leidinggeven

Wat hebben kansenongelijkheid en tijd met elkaar te maken?

Als je erover nadenkt is tijd eigenlijk het meest kostbare dat we hebben. Je kunt tijd maar één keer ‘besteden’ en daarna komt het nooit meer terug. Gek genoeg gaat het in ons onderwijs niet vaak over de relatie tussen tijd en gelijke kansen. De ene tijdsbesteding is misschien meer ‘waard’ dan de ander. Echter, hoe breng je tijd scherp in kaart? En op basis waarvan maak je dan keuzes? En breder kunnen we onszelf als onderwijsprofessional de vraag stellen: Welke invloed heeft tijd op de kansen van leerlingen? Is er überhaupt genoeg tijd om alle onderwijsdoelen te behalen? En hebben bepaalde leerlingen recht op meer ’tijd’ dan andere leerlingen?

Mijn gast Marjolein Ploegman heeft een boek geschreven over tijd in het onderwijs. Met de titel Kansengelijkheid, een kwestie van tijd brengt ze aantal taaie kwesties in kaart. In deze podcast gaan we hierover in gesprek en komen diverse onderwerpen aan bod die te maken met effectieve tijdsbesteding. Denk aan lestijd, pauzetijd, het vakantierooster, gemiste tijd, invaltijd, rommeltijd en betekenisvolle leertijd. Hoe worden er in Nederland keuzes gemaakt als het gaat om tijdsbesteding in het primair onderwijs? Hoe breng je tijd als onderwijsteam slim in kaart? En aan welke wijzers van de klok kun je draaien om kansengelijkheid te bevorderen?

Marjolein Ploegman is onderwijs- en organisatiedeskundige. Ook was ze oprichter en voormalig directeur/ bestuurder van De School in Zandvoort. Een school die vijftig weken per jaar hele dagen open is en op initiatief van Marjolein Ploegman experimenteerde met flexibele en ruime schooltijden.

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Hoe geef je bestuurlijk leiding aan lerende scholen?

In deze aflevering staat het bestuurlijk leidinggeven aan een schoolorganisatie centraal. Veel scholen in Nederland vallen immers onder een vorm van bestuur. Maar het valt mij op dat niet iedereen op de hoogte is wat een bestuurder nu precies ‘wel en niet doet’. Zo is een college van bestuur eindverantwoordelijk voor alle scholen. En is het de formele werkgever van alle medewerkers. Ook stelt het bestuur specifieke kaders vast. Maar hoe komen deze kaders tot stand? En hoe ziet een evaluatie proces eruit? Wanneer doe je iets samen en wanneer laat je het over aan de school zelf? Dit kan best complex zijn. Scholen zijn continue in beweging. Denk alleen al aan relatief nieuwe thema’s zoals burgerschap of inclusief onderwijs (voortkomend uit wetgeving). Of regionale vraagstukken zoals het lerarentekort of specifieke stedelijke kwesties zoals armoede en toegang tot sportfaciliteiten.

Onderlinge samenwerking is hiermee een belangrijke kwestie voor een bestuurder. Successen delen, leren van elkaar en gezamenlijkheid nastreven bijvoorbeeld bij stages, verbetertrajecten of wanneer er een samenwerking met partners wordt aangegaan. In deze podcast probeer ik te expliciteren hoe je leiding geeft aan dit soort leerprocessen. Hoe bouw je aan een lerende schoolorganisatie? Welke voorwaarden schep je vooraf en welke ontwikkel je gaande weg? Wat moet een bestuurder ‘goed kunnen’? Over deze vragen praat ik uitgebreid met bestuurder Anko van Hoepen.

Anko van Hoepen is bestuursvoorzitter van SPO Utrecht. SPO Utrecht is een bestuur van 38 openbare scholen in de stad Utrecht. Er werken hier meer dan 1.000 onderwijsprofessionals. Anko was hiervoor leerkracht, intern begeleider, schooldirecteur en bestuurder. En hij heeft in het algemeen bestuur van de PO-raad gezeten en werd daarna vicevoorzitter van deze brancheorganisatie. Anko is naast voorzitter van SPO Utrecht ook zeer actief. Een paar highlights: Lid Raad van Toezicht van Jantje Beton, lid raad van advies van Juverta (groen blauw beroepsonderwijs) en voorzitter van de raad van toezicht van Sport Utrecht.

Ik ben geïnspireerd door het recente boek Bestuurlijk leiding geven aan lerende scholen. Zowel Anko en ik hebben het boek vooraf gelezen en ik heb er enkele dilemma’s en vragen uit gedistilleerd. Veel luisterplezier!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

De school als werkplaats. Gereedschap voor een sterke kwaliteitscultuur. Tjipcast 172 met Eva Naaijkens en Martin Bootsma

Vandaag zit ik aan tafel met Eva Naaijkens en Martin Bootsma. We gaan in gesprek over hun nieuwe boek ‘De school als werkplaats‘. Eva en Martin zijn de oprichters van de Alan Turingschool in Amsterdam. Sinds januari 2022 een excellente school. Eva is hier schoolleider en Martin teamleider en leraar. Vanuit hun professionele werkpraktijk publiceren ze regelmatig over onderwijs. Eerder schreven ze het boek ‘En wat als we nu weer eens gewoon gingen lesgeven‘. Een veelgeprezen boek over hun kwaliteitsaanpak voor scholen, in 2018 betiteld als onderwijsboek van het jaar.

In hun nieuwe boek bouwen ze voort op dit fundament. Thema’s die aan bod komen zijn: werken vanuit een gedeelde visie, het ontwikkelen van eenduidigheid in werkprocessen en structuren, borging van kwaliteitsverbetering, kennisdelen en het koesteren van een bijbehorende professionele cultuur. In deze podcast bezien we deze thema’s telkens vanuit de rol van schoolleider en docent. Ook bespreken we enkele vragen van luisteraars.

We zijn te gast bij Uitgeverij Pica! Hartelijk dank voor het mogen opnemen van de podcast midden tussen de onderwijsboeken!

Je kunt ons gesprek ook op YouTube bekijken: