Episode Archives

Wat zijn de dimensies van een lerende (en professionele) schoolorganisatie?

29 juni 2025 Innoveren en Verbeteren, Samenwerken en Teamleren 46:24

Vandaag in Tjipcast: Anje Ros! Ze is leading lector bij het Kenniscentrum Leven Lang Ontwikkelen en lector ‘Goed leraarschap, goed leiderschap’ verbonden aan Fontys Educatie. In deze aflevering gaan we in gesprek over de vraag: Wat zijn de dimensies van een lerende schoolorganisatie? Hoe ontwikkel je als school bijvoorbeeld een gedeelde visie, stimuleer je teamleren en geef je ruimte aan gespreid leiderschap? En hoe verbind je onderzoek, praktijk en beleid met elkaar in een steeds complexer onderwijslandschap? Anje deelt haar inzichten, ervaringen en reflecties uit onderzoek én praktijk. We spreken over evidence informed werken, het bouwen aan een sterke feedbackcultuur – ook in relatie tot leiderschap – en de kracht én uitdagingen van samenwerken binnen én buiten de school. Ook praktische vragen komen aan bod: hoe begin je, wat vraagt dit van onderwijsprofessionals, en hoe houd je het werkbaar? Ben je schoolleider, leraar, beleidsmaker of gewoon nieuwsgierig naar hoe scholen samen leren? Dan is dit een aflevering die je niet wilt missen.

Check de shownotes op Tjipcast.nl voor modellen, artikelen en extra links. Bekijk de aflevering ook eens op YouTube of laat je reactie achter via Tjipcast.nl/vraag.

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door:

Klassewerkplek. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee!

En Wetenswaardig. Wil jij thematisch onderwijs realiseren, op basis van directe instructie, rijke teksten, en ook nog eens volledig kerndoel dekkend zijn? Wetenswaardig is een compleet uitgewerkte lesmethode voor leraren in het primair onderwijs. Nieuwsgierig? Kijk op www.wetenswaardig.nl voor meer informatie!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Werken aan werkgeluk in het onderwijs: Hoe doe je dat?

26 juni 2025 Samenwerken en Teamleren 35:41

In samenwerking met Klassewerkplek ga ik dit jaar opnieuw op zoek naar scholen die niet alleen goed onderwijs geven, maar ook investeren in werkgeluk. Want gelukkige leraren maken het verschil – voor zichzelf, voor hun collega’s én voor hun leerlingen. In deze aflevering spreek ik met Babette de Vries, directeur van de Immanuelschool in Oudewater. Haar school ontving het predicaat Klassewerkplek en dat is geen toeval. We verkennen de rol van persoonlijk leiderschap, het versterken van talent, het creëren van focus en een gezonde werkcultuur. We bespreken hoe je als schoolleider een team ondersteunt, hoe samenwerking werkdruk kan verlagen en waarom werkgeluk geen luxe is, maar een fundament voor onderwijskwaliteit. Laat je verrassen door de kracht van kleine veranderingen die een groot verschil maken.

Deze aflevering maak ik samen met Klassewerkplek. Dit jaar brengen we samen scholen in kaart die erin slagen werk te maken van werkgeluk in het onderwijs en het predicaat Klassewerkplek dragen. We leggen de relatie met kwaliteit, samenwerken en hoge verwachtingen naar leerlingen! Kijk voor meer informatie op www.klassewerkplek.nl.

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Kan schoonheid een onderwijsideaal zijn?

22 juni 2025 Filosofie en Verdieping

In deze nieuwe aflevering ga ik in gesprek met Hanke Drop en Joop Berding over een onconventionele maar fundamentele vraag: Kan schoonheid een ideaal zijn in het onderwijs? Wat betekent het om het concept van schoonheid een serieuze plek te geven binnen het curriculum, de pedagogiek en de dagelijkse onderwijspraktijk? We onderzoeken hoe schoonheid zich verhoudt tot kunst, pedagogische idealen en de ontwikkeling van verbeeldingskracht bij kinderen. Wat gebeurt er wanneer scholen niet alleen gericht zijn op kennisoverdracht, maar ook op het stimuleren van creativiteit, makerschap en betekenisvolle ervaringen? Is het artistieke proces wellicht even belangrijk – of zelfs belangrijker – dan het eindproduct?

Hanke en Joop reflecteren op het belang van ‘maken’ in relatie tot denken en leren, met inspiratie uit onder andere het werk van Hannah Arendt. We bespreken de rol van de leraar als begeleider van esthetische ervaringen, en hoe kunst ruimte kan creëren voor spel, verwondering en morele vorming binnen het onderwijs. Ook komt de spanning aan bod tussen onderwijs als vormingsproces en het toenemende economische denken, waarbij efficiëntie, meetbaarheid en resultaat centraal staan. Wat betekent dat voor ruimte voor schoonheid en creativiteit in het curriculum? Luister (of kijk) mee – en laat vooral weten wat schoonheid voor jóu in het onderwijs betekent!

Hanke Drop is senior onderzoeker bij de hogeschool Utrecht, specifiek bij de opleiding kunstvaktherapie bij het lectoraat normatieve professionalisering en verbonden aan het lectoraat duurzame gemeenschappen.

Joop Berding is pedagoog en opvoedingsfilosoof. Werkte vele jaren in en rond het onderwijs. Eerder publiceerde hij boeken en artikelen over denkers als Korczak, Dewey, Arendt en Verhoeven. En over thema’s als geduld en spel.

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door:

Klassewerkplek. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee!

En Wetenswaardig. Wil jij thematisch onderwijs realiseren, op basis van directe instructie, rijke teksten, en ook nog eens volledig kerndoel dekkend zijn? Wetenswaardig is een compleet uitgewerkte lesmethode voor leraren in het primair onderwijs. Nieuwsgierig? Kijk op www.wetenswaardig.nl voor meer informatie!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Check hier meer informatie over recent verschenen boek over Hannah Arendt ‘Mens en Maatschappij in meervoud‘. Hieronder vind je ook een selectie van de foto’s die voorbijkomen in ons podcastgesprek:

Hoe kan je aan de slag met het Kwaliteitskader leermiddelen Taal/Nederlands?

18 juni 2025 Didactiek en Pedagogiek 36:04

Op uitnodiging van de Kennistafel effectief leesonderwijs maak ik een speciale aflevering over het net verschenen kwaliteitskader leermiddelen Taal/Nederlands. Een praktische leidraad voor bewuste keuzes in taal- en leesonderwijs. Er zijn twee varianten: voor het primair en speciaal onderwijs en het voortgezet onderwijs. Het kwaliteitskader bestaat uit een serie gesprekskaarten met vakinhoudelijke en didactische criteria.

Over dit kwaliteitskader ga ik in gesprek met Yra van Dijk en Koen van Brussel. Yra van Dijk is modern letterkundige, lerarenopleider, hoogleraar en onderzoeker aan de Hogeschool Leiden. Ze is lid van de kennistafel Effectief leesonderwijs en voorzitter van de werkgroep kwaliteitskader. Koen van Brussel is docent Nederlands aan het Leonardo college in Leiden. Hij is lid van de kennistafel Effectief leesonderwijs en ook lid van de werkgroep Kwaliteitskader.

We bespreken in deze podcast hoe het kwaliteitskader tot stand is gekomen en hoe ermee te werken. Zo gaan we dieper in op wat de kenmerken van rijke teksten zijn en hoe in het kwaliteitskader ingegaan wordt op betekenisvol taalonderwijs en het maken van beredeneerde keuzes. De verschillende kwaliteitskaarten komen hierbij uitgebreid aan bod!

Meer informatie over de kwaliteitskaarten vind je op het platform samen onderzoeken. Wil je liever een gedrukt exemplaar ontvangen? Stuur dan een e-mail naar kennistafelleesonderwijs@vo-raad.nl en geef aan welke versie je wilt ontvangen (po, vo of allebei).

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Waarom hebben leerkrachten baat bij onderwijskundig coachen?

15 juni 2025 Persoonlijke en Professionele Ontwikkeling, Samenwerken en Teamleren

Vandaag duiken we in een thema dat steeds vaker opduikt in scholen, opleidingen en lerarenkamers: onderwijskundig coachen. Wat is het precies? Wat is het níet? En waarom is het zo’n krachtige manier om leerkrachten te ondersteunen in hun professionele ontwikkeling? Mijn gast is Tim van der Meulen, kerndocent bij Academica University of Applied Sciences. Samen met David Roelofs begeleidt hij dagelijks leerkrachten in hun werkpraktijk met als specialisatie onderwijskundig coachen.

In deze aflevering bespreken we de opkomst van didactisch coaching in de dagelijkse onderwijspraktijk. We nemen hiervoor als leidraad het boek Responsive Coaching van Josh Goodrich. Daarin wordt coaching niet gezien als vrijblijvend of vaag, maar juist als een doelgerichte en evidence-informed leerpraktijk. Denk aan samen lessen voorbereiden, feedback geven op instructie (in de klas) en ge-ent op het verbeteren van iemands vakmanschap. Onderwijskundig coachen toont in die zin overeenkomsten met de meester-gezelrelatie. We gaan in de podcast ook specifiek in op de methodiek en werkwijze.

We bespreken in deze podcast hoe je als coach én coachee effectief kunt samenwerken, wat deze aanpak vraagt van een schoolcultuur, en hoe je concreet aan de slag kunt met duurzame verbetering van onderwijs. Hier kan je meer lezen over de opleiding onderwijskundig coachen in de lespraktijk! En deze methodiek kent ook een interessante relatie met de Master excellent teaching aangeboden door Acadamica University of Applied Sciences.

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door:

Klassewerkplek. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee!

En Wetenswaardig. Wil jij thematisch onderwijs realiseren, op basis van directe instructie, rijke teksten, en ook nog eens volledig kerndoel dekkend zijn? Wetenswaardig is een compleet uitgewerkte lesmethode voor leraren in het primair onderwijs. Nieuwsgierig? Kijk op www.wetenswaardig.nl voor meer informatie!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Hoe biedt Eenbes basisonderwijs een krachtige doorgaande lijn aan voor startende professionals?

11 juni 2025 Persoonlijke en Professionele Ontwikkeling 33:29

In deze aflevering duiken we in een belangrijke vraag binnen het onderwijs: hoe bied je als schoolbestuur een krachtige, doorgaande lijn aan voor startende professionals? Want behalve lesgeven aan kinderen zijn scholen ook een dagelijkse leerplek voor starters, zij-instromers en bijvoorbeeld studenten!

Mijn gasten zijn Susanne Meuwissen en Lindy van Grieken, beiden werkzaam bij Eenbes Basisonderwijs – een bestuur van 25 basisscholen tussen Eindhoven en Helmond. Susanne is coördinator professionalisering en Lindy coördinator opleiden in de school. Eenbes ontwikkelde een indrukwekkend 7-jarig inductietraject voor startende leerkrachten. Wat verstaan zij onder inductie? Hoe ziet het traject eruit, welke keuzes maken ze en hoe beïnvloedt dit de praktijk? Wat vraagt het van schoolleiders, mentoren en de samenwerking met opleidingsinstituten? En belangrijker nog: hoe weten ze of het werkt? Een gesprek over visie, eigenaarschap, samenwerking, opleiden in de school en duurzame professionalisering.

Deze aflevering maak ik samen met Civas Onderwijs & Kinderopvang. Civas ondersteunt scholen bij het opzetten van krachtige academies en gaat vanaf september 2025 verder onder de naam Educatielink. Meer informatie vind je op educatielink.nl.

🎧 Vond je dit gesprek interessant? Laat dan een recensie achter op Spotify, Apple Podcasts of YouTube. Zo help je anderen deze aflevering ook te vinden. Veel luisterplezier!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Wat maakt lesgeven zo magisch mooi om te doen?

8 juni 2025 Didactiek en Pedagogiek 0:39:22

In deze aflevering ontmoet ik Rilana Voorhorst en René Westra. Rilana is biologiedocent bij het Montessori Lyceum in Groningen. René is al 53 (!) jaar biologiedocent en daarnaast ook wetenschapper. Hij is mede auteur van de methode Biologie voor jou. Allebei geven ze met veel passie en bevlogenheid les. Je kunt niet anders dan geïnspireerd raken als je naar ze luistert! Voor hen allebei is biologie niet een vak wat alleen in het klaslokaal plaatsvindt. Je kunt bijvoorbeeld gemakkelijk met schepnet en vergrootglas de natuur in met leerlingen. En het is mogelijk de buitenwereld de les in te halen. Zo worden er nog steeds veel ontdekkingen gedaan die de moeite waard zijn met leerlingen te bespreken! En door samen experimenten te bedenken en inspirerende verhalen te vertellen wordt de wereld van middelbare scholieren groter en rijker. Aan de hand van diverse voorbeelden vertellen Rilana en René over het mooiste beroep ter wereld: lesgeven. We komen erachter dat biologie nog steeds een zeer actueel vak is om de wereld van nu te beter te leren begrijpen.

Sinds dit voorjaar maken Rilana en René een podcast over biologie! Dit doen ze in samenwerking met onderwijs van morgen. Aan de hand van actuele en prikkelende onderwerpen krijg je in deze podcast veel praktijktips, werkvormen en kennis aangereikt! Bruikbaar voor alle niveaus op de middelbare school. Onderwerpen die voorkijkomen zijn onder andere de opkomst van de wolf, het micrioboom, ouder worden en biologische verschillen tussen mannen en vrouwen. Deze podcast is onderdeel van de methode Biologie voor jou, je kunt dus ook verschillende werkbladen downloaden om er direct mee aan de slag te gaan!

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door:

Klassewerkplek. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee!

En Wetenswaardig. Wil jij thematisch onderwijs realiseren, op basis van directe instructie, rijke teksten, en ook nog eens volledig kerndoel dekkend zijn? Wetenswaardig is een compleet uitgewerkte lesmethode voor leraren in het primair onderwijs. Nieuwsgierig? Kijk op www.wetenswaardig.nl voor meer informatie!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Onderwijsnieuws: mei

6 juni 2025 Didactiek en Pedagogiek 17:52

Na een lange zonnige en droge periode regent het flink in Nederland. Qua hooikoorts ben ik wel even blij mee. Peter niet. Maar dat houdt ons niet tegen! Peter en ik nemen het nieuws van de maand weer door. Berichten die we bespreken zijn onder andere: Kinderen ’tracken’ toch geen goed idee. Smartphone verbod voor kinderen onder de 14 jaar. Toch steeds meer dure zzp’ers in het onderwijs. Amsterdamse basisscholen willen stoppen met inhuur externen. Honderdduizenden basisscholieren presteren slechter door armoede en stress. Drie jaar in de brugklas, verhaal uit de praktijk. Betaalbare studentensport blijft. Kinderen steeds slechter in aardrijkskunde en geschiedenis. Weer gedoe bij Vindicat. Piet van der Ploeg overleden.

Hier ook nog de link naar het uitgebreide gesprek met Piet van der Ploeg. En een link naar de podcast met Carla van Boxtel over het dalend kennisniveau van aardrijkskunde en geschiedenis.

Tips of ideeën voor de volgende uitzending? We horen het graag!

Wat is het belang van automatiseren bij rekenen? En waar gaat het soms mis?

4 juni 2025 Didactiek en Pedagogiek

Automatiseren houdt in dat leerlingen vlot, juist en uit het hoofd een rekenkundige handeling kunnen uitvoeren. Automatiseren is belangrijk omdat rekenonderwijs continue voortbouwt op eerdere kennis. Dat begint al bij de kleuters en neemt stapsgewijs toe. Bij leren rekenen is het dus ontzettend belangrijk dat alle leerlingen correct (power) en vlot (speed) basisbewerkingen zoals splitsen, optellen boven het twintigtal of vermenigvuldigen (tafels) kunnen uitvoeren. Dit geeft leerlingen bovendien vertrouwen wanneer de complexiteit later toeneemt en ze bijvoorbeeld sommen in context moeten leren maken. Maar waar gaat het nog wel eens mis? En wat moet een leerkracht goed weten?

We bespreken onder andere de opbouw van de bekende Bareka muur en gaan dieper in op wat automatiseren precies is en wat te doen als leerlingen moeite hebben met basisbewerkingen. Ik praat hierover met Wilfred Hofstetter en Astrid van Lieshout. Wilfred is psycholoog en onderzoeker aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij is rekenspecialist bij effectief rekenonderwijs en verbonden aan Stichting WAAR. Astrid is onderwijsadviseur en docent verbonden aan Lexima.

Deze podcast is tot stand gekomen in samenwerking met Lexima – een organisatie die gelooft in gelijke leerkansen voor ieder kind. Lexima biedt effectieve programma’s voor lezen, spelling en rekenen, speciaal ontwikkeld om leerlingen met extra ondersteuningsbehoeften te helpen. Hun aanpak rust op drie pijlers: het juiste programma kiezen voor de leerling, onderwijsprofessionals trainen zodat ze de programma’s goed inzetten, en systematisch werken aan blijvende verbetering. Zo ondersteunt Lexima scholen bij het realiseren van blijvende leerwinst én meer rust in de klas. Kijk voor meer informatie op lexima.nl.

Geïnteresseerd in de werkbladen die we bespraken? Kijk hieronder!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Hoe kan je minder verstorend veranderen in een organisatie?

1 juni 2025 Leiderschap en Verandermanagement

Wanneer een organisatie aan de slag wilt (of moet) gaan met een veranderopgave is de hardnekkige neiging van managers en expert ‘snel’ te interveniëren. Zo starten organisaties maar al te graag met het formuleren van kernwaarden, gaan ze aan de slag met een nieuwe organisatiestructuur en stellen ze ‘oud’ leiderschap ter discussie. Het gevolg is meestal chaos, onduidelijkheid, minder betrokkenheid en neergang in het primaire proces. Dit geldt net zo goed voor een productiemaatschappij als binnen het onderwijs! Jan den Hollander houdt een zeer duidelijk pleidooi voor een alternatieve aanpak om dit te voorkomen. Door aan te sluiten bij de dagelijkse praktijk, scherp te observeren, te luisteren en verbinding te maken. Door de dynamiek van de organisatie beter te benutten is het volgens hem mogelijk slimmer, effectiever en plezieriger aan de slag te gaan.

Jan heeft meer dan 45 jaar werkervaring als adviseur en dat voel en hoor je in deze podcast. Over minder verstorend veranderen schreef hij een zeer lezenswaardig boek. Ga dat lezen als je bezig bent met veranderen in organisaties! We praten onder andere over complexiteit, leiderschap, managementlagen, verstoringen, meters maken en het uitwerken van een krachtenveldenanalyse. Zeer bruikbare handvatten voor de dagelijkse praktijk!

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door:

Klassewerkplek. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee!

En Wetenswaardig. Wil jij thematisch onderwijs realiseren, op basis van directe instructie, rijke teksten, en ook nog eens volledig kerndoel dekkend zijn? Wetenswaardig is een compleet uitgewerkte lesmethode voor leraren in het primair onderwijs. Nieuwsgierig? Kijk op www.wetenswaardig.nl voor meer informatie!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!