms zie ik door de bomen het bos niet meer! Een belangrijke vraag die ik nog altijd heb is: Waar moet je beginnen? En hoe? Op wat voor manier krijg je beweging en voorkom je dat het na enkele weken wegzakt in de dagelijkse hectiek? Hierover interview ik Erik Meester. In Tjipcast 026 was hij te gast om over de waarde van kennis te praten. Nu concentreren we ons op een aantal onderwerpen: de professionele leergemeenschap in de school, kwaliteitsverbetering, de eigenschappen van een lerende organisatie en het belang van congruentie in je aanpak en werkwijze. Check voor meer verdieping zeker ook deze podcast. Tjipcast 074 is een compilatie uit een collegereeks die ik verzorg voor het Masterprogramma Leiderschap en Innovatie Kind en Educatie (MLIKE) aan de Katholieke Pabo in Zwolle.