leiderschap

Wat is de kracht van een kleinschalige school?

In deze podcast staat de werkpraktijk van openbare basisschool De Springplank centraal. Dit jaar zijn ze klassewerkplek! Interessant aan deze school is de kleinschaligheid. Het is geen grote school (minder dan 140 leerlingen). En dit is iets waar het team en de ouders bijzonder trots op is. Het biedt allerlei kansen voor professionalisering, initiatief en samenwerking. Hoog tijd om in deze aflevering eens uitgebreider in gesprek te gaan over de voordelen van een kleinschalige school. Hoe ga om met werkdruk, werkplezier en afstemming? Welke rol heeft de schoolleider in een kleine school? En wat kunnen andere scholen van De Springplank leren als het gaat om werkplezier?

Deze aflevering maak ik samen met Klassewerkplek. Dit jaar brengen we samen scholen in kaart die erin slagen werk te maken van werkgeluk in het onderwijs en het predicaat Klassewerkplek dragen. We leggen de relatie met kwaliteit, samenwerken en hoge verwachtingen naar leerlingen! Kijk voor meer informatie op www.klassewerkplek.nl

Meer over mijn gasten aan tafel:

  • Peggy van Zitteren is directeur van OBS De Springplank
  • Anja den Dekker is intern begeleider

En natuurlijk nog even de link naar het boek De kunstenaar als leraar, geschreven door Jeroen Lutters

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Hoe ga je om met leiderschapsdilemma’s?

Managers komen regelmatig dilemma’s tegen. Dilemma’s zijn keuzes die voor ons liggen die complex van aard zijn en geen eenduidige analysekader kennen. Elke keuze kent voordelen, maar ook weer nadelen. Zo kunnen er meerdere belangen tegelijkertijd spelen of zit er spanning tussen de korte en lange termijn opbrengsten. Hoe ga je als leider om met dit soort dilemma’s? Wat werkt wel en wat werkt niet? En wat voor zelfkennis vraag dit? Hierover praat ik met Alexandra van ’t Geloof. Alexandra is spreker, trainer, docent en coach op het gebied van persoonlijk leiderschap en veranderkunde.

Voor deze aflevering verzamelde ik enkele praktijkvoorbeelden van luisteraars. We kwamen er niet aan toe ze allemaal te behandelen. Wel bespreken we enkele handige conceptuele modellen die bruikbaar zijn om naar je eigen leiderspraktijk te kijken. We staan het meest uitgebreid stil bij het model ‘Tight-Loose-Tight‘. Op YouTube komen de modellen ook in beeld voorbij!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Hoe realiseer je passend én pakkend onderwijs voor ieder kind?

De Laurens-Cupertinoschool in Rotterdam Zuid werd afgelopen jaar benoemd tot één van de klassewerkplekken van Nederland. De Laurens-Cupertinoschool geeft onderwijs aan leerlingen die in aanmerking komen voor speciaal basisonderwijs (SBO). Samen leren, persoonlijke ontwikkeling en een gelukkige schooltijd zijn belangrijkste waarden binnen de school. Het team biedt passend en pakkend onderwijs aan. Daarmee is er ruim aandacht voor de basis zoals taal en rekenen, maar wordt er ook tijd gemaakt om samen te koken, te sporten en zelfs te zwemmen! We gaan in deze aflevering uitgebreid in op de curriculumdoelen van het team, de manier van samenwerken en hoe ze handen geven aan betekenisvol en nabij onderwijs. Een buitengewoon professioneel en scherp verhaal over keuzes maken, knettergoed lesgeven, leerlingen zien en hoge verwachtingen rondom teamontwikkeling. Luistertip!

Deze aflevering maak ik samen met Klassewerkplek. Dit jaar brengen we samen scholen in kaart die erin slagen werk te maken van werkgeluk in het onderwijs en het predicaat Klassewerkplek dragen. We leggen de relatie met kwaliteit, samenwerken en hoge verwachtingen naar leerlingen! Kijk voor meer informatie op www.klassewerkplek.nl

Meer over mijn gasten aan tafel:

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Hoe werk je aan een programma?

