Pabo

Wat is belangrijk dat leraren leren?

De kwaliteit van de lerarenopleidingen in Nederland ligt de afgelopen onder een vergrootglas. Er is veel discussie over wat een leraar wel of niet zou ‘moeten kunnen’. Het is een centrale vraag bij het uitwerken van het beroepsbeeld voor leraren. Ook om hier bijvoorbeeld meer centrale regie op te kunnen voeren. Anne Fleur Kortekaas en Fred Janssen doen onderzoek naar deze vraagstelling. Ik ga uitgebreid met ze in gesprek over het belang van een leven-lang leren van leraren. Ze onderbouwen in dit gesprek het belang om de inrichting van opleidingen en voortgaande professionalisering te laten informeren door wat we weten over goed onderwijzen en over leren van leraren.

In deze aflevering bespreken we de huidige wetenschappelijke inzichten over het leren van leerkrachten, vergelijken dit met het buitenland en bespreken eerste denkrichtingen en ideeën over ‘geïntegreerd opleiden’ aan de hand van beroepstaken. Om vervolgens stil te staan bij de vraag hoe hier vanuit samenhang en waardering regie op te voeren in Nederland.

Meer over mijn gasten aan tafel:

Anne Fleur Kortekaas is universiteit hoofddocent onderwijswetenschappen aan de Vrije Universiteit Amsterdam en opleidingsdirecteur van de Educatieve Master Primair Onderwijs (EMPO)

Fred Janssen is hoogleraar didactiek van de Natuurwetenschappen en directeur van het Interfacultair Centrum voor Lerarenopleiding, Onderwijsonderzoek en Nascholing van de Universiteit Leiden (ICLON)

Het whitepaper ‘Wat is belangrijk dat leraren leren’ biedt een integratie van inzichten uit onderzoek naar leren van leraren. Het whitepaper ‘Gemeenschappelijk taal voor goed onderwijzen‘ heeft de ondertitel: Een ontbrekende schakel voor samen opleiden en professionaliseren in onderwijsregio’s en bevat een synthese van inzichten over goed onderwijzen.

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Welke rol speelt een krachtig lerend netwerk voor startende leraren in het onderwijs?

Vandaag ben ik in Eindhoven. Dit keer neem ik de podcast op in het Van Abbemuseum. Museum voor hedendaagse kunst middenin de stad. Samen met een groep onderwijsprofessionals kijken we in deze podcast terug op de pilot ‘doorlopende begeleiding startende leraren’. Er kan nu geoogst worden waar de afgelopen drie jaar hard aan is gewerkt. We gaan het hebben over ontwikkelkracht van starters en het belang van een lerend netwerk wat uitnodigt om samen te werken, te professionaliseren in je vak en met plezier te blijven leren! Om mij heen zit dus ook onderwijs publiek en die doen mee in de podcast door vragen te stellen en op enkele stellingen te reageren.

Aan tafel zitten:

  • Claudia van Eggelen-Lammerding, projectleider ‘doorlopende begeleiding startende leraren’, werkveldcoördinator Partnerschap Opleiden in de School (POS), coach en coördinator bovenschools coaches bij ATO-Scholenkring.
  • Patrick Scheijvens, schooldirecteur bij OKC Het Maasveld, een openbaar kindcentrum Het Maasveld in Tegelen en Patrick is lid van het projectteam.

Meer weten over dit bijzondere samenwerkingsinitiatief? Nieuwsgierig geworden naar de mooie producten die zijn gemaakt? Ga dan naar www.partnerschapopleidingindeschool.nl. En check zeker ook eens de POScast gemaakt door Claudia en Patrick!

Zijn de pabo’s aan zet?

In het licht van de uitdagingen rondom de onderwijskwaliteit van het primair onderwijs duik ik in deze podcast dieper in de wereld van de pabo’s. Pabo staat voor pedagogische academie voor het basisonderwijs. De opleiding voor leraren in het basisonderwijs (ook wel primair onderwijs). Steeds vaker is er kritiek hoorbaar op de kwaliteit van de pabo opleidingen in Nederland. Sommige experts stellen dat pabo’s teveel bezig zijn met innovatie en vernieuwing en te weinig met didactiek en kennisoverdracht. Ook zijn er politiek gezien zorgen over de basiskwaliteit en toelatingseisen. Iemand die zich actief mengt in deze discussie is Koen Steeman. Koen is nu opleidingsdocent van de pabo-opleiding verbonden aan de Hogeschool Arnhem en Nijmegen (HAN) en teamleider van de propedeuse. In de afgelopen periode heeft hij met zijn team het pabo curriculum ingrijpend herzien. We gaan in gesprek over deze ontwikkeling en aanleiding. Ook bespreken we de veelgehoorde kritieken en verkennen we kansrijke oplossingen voor het primair onderwijs in Nederland.

Waarom willen we allemaal leren? Met Rob Martens

In deze podcast staat de relatie tussen motivatie en leren centraal. Ik ga hierover in gesprek met Rob Martens. Rob is hoogleraar bij de faculteit onderwijswetenschappen van de Open Universiteit en is gespecialiseerd in onderwijsvernieuwing en motivatieprocessen. Ook is hij auteur van de boeken We moeten spelen, wat onderwijs aan een verkenning van onze natuur heeft en Leerlingen intrinsiek motiveren, waarom we allemaal willen leren. Rob is voormalig directeur van het NIVOZ. Het NIVOZ staat voor Nederlands Instituut voor Onderwijs en Opvoedingszaken en is een vrijplaats voor onderwijsprofessionals, waar tijd en aandacht is voor kleine en grote pedagogische vragen. In deze podcast verkennen we de relatie tussen motivatie, spelen en leren. En verkennen we hoe (en waarom) leren onderdeel van onze biologische ‘zijn’. Tot slot identificeren we verschillende activiteiten in een onderwijsomgeving die intrinsieke motivatie negatief kan beïnvloeden en bespreken we de effecten die dit kan hebben op jongeren.

Rob haalt een aantal keer het proefschrift van Karin Heij aan. Een link vind je hier!

Hoe verklein je de kansenongelijkheid door te werken aan het vakmanschap van de leraar?

In de studio is Debbie Dussel. Leerkracht op basisschool De Polsstok in Amsterdam en kerndocent/ rekenspecialist bij Academica University of Applied Sciences. Debbie geeft inmiddels twintig jaar les in Amsterdam Zuidoost. In deze podcast praten we over de relatie tussen gelijke kansen en sterk vakmanschap van de leraar. We hebben het over het belang van een kennisrijk curriculum, de balans tussen didactiek en pedagogiek, ‘evidence informed’ werken en hoe je je continue kunt blijven verbeteren als onderwijsprofessional. Luister of kijk nu!

Je kunt ons gesprek ook op YouTube bekijken:

Check zeker ook de boeken die voorbijkomen in ons gesprek:

Hoe word je een wijze leraar met een eigen kleur? Tjipcast 164 met Ietje Pauw

Ietje Pauw is lector Narratieve Professionele Identiteit aan deze hogeschool KPZ. Ze doet onderzoek naar de professionele identiteit van leerkrachten. Aan de hand van tal van voorbeelden uit de praktijk ga ik met Ietje in gesprek over de werkomgeving van studenten die kiezen om les geven op de basisschool. Volgens Ietje is reflectie teveel een invuloefening geworden en ‘raakt’ het niet altijd meer. En dat is zonde, want reflectie is wel degelijk een krachtige bron om te leren. Vandaar haar pleidooi om te werken met verhalen. Verhalen bieden een onuitputtelijke bron van inspiratie en inzicht om te werken aan professionaliteit en ontwikkeling. Luister mee naar een bijzonder gesprek over onderwijs!

Je kunt ons gesprek ook op YouTube bekijken:

Check zeker ook de boeken die Ietje heeft geschreven over de narratieve professionele identiteit van de leerkracht:

Een leraar als geen ander: ontwikkeling van professionele identiteit van leraren door verhalen

Is het tijd dat de leerkracht zijn ambacht terugclaimt? Tjipcast 101 met Jan van de Ven

In deze eerste podcast van 2021 spreek ik met Jan van de Ven. Jan is ruim twaalf jaar leraar basisonderwijs en stond als leerkracht in groep 1 t/m 8. Hij verwierf grote bekendheid toen hij samen met Thijs Roovers de actiegroep PO in actie oprichtte en in 2017 met tienduizenden collega-leraren in hun kielzog de bestuurlijke en politieke onderwijspolder wakker schudde. Inmiddels zijn hier 44.000 leerkrachten bij aangesloten en is er een Lerarencollectief opgericht. Centrale boodschap is telkens weer: het is aan de leerkracht zelf om de eer van hun vak hoog te houden. Dat vraagt betrokkenheid, vakmanschap, goede informatievoorziening en betere vertegenwoordiging. De tijd is voorbij dat politici zonder kennis van zaken praten over onderwijsveranderingen zonder dat hier leerkrachten bij vertegenwoordigd zijn! Over deze ‘bottom-up’ beweging, verdere toekomstplannen en inhoudelijke doelstellingen praat ik uitgebreid met Jan.

Je kunt dit gesprek ook bekijken op het Tjipcast YouTube kanaal:

Er is meer leuk nieuws! In maart 2021 verschijnt het boek ‘Leraar, durf te claimen!‘ geschreven door Jan en Thijs. Over hoe leraren samen steeds verder de regie terug kunnen nemen op hun vak.

Hoe ziet goed leesonderwijs eruit in de dagelijkse praktijk? Tjipcast 094 met Marita Eskes

Te gast in de studio is Marita Eskes. Ze schreef het boek Technisch lezen in een doorlopende lijn. Een handboek voor de basisschool. En in deze podcast staat de vraag centraal: Hoe ziet goed leesonderwijs eruit in de dagelijkse praktijk? Hoe komt het dat Nederlandse kinderen steeds slechter lezen? We behandelen tal van praktijkvoorbeelden en theoretische perspectieven hoe het leesonderwijs op de basisschool te verbeteren.

Je kunt dit gesprek ook bekijken op het Tjipcast YouTube kanaal:

Hoe kan wetenschappelijke kennis de kwaliteit van je lessen verbeteren? Tjipcast 088 met Gert Verbrugghen

Er is niets zo praktisch als een goede theorie. Maar in de wereld van onderwijs is er nog wel sprake van een groot gat tussen wetenschap en praktijk van alledag. Maar gelukkig zijn er ook veel positieve voorbeelden! In deze podcast ga ik in gesprek met Gert Verbrugghen. Docent Engels op het Alfrink college in Deurne. Gert gebruikt heel bewust wetenschappelijke kennis om zijn lessen in te richten. Je zou dit ‘evidence informed werken‘ kunnen noemen. Zo werkt hij met een uitgekiend beloningssysteem om positief gedrag en inzet te waarderen.

Iets dat de leerlingen erg waarderen. Maar er zijn meer interessante keuzes die Gert maakt. Bijvoorbeeld de nadruk op leerwerk in plaats van maakwerk. Hij ziet veel voordelen om de leerlingen uit te dagen om kennis te memoriseren (denk aan een gedicht). Om vervolgens de Engelse grammatica regels toe te lichten. Wat zijn aanpak ook bijzonder maakt is de synergie op schoolniveau tussen expliciete hoge verwachtingen (leerprestaties) en ruimte voor iedere leerling om in zijn eigen tempo te werken.

Ook met toetsing maakt het schoolteam onderbouwde keuzes. Er zijn drie formele toetsmomenten met cijfer, bij extra toetsing worden er geen cijfers gegeven. Deze meetmomenten zijn primair bedoeld om te leren van fouten. Elke leerling (en de klas als geheel) krijgt gerichte feedback. Gert is ook sterk voorstander van structuur, regelmaat en orde in de klas. Zo oefent hij met alle leerlingen in het begin van het jaar hoe de klas binnen te komen en wanneer het tijd is om de tas in te pakken (dus niet 10 minuten voor tijd). Allemaal bedoeld om de lestijd zo optimaal mogelijk te benutten. Luister nu naar een bijzonder inspirerend en praktisch gesprek over de brug slaan tussen wetenschap en praktijk!

Het IVO in Deurne bestaat uit 4 deelscholen, Sprongcollege (praktijkonderwijs), Hub van Doornecollege (basis/kader), Alfrinkcollege (mavo) en Peellandcollege (havo/vwo).

Bekijk hieronder het gesprek met Gert op het Tjipcast YouTube kanaal:

Linkjes naar boeken en websites die in het gesprek naar voren kwamen:

Bordwerk en aantekeningen: Slow teaching in de 21e eeuw. Tjipcast 087 met Marcel Schmeier

Onderwijsexpert Marcel Schmeier is te gast in de studio. We gaan in gesprek over zijn net verschenen boek Bordwerk en aantekeningen, slow teaching in de 21e eeuw. In dit boek beschrijft Marcel hoe leerkrachten en docenten gebruik kunnen maken van het bord. Dat kan een whiteboard, krijtbord of smartboard zijn of een combinatie.

Het is opvallend dat het bord de afgelopen jaren een beetje in de vergetelheid is geraakt. Gelukkig is het nut en de noodzaak van bordwerk en aantekeningen bezig met een opmerkelijke opmars. Steeds meer leerkrachten zien dat het gebruik van het bord de instructie en kennisoverdracht versterkt. Ook geeft het de leerkracht en leerlingen heldere kapstokken waarlangs te werken en te leren.

In deze podcast bespreken we hoe je het bord kunt inzetten tijdens lessen, wat het vraagt ter voorbereiding en hoe je als leerkracht werkt met een zorgvuldige en stapsgewijze opbouw. Ook kijken we naar het belang van aantekeningen maken, leren samenvatten en meeschrijven. Marcel bundelt in zijn boek honderden jaren onderwijservaring met de nieuwste inzichten en technieken. Deze podcast is met beeld opgenomen om zo voorbeelden uit de praktijk te laten zien. Neem eens een kijkje op het YouTube kanaal om het gesprek te bekijken! Tijdens de podcast worden diverse vragen van luisteraars (in dit geval docenten en leerkrachten) over gebruik van het bord in de klas besproken.

Links die ter sprake kwamen in de podcast:

Bestel via deze link het boek van Marcel Schmeier:

Bekijk hieronder het gesprek met Marcel op YouTube: