organisatieontwikkeling

Hoe ga je om met megatrends en disruptors? Tjipcast 181 met André de Waal en Julie Linthorst

André en Julie schreven het boek Futurize, een boek over hoe om te gaan met megatrends en ‘disruptors’. Een wetenschappelijke verkenning wat de invloed gaat zijn van grote sociale, politieke en technologische veranderingen op organisaties. Ze ontwikkelden ook een raamwerk om te bepalen in hoeverre organisaties voorbereid zijn op dit soort ontwikkelingen in de nabije toekomst. Het boek is gekoppeld aan het HPO-raamwerk, waar we in podcast 104 onder andere uitgebreid over in gesprek zijn gegaan. Over dit boek, dit onderzoek en denken gaan we in gesprek.

Je kunt ons gesprek ook op YouTube bekijken:

Is een organisatie meer dan de som der delen? Tjipcast 066 met Leike van Oss

Samen met Brechtje Kessener verzamelde Leike van Oss de afgelopen jaren alle relevante theorieën die gaan over systemen in organisaties. Ze hebben dit gebundeld ineen indrukwekkend naslagwerk getiteld ‘Meer dan de som der delen‘. In dit boek vind je een overzicht van deze theorieën (of denkstromingen) en geven de auteurs handreikingen hoe je ze kunt toepassen in de dagelijkse praktijk. Zo kun je een team bijvoorbeeld benaderen als een set individuen, maar ook als een verzameling van relaties, verbindingen en patronen. En deze ‘onzichtbare’ verbindingen bepalen voor een groot deel de dagelijkse ‘modus operandi’ van een groep mensen. Dit systeem denken vind ik een boeiend perspectief om naar ons werk en leven te kijken. Tegenwoordig begeven we ons in allerlei netwerken, samenwerkingsrelaties, teams en organisaties. Dit vraagt een continue vorm van afstemmen in, tussen en met deze systemen. En dat afstemmen kent spelregels, wetmatigheden en is eigenlijk niet zo beheersbaar als we soms graag willen. Maar wat betekent dat vandaag de dag voor organisaties, voor leiders en professionals? In deze podcast praat ik uitgebreid met Leike over deze systeemtheorieën. We verkennen wat een systeem nu eigenlijk precies is en hoe je het praktisch kunt ‘zien’ in een organisatie. Zijn er manieren om deze onzichtbare dimensie in beeld te krijgen? Waar moet je dan beginnen? En wat kunnen we er uiteindelijk van leren?

www.lokocartoons.nl

Enkele boeken van Leike die ik zeker kan aanraden:

Hoe bouw je een veerkrachtige organisatie? Tjipcast 065 met Johannes Regelink

Spreeuwen die in een grote groep vliegen stemmen voortdurend op elkaar af. Ze blijven als groep bijeen, zonder dat er een spreeuw met een vlaggetje voorop vliegt om aan te geven welke kant ze op moeten. Wat kunnen wij daarvan leren? Over deze vraag spreek ik met Johannes Regelink. Ecoloog en succesvol ondernemer. Hij bouwde de afgelopen jaren aan een bijzonder onderzoeks- en adviesbureau. Met een unieke manier van samenwerken gericht op gezamenlijke besluitvorming, vertrouwen en professionaliteit. Sinds korte tijd heeft hij het bureau overgedragen aan de medewerkers. Zij zijn nu eigenaar en volledig verantwoordelijk. Over deze bijzondere ontdekkingsreis schreef hij een boek: Organiseren als spreeuwen. Hierover ging ik met hem in gesprek. Luister nu naar tal van inzichten over vleermuizen, vertrouwen, slimme mensen, ronde tafels en kiezen tussen geluk of geld!

Nieuwe boek van Johannes is hier te vinden:

www.lokocartoons.nl

Hoe kan je als organisatie spelend veranderen? Tjipcast 022 met Jaap Boonstra

Generieke, groots uitgerolde veranderplannen hebben hun langste tijd gehad. Steeds vaker komen we erachter dat vraagstukken waar organisaties mee in aanraking komen om een andere aanpak vragen. Het speelveld, de spelers en de spelambitie is de afgelopen jaren fundamenteel anders geworden. Snelheid maken, innoveren, leren en uitproberen zijn meer en meer doorslaggevende kenmerken van succesvolle trajecten. Maar hoe geef je leiding en richting aan dit soort veranderprocessen? In zijn meest recente boek ‘Veranderen als samenspel’ presenteert hoogleraar Jaap Boonstra hiervoor een spelmodel voor verandering. Door meervoudig te leren kijken, speldynamiek te benutten en bijvoorbeeld met een doorleefde spelambitie te werken. Een unieke kijk op veranderen die ook nog eens praktisch en toepasbaar is! Over deze nieuwe manier van kijken naar veranderen gingen Jaap en ik in gesprek in Tjipcast 022.


Cartoon gemaakt door Lodewijk van www.lokocartoons.nl

Boeken die op tafel liggen

Tijdcodes

  • 01.00 Een positieve kijk op verandering! Maar meedoen is een persoonlijke afweging
  • 02.00 Wat gaan we doen? De kernvraag van spelen
  • 05.00 Wat maakt dat professionals moe worden van verandertrajecten?
  • 08.00 Antwoorden uit bestaande managementliteratuur, de noodzaak om anders te kijken naar veranderen
  • 12.00 Spelpatronen, spanning en tegenstellingen
  • 17.00 Variëteit aan initiatieven, leren van experimenten en duiding door enkele maatschappelijke vraagstukken
  • 20.00 Gestandaardiseerde aanpakken hebben hun langste tijd gehad
  • 24.00 Diverse veranderverhalen en toewerken naar één verhaal (energie loskrijgen)
  • 27.00 Het is nooit af, dat weet je zeker (doorgaande beweging van spelen)
  • 30.00 Spel als activiteit
  • 34.00 Homo Ludens
  • 37.00 Liefde voor je vak, goed werk willen doen
  • 42.00 Chocolade maken van data en informatie
  • 46.00 Doe je mee als startvraag
  • 50.00 Nieuwsgierigheid als aanjager van verandering
  • 53.00 Spelregels, cultuur en patronen leren zien
  • 57.00 Taaie vraag bij veranderprocessen: Wat doen we wel en wat doen we ook echt niet?
  • 01.00 Goede vragen durven stellen
  • 01.03 Vervolgvragen en blik vooruit

Hoe ontwerp je een goed leertraject?Tjipcast 013 met Mariël Rondeel

De meeste van ons kunnen precies het verschil uitleggen tussen een hele goede en slechte training of opleiding. Vaak doen we dit op basis van eigen ervaringen. Waar het kan gaan om de toepasbaarheid van aangereikte kennis, de ervaren begeleider of de prettige groep deelnemers waar iedereen elkaar uitdaagt en steunt om het maximale eruit te halen. Is het echter ook mogelijk dit soort ‘leerervaringen’ bewust te ontwerpen? Zijn er uitgangspunten en kenmerken van een ontwerpproces die de kans op krachtige leerprocessen’ groter maakt? Zodat ze baat hebben bij het individu, het team en de organisatie waar een professional werkt?


Cartoon is gemaakt door www.lokocartoons.nl

Speakersnotes

Tijdcodes

  • 02.30 Opleiding als middel en geen doel en waarom leertraject een beter woord is
  • 03.30 Leren geeft meer ruimte dan opleiden
  • 06.00 Verplichten van leren, kan dat?
  • 07.00 Wanneer maak jij het verschil? Meestal leer je dat niet op een school
  • 09.30 Opleidingskunde als vak en discipline, leren in het werk, rond het werk en voor het werk
  • 12.45 Verklaringen waarom er nog veel getraind wordt in organisaties
  • 17.00 Diegene die het werk doen, staan aan de basis van het leertraject
  • 21.00 De rol van HR(D) en trainingsprofessionals in organisaties
  • 25.00 Benaderingen om naar ontwerpen te kijken
  • 30.00 Leerdoelen, kan je daar mee werken als ontwerper?
  • 33.00 Werk centraal stellen, van competentie naar bekwaamheid
  • 36.00 Pleidooi voor de analyse (vaak wordt dit vergeten)
  • 40.00 Evalueren die je constant, niet alleen op het einde
  • 43.00 Enkele valkuilen. Teveel werken met ‘saaie methodes, durf verder te kijken dan een interview afnemen: dagboek bijhouden, filmpjes maken en andere tools benutten
  • 43.30 Visie op leren, wat heb je daaraan als ontwerper?
  • 45.45 Primaire proces van de organisatie heeft grote invloed op de leervoorkeur. 
  • 47.10 Meegaan in de dominante manier van leren als ontwerper, ook al kan dat niet altijd het best werken
  • 47.55 Risico van te mooie woorden omtrent leren, praat en doe theorie
  • 49.40 Passie om het werk te bestuderen, daar gaat het om!

Link naar een introductie artikel over ‘leren ontwerpen’ vind je hier.

Wat is professionaliteit? En hoe geef je het vorm in een organisatie? Tjipcast 014 met Manon Ruijters

Leren en ontwikkelen is in zekere zin de kern van ons bestaan. Wij als mensen doen niet anders, misschien kunnen we zelfs niet anders. Maar deze termen kunnen in organisaties snel nauw worden gedefinieerd, waardoor er minder ruimte overblijft voor intuïtie, vakmanschap en bijvoorbeeld praktische wijsheid. Zo betekent het woord professionaliseren iets heel anders dan ‘professional’ zijn. En de vraag ”Wanneer doe je het goed?’ kan bij de leden van een team fundamenteel verschillende reacties oproepen. Het zijn enkele thema’s waar Manon Ruijters zich al geruime tijd mee bezighoudt. Als lector professionele identiteit en organisatieontwikkeling aan de Aeres Hogeschool. En sinds 2017 is ze hoogleraar aan de vrije Universiteit Amsterdam waar ze zich richt op leren, ontwikkelen en gedragsverandering. Luister of kijk nu naar een nieuwe Tjipcast over goede vragen te durven stellen, het cruciale verschil tussen reflecteren en evalueren en onze zoektocht naar betekenisgeving in ons werk.


Gemaakt door Lodewijk van Lokocartoons.nl

Speakersnotes

Tijdcodes

  • 01.20 Wat is professionaliteit?
  • 02.20 Iets meer professionaliteit verwacht en de impliciete norm (is die er wel?)
  • 04.30 Wanneer heb jij het goed gedaan als professional?
  • 09.00 De praktijk in de wetenschap
  • 13.00 Wat is goed werk?
  • 14.00 De rol van informele systemen in organisaties.
  • 14.30 De ecologische visie op leren
  • 18.00 Wat levert het nou op? En waarom dit zo’n lastige vraag is i.r.t. leren
  • 22.00 Ondersteunende systemen, netwerken die niet werken en al het gedoe wat we om het werk heen organiseren
  • 28.00 Contracteren en samenwerken
  • 33.00 Afwegingsprocessen rondom professionaliseren
  • 38.00 Praten over een norm, het verschil tussen reflectie en evaluatie
  • 42.00 Deugden
  • 50.00 Praten over wat goed werk is dat werkt
  • 52.00 De vijand van leren? Spanning tussen instrumentele en creatieve rationaliteit
  • 59.00 Vragen stellen, soms werkt het ook niet
  • 1.03 Onderzoekend leren, kwetsbaar opstellen en het ‘niet mogen weten’
  • 1.06 De wetenschap van leren, veranderen en gedragsverandering

Hoeveel eigenaarschap kunnen professionals aan? Tjipcast 012 met Thijs Spaargaren van Schoongewoon

Schoongewoon is een uniek schoonmaakbedrijf: alle medewerkers zijn georganiseerd in lokale coöperaties en iedereen is volledig eigenaar van de onderneming. Schoongewoon kiest een andere koers in een zeer agressieve concurrerende branche waar professionals meestal weinig tot niets in te brengen hebben. Wat betekent het als letterlijk alle professionals verregaande invloed kunnen nemen op de besluitvorming, de winstverdeling en inrichting van de dagelijkse samenwerking? Wat vraagt het van deze professionals die hier meestal nog totaal geen ervaring mee hebben? En waarom zou je deze organisatievorm eigenlijk kiezen? Thijs Spaargaren geeft in deze Tjipcast op zeer heldere wijze (en zonder managementjargon) toelichting op de werkingswijze van Schoongewoon. Eigenaarschap heeft grote voordelen: Een sterke verbinding met alle zakelijke facetten van ondernemen, meer trots en plezier in het werk en gelukkige collega’s. Maar deze vorm van ondernemen doet nog iets anders: Klanten zijn er nieuwsgierig naar, stellen er vragen over en willen ‘meedoen’. Kijk of luister nu naar een geweldig praktisch verhaal over ondernemerschap, samenwerken en vakmanschap!



Speakersnotes

Tijdcodes

  • 0.30 Hoe is Schoongewoon ontstaan?
  • 02.00 Structuur en toelichting op de structuur van de onderneming
  • 05.00 Kan iedereen eigenaar zijn van het bedrijf waar hij of zij werkt?
  • 08.30 Aanspraak maken op andere bekwaamheden behalve kunnen schoonmaken
  • 12.30 Zicht op financiën en andere ‘nieuwe vragen”
  • 16.30 Kies je klanten uit en andersom, wees kritisch
  • 21.00 Anders organiseren, afleren om leiding te geven
  • 26.00 Oplossingen zoeken voor taaie vraagstukken
  • 27.30 Ondersteunende diensten, HR en andere afdelingen
  • 31.00 Winst is niet zo belangrijk voor deze ondernemers, het gaat om voldoende capaciteit en het werk ‘goed kunnen uitvoeren”
  • 35.20 Met plezier naar je werk gaan
  • 38.00 Besluiten voorleggen aan de leden
  • 42.00 Oprecht zijn, de rol van eerlijkheid en het model voor continuïteit
  • 46.00 Op zoek naar jong talent
  • 46.20 Positief en realistisch beeld hebben. Het gaat niet altijd goed
  • 51.00 Stabiliteit, omzetgroei en jonge mensen aantrekken, kritisch blijven kijken naar de structuur van je onderneming
  • 52.00 Een sociale schoonmaakbranche
  • 52.10 Zelfsturend team als verdienmodel
  • 53.45 Coöperatie opstarten waar klanten mede-eigenaar van zijn, de nieuwe stappen van Schoongewoon!

Hoe het rijnlandsdenken werkt in organisaties: Tjipcast 007 met Jaap Peters

Hoe komt het dat nog zoveel mensen in organisaties vastlopen in regels, procedures en controlemechanismen? Waardoor kijken we bij vragen die gaan over visie, strategie en beleid altijd ‘omhoog’? En worden we slimmer van al die regels of staan ze vooruitgang juist in de weg? In deze Tjipcast ga ik in gesprek met adviseur, schrijver, ondernemer en ‘organisatieactivist’ Jaap Peters. Jaap is auteur van diverse boeken, waaronder De intensieve menshouderij en Bij welke reorganisatie werk jij? Als geen ander weet hij treffend uit te leggen welke effecten het eenzijdig economisch denken heeft op mensen, organisaties en onze samenleving. Maar Jaap gaat verder, hij biedt een praktisch alternatief: het Rijnlands denken. Vakmanschap, autonomie en het werk zelf mogen en kunnen organiseren staat centraal. De achterkant van organisatie volgt de voorkant en niet andersom. Een Tjipcast die je niet mag missen!


Deze cartoon is gemaakt door Lodewijk van Loko Cartoons

Speakersnotes

Tijdcodes

  • 01.25 Het Rijnlands denken, introductie samen met o.a. Matthieu Weggeman
  • 01.40 Slow Management, aandacht voor kwaliteit en ‘slow food’
  • 02.25 Hoe produceert een organisatie zichzelf en wat voor invloed heeft een organisatie op mensen?
  • 2.50 Werkt een organisatie niet juist ‘in mensen’?
  • 3.30 Het mentale model van een organisatie
  • 4.05 Verschil tussen Rijnlands denken en Angelsaksisch denken
  • 5.00 Mensen als een Human Resource 
  • 06.30 Het denken van Taylor: hoe pak je het initiatief van mensen af? Hier de link naar het hele boek
  • 08.00 Als mensen geen overzicht hebben over hun werk, dan nemen ze geen initiatief
  • 08.35 Regels zijn regels, ook dan stoppen mensen in de regel met denken, maar gaan ze alleen ‘uitvoeren’
  • 09.00 Economische noodzaak en relatie met het Angelsaksisch denken
  • 10.05 Dominante heersende klasse, rijk wordt rijker, arm wordt armer
  • 10.40 Marktwerking
  • 11.40 Intensieve Menshouderij: ‘wij sturen handjes op afstand’
  • 12.15 Failissement van TSN thuiszorg, voor meer achtergrond over deze casus, ga naar deze link.
  • 17.30 De achterkant van de organisatie volgt de voorkant van de organisatie en niet andersom
  • 18.20 Belang om professionals in organisaties te helpen, niet lastig te vallen met procedures
  • 18.40 Voorbeeld Max Verstappen die zijn banden verwisseld
  • 21.50 Het zit in mensen om te willen afbakenen en te versimpelen: noodzaak tot overzicht
  • 22.50 Belang van autonomie en zelf organiseren: pakken van eigenaarschap
  • 28.00 Rooster en planningsproblemen in organisaties, welke oorzaak zit hieronder?
  • 30.10 Balans tussen effectiviteit en efficiency, voordelen van schaalvergroting versus autonomie en gezamenlijkheid
  • 33.00 Krimpscholen, onderwijsfilosofie en gesprekken over ‘het nu’
  • 37.00 Besturingsfilosofie, wie heeft het stuur in handen van de organisatie?
  • 37.50 Prachtige woorden op papier, maar de praktijk is anders, hoe komt dat?
  • 38.11 Vergaderen: vergaderen is dagbesteding voor volwassen mensen
  • 40.10 Met schuld kun je schuiven, met schaamte niet
  • 42.00 De voorkant gaat in gesprek met de achterkant van een organisatie: dat helpt om een collectieve ambitie te verwezenlijken
  • 43.00 De klant centraal, maar die zit in mensen en niet in een organisatie
  • 47.00 Leiderschap klinkt mooi, maar is het niet gewoon initiatief nemen?
  • 47.45 Gespreid leiderschap in een team, hoe afstemming en coördinatie een rol speelt
  • 49.20 Zelf organiserende team, of zelf organiserende individuen?
  • 50.10 Voorbeeld van Lego cadeaus aan kinderen: waar is de gebruiksaanwijzing?
  • 51.30 hiërarchie en zelfsturing, hoe gaat dat samen?
  • 52.10 Wil je beginnen met veranderen, dan moet je overal beginnen
  • 54.00 Maatwerk, gereedschap en samenwerken
  • 55.30 De school voor vakmanschap: Waar liggen jou talenten? Hoe kunnen we die talenten verder ontwikkelen?

Leren en opleiden aantrekkelijk maken: Tjipcast 001 met Joseph Kessels

Hoe maak je van je van leren en opleiden in een organisatie een aantrekkelijke activiteit?

Ik ga over deze vraag in gesprek met Joseph Kessels, emeritus hoogleraar onderwijskunde en oprichter van het adviesbureau Kessels & Smit, The Learning Company. We zijn lange tijd collega’s geweest en werken nog steeds nauw samen. Zo heb ik met Joseph het filosofieboek geschreven Denken in organisaties, pleidooi voor een nieuwe Verlichting en werken we samen aan een onderzoek over hoe jonge musici van elkaar leren in het Meesters en Gezellen programma. Wat is er nodig om in organisaties het feitelijke werk als uitgangspunt van leren te zien? En wat voor organisatiekenmerken bevorderen professionele ontwikkeling of zetten er juist de rem op? Is het mogelijk professionals te verplichten om te leren? Daarover gaat dit gesprek.


Lodewijk van www.lokocartoons.nl maakte deze fraaie tekening na het gesprek met Joseph!

Speakersnotes