Steeds meer organisaties kiezen voor een programmatische aanpak om aan de slag te gaan met complexe vraagstukken. Dit biedt met name toegevoegde waarde wanneer het nodig is om over de grenzen van organisaties heen samen te werken, de opgave vooraf niet 100% scherp de definiëren is en er veel mensen bij zijn betrokken. Een programma vormgeven, sturen en er leiding aan geven vraagt specifieke kennis, vaardigheden en gereedschap. In deze podcast praten we over de kenmerken van een programma, de stadia van verkenning en opbouw, de uitvoering en uiteindelijke afbouw. We zoomen in op de leiderschapsbekwaamheden van een programmamanager en de vermogens die nodig zijn in de organisatie(s) om uiteindelijk impact te maken en waarde toe te voegen.

Te gast zijn Björn Prevaas en Niels van Loon. De schrijvers van het recent verschenen boek Werken aan Programma’s, handboek voor de programmamanager. In deze podcast bespreken we allerlei onderwerpen waarlangs het boek is opgebouwd. Denk aan het belang van een gedragen programmavisie, kenmerken van een programma, de definitie van doelen en baten, vooruitdenken over besluitvorming, tussentijds bijsturen, omgaan met complexiteit en hoe leiding te geven aan samenwerking.

Ik wil hun nieuwe boek van harte aanbevelen! Het is met recht een ‘handboek’ te noemen. Zo worden er veel concepten besproken, actuele literatuur toegelicht en aan de hand van diverse voorbeelden verdieping aanboden (met handige werkvormen!).

Vergeet zeker niet de eerdere aflevering over programmamanagement te checken met Björn en Niels!

Hieronder nog enkele boekentips als je meer wilt weten:

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Wat hebben kansenongelijkheid en tijd met elkaar te maken?

Als je erover nadenkt is tijd eigenlijk het meest kostbare dat we hebben. Je kunt tijd maar één keer ‘besteden’ en daarna komt het nooit meer terug. Gek genoeg gaat het in ons onderwijs niet vaak over de relatie tussen tijd en gelijke kansen. De ene tijdsbesteding is misschien meer ‘waard’ dan de ander. Echter, hoe breng je tijd scherp in kaart? En op basis waarvan maak je dan keuzes? En breder kunnen we onszelf als onderwijsprofessional de vraag stellen: Welke invloed heeft tijd op de kansen van leerlingen? Is er überhaupt genoeg tijd om alle onderwijsdoelen te behalen? En hebben bepaalde leerlingen recht op meer ’tijd’ dan andere leerlingen?

Mijn gast Marjolein Ploegman heeft een boek geschreven over tijd in het onderwijs. Met de titel Kansengelijkheid, een kwestie van tijd brengt ze aantal taaie kwesties in kaart. In deze podcast gaan we hierover in gesprek en komen diverse onderwerpen aan bod die te maken met effectieve tijdsbesteding. Denk aan lestijd, pauzetijd, het vakantierooster, gemiste tijd, invaltijd, rommeltijd en betekenisvolle leertijd. Hoe worden er in Nederland keuzes gemaakt als het gaat om tijdsbesteding in het primair onderwijs? Hoe breng je tijd als onderwijsteam slim in kaart? En aan welke wijzers van de klok kun je draaien om kansengelijkheid te bevorderen?

Marjolein Ploegman is onderwijs- en organisatiedeskundige. Ook was ze oprichter en voormalig directeur/ bestuurder van De School in Zandvoort. Een school die vijftig weken per jaar hele dagen open is en op initiatief van Marjolein Ploegman experimenteerde met flexibele en ruime schooltijden.

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Hoe geef je bestuurlijk leiding aan lerende scholen?

In deze aflevering staat het bestuurlijk leidinggeven aan een schoolorganisatie centraal. Veel scholen in Nederland vallen immers onder een vorm van bestuur. Maar het valt mij op dat niet iedereen op de hoogte is wat een bestuurder nu precies ‘wel en niet doet’. Zo is een college van bestuur eindverantwoordelijk voor alle scholen. En is het de formele werkgever van alle medewerkers. Ook stelt het bestuur specifieke kaders vast. Maar hoe komen deze kaders tot stand? En hoe ziet een evaluatie proces eruit? Wanneer doe je iets samen en wanneer laat je het over aan de school zelf? Dit kan best complex zijn. Scholen zijn continue in beweging. Denk alleen al aan relatief nieuwe thema’s zoals burgerschap of inclusief onderwijs (voortkomend uit wetgeving). Of regionale vraagstukken zoals het lerarentekort of specifieke stedelijke kwesties zoals armoede en toegang tot sportfaciliteiten.

Onderlinge samenwerking is hiermee een belangrijke kwestie voor een bestuurder. Successen delen, leren van elkaar en gezamenlijkheid nastreven bijvoorbeeld bij stages, verbetertrajecten of wanneer er een samenwerking met partners wordt aangegaan. In deze podcast probeer ik te expliciteren hoe je leiding geeft aan dit soort leerprocessen. Hoe bouw je aan een lerende schoolorganisatie? Welke voorwaarden schep je vooraf en welke ontwikkel je gaande weg? Wat moet een bestuurder ‘goed kunnen’? Over deze vragen praat ik uitgebreid met bestuurder Anko van Hoepen.

Anko van Hoepen is bestuursvoorzitter van SPO Utrecht. SPO Utrecht is een bestuur van 38 openbare scholen in de stad Utrecht. Er werken hier meer dan 1.000 onderwijsprofessionals. Anko was hiervoor leerkracht, intern begeleider, schooldirecteur en bestuurder. En hij heeft in het algemeen bestuur van de PO-raad gezeten en werd daarna vicevoorzitter van deze brancheorganisatie. Anko is naast voorzitter van SPO Utrecht ook zeer actief. Een paar highlights: Lid Raad van Toezicht van Jantje Beton, lid raad van advies van Juverta (groen blauw beroepsonderwijs) en voorzitter van de raad van toezicht van Sport Utrecht.

Ik ben geïnspireerd door het recente boek Bestuurlijk leiding geven aan lerende scholen. Zowel Anko en ik hebben het boek vooraf gelezen en ik heb er enkele dilemma’s en vragen uit gedistilleerd. Veel luisterplezier!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Wanneer ben je als school een professionele leergemeenschap?

Kindcentrum De Driehoek in Hilvarenbeek werd afgelopen jaar klassewerkplek. Het schoolteam is ingericht als professionele leergemeenschap. Er wordt veel aandacht besteed aan samen beter worden in je vak. Door het onderwijs in te richten in leerteams slagen ze erin de opbrengsten structureel te verbeteren en tegelijkertijd flinke stappen te zetten in het werkplezier. In deze podcast staan we uitgebreid stil bij de aanpak, werkwijze en dagelijkse routines van kindcentrum De Driehoek. Thema’s die we bespreken zijn:

  • De school als thuisbasis om te werken en leren
  • Balans handhaven en werkdruk reguleren
  • Professionele groei en vakmanschap binnen het team
  • Trots op impact en kwaliteit
  • Rol van de onderwijsleider

Deze aflevering maak ik samen met Klassewerkplek. Dit jaar brengen we samen scholen in kaart die erin slagen werk te maken van werkgeluk in het onderwijs en het predicaat Klassewerkplek dragen. We leggen de relatie met kwaliteit, samenwerken en hoge verwachtingen naar leerlingen! Kijk voor meer informatie op www.klassewerkplek.nl

Meer over mijn gasten aan tafel:

  • Marcel Huijgens, directeur van Kindcentrum De Driehoek in Hilvarenbeek
  • Simone Wouters, leerkracht en leerteamvoorzitter bovenbouw
  • Mayke van Avendonk, leerkracht en eerder leerteamvoorzitter onderbouw

Check zeker ook mijn eerdere gesprek met Marcel Huijgens over high performance onderwijs!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Hoe is onderwijs de grote gelijkmaker?

Onderwijs wordt nog steeds gezien als de grote gelijkmaker in onze samenleving. Hier wordt veel over geschreven en gezegd door experts, wetenschappers, politici en beleidsmakers. Maar hoe raken deze ideeën en opvattingen de praktijk van alledag? Hoe geef je bijvoorbeeld les als leerlingen zonder ontbijt de school binnenkomen? Wat is het belang van kennis voor kinderen die niet met hun ouders naar de bibliotheek, het museum of boekhandel gaan?

Tijd om de praktijk aan het woord te laten. Ik ga in gesprek over gelijke kansen met de onderwijsprofessionals die zelf voor de klas staan en hier leiding aan geven. Aan tafel zitten Annemarie van den Berg, directeur van De Groene Vallei, Suzanne Schuijt, leerkracht in groep 4 en Marije Verkerk-Prins, kwaliteitscoördinator. De Groene Vallei is onderdeel van SKOVV, Stichting Katholiek Onderwijs Veluwe-Vallei.

We bespreken de impact van onderwijs op de leerlingen uit de buurt en hun ouders. Over ontbijten voordat school begint, de schoolweging, het belang van hoogwaardig onderwijs met hoge verwachtingen en waarom toegang tot kennis de essentie is van gelijke verwachtingen. Ook bespreken we hoe wetenschappelijk geïnformeerd les te geven, waarom het kennen van je populatie zo belangrijk is, de invulling van co-teaching en het handen en voeten geven aan voortdurende samenwerking als schoolteam.

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Hoe bouw je als onderwijsinstelling in het mbo aan psychologische en sociale veiligheid?

Het is cruciaal dat mensen zich veilig voelen tijdens hun werk. Dit geldt net zo goed voor studenten als voor professionals. Maar hoe zorg je nou voor psychologische en sociale veiligheid in de dagelijkse praktijk? Hoe creëer je een prettige, veilige werkomgeving zodat collega’s met plezier werken, leren en presteren? Toch wel ingewikkelde vragen waar nog niet veel mensen een helder antwoord op kunnen geven. Gelukkig bestudeert Joriene Beks deze vragen al lange tijd en is ze een expert op het gebied van psychologische en sociale veiligheid. In deze podcast bespreken wat psychologische en sociale veiligheid nu wel en niet is, hoe je eraan kunt werken als organisatie en wat welke effecten dit heeft. Een uitermate praktische, toepasbare en belangrijke podcast toegespitst op het middelbaar beroepsonderwijs!

Deze podcast aflevering maak ik in samenwerking met SOM, het arbeidsmarktfonds voor het mbo. SOM zet zich in voor alle medewerkers in het mbo. Van docenten, hr-adviseurs, or-leden, tot teamleiders en bestuurders, en heeft als missie bij te dragen aan professioneel, gezond en vitaal werken in het mbo.

Check zeker de boeken en praktische werkvormen geschreven door Joriene!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Teamgericht organiseren in het onderwijs, hoe doe je dat? Met Ben van der Hilst (en Erik Meester)

Goed onderwijs verzorgen gaat niet alleen over het kiezen van de juiste didactiek en pedagogiek. Er komt ook organisatiekunde bij kijken. Denk aan coördinatie, afstemming en bijvoorbeeld professioneel overleg. Gek genoeg is hier maar weinig aandacht voor. Hoe stuur je in een onderwijsteam op kwaliteit, wendbaarheid en werkplezier? Heeft het zin om te vergaderen? Wat zet je dan op de agenda? En wie (en hoe!) maak je besluiten als schoolteam? Ben van der Hilst deed hier jarenlang onderzoek naar en schreef er lezenswaardige boeken over. Hij legt ook een aantal zwakke schakels bloot en doet concrete suggesties hoe deze te versterken. Samen met Erik Meester ga ik met Ben in gesprek over zijn werk ‘Teamgericht in het onderwijs‘. Kijk op Tjipcast voor meer informatie en linkjes naar de boeken van Ben!

Check zeker de boeken van Ben!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!