Didactiek en Pedagogiek

Instructie – Toetsen – Vakmanschap – Voorkennis – EDI – Veiligheid – Leren lezen – Herhalen – Leerlingvolgsysteem – Rekenen – Vertrouwen – Pesten – Maakonderwijs – Checken van begrip – Kennis – Toetsrevolutie – Formatief handelen – Stress – Nieuwsgierigheid

Goed leren rekenen op de basisschool: Tjipcast 005 met Marcel Schmeier

4 mei 2019 Didactiek en Pedagogiek 51:41

Hoe komt het dat kinderen in Nederland de afgelopen jaren steeds slechter zijn gaan rekenen? En belangrijker, hoe kunnen we dit verbeteren? Hier praat ik over met leerkracht, onderwijsadviseur en rekenexpert Marcel Schmeier. We analyseren de stand van zaken wat betreft rekenonderwijs in Nederland en reflecteren op de onderwijsvernieuwingen van de afgelopen 20 jaar. Marcel geeft met praktische voorbeelden en duidelijke onderbouwing aan waar het veelal mis gaat op de basisschool. Rekenen is een oerwoud geworden van plaatjes, tekst, verschillende aanpakken en vage vraagstellingen. Maar rekenen vraagt om iets anders. Bijvoorbeeld duidelijke instructie, herhaling, regelmatig oefenen en toewerken naar abstractievermogen. Het is hoog tijd dat de leerkracht aan zet komt en zich niet laat leiden door verleidelijke nieuwe rekenboeken, politieke vergezichten en hypes over leren. Dat leidt de aandacht juist af van de essentie. Kijk of luister nu naar buitengewoon boeiend gesprek waarin duidelijk wordt wat de effecten zijn van ongefundeerd vertrouwen in onderwijsmethodes zoals realistisch rekenen, 21st century skills en gepersonaliseerd leren. We bespreken ook wat er nodig is om het beter te doen: door terug te gaan naar de basis van rekenen. Een basis die nog steeds ontzettend waardevol is en kinderen bovendien veel vertrouwen geeft!

Lodewijk van Loko cartoons maakte deze cartoon bij Tjipcast 005 over leren rekenen op school!

Speakersnotes

 

Boeken die op tafel liggen

  • Effectief rekenonderwijs op de basisschool

  • Expliciete directe instructie

Tijdcodes

  • 0.41 Artikel NRC 1+1=11
  • 1.44 Waarom kunnen kinderen steeds minder goed rekenen? Additionele link met onderbouwing
  • 2.05 Onderzoek onderwijsinspectie naar de oorzaak naar de dalende resultaten in het rekenen. Additionele link met onderbouwing
  • 2.50 Speciaal basisonderwijs heeft geen specifieke rekenmethode, leerkracht doet het zelf, in het team
  • 3.35 De introductie van realistisch rekenen en ontdekkend rekenen. Lees er hier meer over.
  • 3.50 Wat is realistisch rekenen? Lees er meer over in deze blog van Marcel Schmeier
  • 4.45 Voorbeeld: over het tiental leren rekenen. Met extra uitleg hier
  • 5.00 Cognitieve overbelasting van het brein. Zie ook deze link
  • 6.05 Kinderen mogen op verschillende manieren tot een oplossing komen. Dat leidt tot verwarring. Liever kiezen voor één manier
  • 7.05 Belang van gezamenlijkheid in de rekenles. Dezelfde taal, woorden, aanpak en begrippen delen
  • 7.40 Belang van samen leren rekenen, gemeenschappelijkheid in de klas bevorderen
  • 8.10 Individuele leerroutes zetten druk op de gezamenlijkheid in een klas
  • 8.35 Op maat en gepersonaliseerd leren klinkt mooi, uitwerking is vaak: kinderen komen lager uit. Zie ook hierover deze link over de effecten van maatwerk in het onderwijs en meer over de staartdeling hier.
  • 8.50 13.000 kinderen verlaten per jaar de basisschool als slechte rekenaar
  • 9.00 Individualisme hoort niet thuis in een schoolklas, het leidt tot grotere verschillen. Resultaten worden ook slechter. Met name bij kinderen uit lagere sociaal economische klasse
    Zie hier een link naar het onderzoek van Andersen en Andersen.
  • 9.45 Wat is het doel van onderwijs? Leuke leestip.
  • 10.40 Het belang van het leerstofjaarklassensysteem
  • 11.20 Durf ambitie te hebben als school, stel zelf je ambities vast en laat het niet afhangen van toetsen
  • 12.08 Geen breuken meer in het onderwijs? Moet je niets van aantrekken als school, durf zelf doelen te bepalen! Neem ook die verantwoordelijkheid. Zie ook het initiatief lerarencollectief.
  • 13.39 Wat is expliciete directe instructie? Voor een uitgebreide uitwerking met antwoorden op de meest gestelde vragen, kijk hier.
  • 14.30 Het belang van voorbeelden uitwerken op het bord en vragen stellen. Bijvoorbeeld: hoe ben ik tot dit antwoord gekomen?
  • 15.20 De kracht van vragen stellen is cruciaal op school. Maar wel de juiste vragen!
  • 16.30 Voorkennis van kinderen verschilt enorm. De kunst is die voorkennis te activeren. Zie hierover dit artikel.
  • 17.35 We zijn kennis een trucje gaan noemen, dat is eigenlijk heel vreemd. Uitleg met voorbeelden
  • 18.20 Kennis leidt tot vaardigheden, daardoor wordt de wereld van kinderen groter
  • 18.50 Creativiteit heeft kennis nodig, anders is het niets. Link taxonomie van Bloom. Misvatting: te snel naar hogere niveaus. Terwijl de basis is ‘dingen kunnen onthouden’
  • 20.05 De leerkracht als expert, de leerling als beginner. Waar zit het verschil? Experts denken anders dan kinderen, kinderen zijn geen volwassenen
  • 22.05 Hoe geef je goede instructie op een Montessorischool waar verschillende niveaus bij elkaar in de klas zitten?
  • 23.44 Teveel differentiëren leidt tot teveel versnippering en dus leertijd. Zie hierover ook dit artikel
  • 24.00 Spanning tussen de individuele ontwikkeling van een kind en de groepsontwikkeling.
  • 24.50 Denkoefening: Is het ethisch juist elk kind een eigen leraar te geven? Stel dat het kon?
  • 25.20 Wetenschap krijgt steeds meer een plek op school, gelukkig maar! Hier de link naar het genoemde ‘Op de schouders van reuzen‘
  • 26.00 Hoe biedt je verschillende rekenstrategieën aan binnen een leerlijn? Van concreet naar abstract!
  • 28.20 Initiatief foutloos rekenen
  • 28.27 Zo leer je kinderen rekenen van Douwe Sikkes
  • 28.55 Hebben een kinderen een voorkeurstrategie? Nee, dat is een fabeltje. Het doel van onderwijs is de juiste strategie aanreiken
  • 29.40 Zijn we op scholen te voorzichtig geworden om kinderen iets te leren en te snel iets leuk, makkelijk of gaan vermijden? Succes behalen door iets te doen wat moeilijk is. Zie ook deze leestip van Marcel
  • 30.50 Aandacht voor reflectie op school. Reflectie kan pas bij beheersing op de stof. Zie ook dit onderzoek hierover
  • 34.00 De grootste uitdaging in Nederland wat betreft het rekenonderwijs
  • 34.40 Protocol ERWD: alles is verstrengeld, terwijl de uitdaging op school is te ontwarren, dat stapsgewijs oefenen met je kinderen. Zie ook deze link
  • 38.00 Belang van herhaling wordt meestal onderschat
  • 38.50 Rekenen leeft enorm in Nederland
  • 39.20 Klopt het dat breuken uit het curriculum worden gehaald? Zie ook dit artikel hierover
  • 41.00 De staartdeling die na 2002 (intro euro) is vervangen. Naar realistisch rekenen. 
  • 42.30 Waarom werkt de staartdeling zo goed? Zie ook hier
  • 44.50 Kan realistisch rekenen samenkomen met traditioneel rekenen?
  • 45.50 Rol van ouders
  • 49.40 Grootschalig onderzoek naar effectieve vormen van onderwijs: directe instructie werkt! Maar helaas is het niet overgenomen in het basisonderwijs. Meer hierover zie onder andere:
  • 50.00 Positieve beweging in ons onderwijs: de leerkracht centraal! Lees hierover ook zeker dit artikel.

Gespreid leiderschap: Tjipcast 003 met Frank Hulsbos

22 april 2019 Didactiek en Pedagogiek, Leiderschap en Verandermanagement, Persoonlijke en Professionele Ontwikkeling 50:50

Is het mogelijk om als team te functioneren zonder een formele leider? Of is dit vooral een mooi sprookje wat in de praktijk lastig werkt? In deze Tjipcast spreek ik uitgebreid met Frank Hulsbos over gespreid leiderschap in organisaties. Frank doet een promotieonderzoek naar de rol van leiderschap in schoolorganisaties. Misschien nog wel interessanter is onze verkenning achter deze vraag: hoe komt het dat we het heel normaal zijn gaan vinden dat er in een organisatie hiërarchie is? Luister of kijk nu naar een heel boeiende Tjipcast over de spanning tussen leiden en volgen. Tussen werk coördineren en het werk doen. En over hoe macht verslavend kan zijn. Bovendien verkennen we welke bekwaamheden teams kunnen ontwikkelen om zonder klassieke aansturing effectief en efficiënt samen te werken aan verbetering en innovatie.

Lodewijk van Loko cartoons maakte deze cartoon bij Tjipcast 003 over gespreid leiderschap!

Speakersnotes

Boeken die op tafel liggen

Tijdcodes

  • 02.50 Visie, charisma, daadkracht en actiegerichtheid zijn kenmerken van een leider zoals we daar bekend mee zijn.
  • Link met thema dwangmatige routines en gebrek aan vernieuwing vanwege hardnekkige patronen in organisaties: Verslaafd aan organiseren
  • 05.00 Minder zien we als leiderschapskwaliteiten: vragen stellen, vertragen, reflecteren, inhoudelijk ergens heel goed in zijn
  • 05.40 definitie van gespreid leiderschap
  • 08.20 Voorbeeld uit de praktijk: Comenius College Hilversum
  • 09.30 Spanning tussen hierarchisch ingerichte organisatie en gespreid leiderschap
  • 10.00 kan gespreid leiderschap samengaan met een klassieke hiërarchie? Ja dat kan.
  • 12.00 Managers zijn juist erg enthousiast over gespreid leiderschap, hier hoor je waarom
  • 17.00 Dictatorvirus, slecht voorbeeld doet slecht volgen. Macht is verslavend, dus daar moet je iets mee
  • 18.00 Macht als paradox. Als je meer focust op anderen dan krijg je meer invloed van een groep. Maar diezelfde mensen die over langere tijd invloed zijn gaan ander gedrag vertonen.
  • 20.30 Waar kan je beginnen met gespreid leiderschap? Toetsing, stage of andere onderwerpen?
  • 22.40 Coördineren in een organisatie krijgt een hogere beloning dan inhoudelijk expert zijn
  • 23.00 VO raad competenties voor schoolleider, wat moet je dan kunnen?
  • 24.15 Over schoonmaakbedrijf Schoongewoon
  • 27.00 Gespreid leiderschap kost meer tijd, waar gaat die tijd in zitten?
  • 29.40 Welke voorwaarden heb je nodig om tot gespreid leiderschap te komen?
  • 32.00 Boven geschikt en ondergeschikt, wat doet dat met mensen?
  • 35.40 Betekenisvol werk doen, relatie met Bullshit Jobs
  • 37.00 Invloed uitoefenen op je werk is belangrijk, sterker nog het niet kunnen is slecht voor je gezondheid
  • 38.10 vakmanschap vraagt leiderschap over jezelf. Hoe is de relatie met gespreid leiderschap?
  • 42.00 Wat is de rol van HR (M) in het verder brengen van gespreid leiderschap?
  • 46.50 Emancipatie van werk en de rol van leiderschap
  • 47.40 Wat te doen als je school er slecht voor staat?
  • Meer weten over gespreid leiderschap? Check zeker ook:

Leren en opleiden aantrekkelijk maken: Tjipcast 001 met Joseph Kessels

5 april 2019 Didactiek en Pedagogiek, Persoonlijke en Professionele Ontwikkeling 52:58

Hoe maak je van je van leren en opleiden in een organisatie een aantrekkelijke activiteit?

Ik ga over deze vraag in gesprek met Joseph Kessels, emeritus hoogleraar onderwijskunde en oprichter van het adviesbureau Kessels & Smit, The Learning Company. We zijn lange tijd collega’s geweest en werken nog steeds nauw samen. Zo heb ik met Joseph het filosofieboek geschreven Denken in organisaties, pleidooi voor een nieuwe Verlichting en werken we samen aan een onderzoek over hoe jonge musici van elkaar leren in het Meesters en Gezellen programma. Wat is er nodig om in organisaties het feitelijke werk als uitgangspunt van leren te zien? En wat voor organisatiekenmerken bevorderen professionele ontwikkeling of zetten er juist de rem op? Is het mogelijk professionals te verplichten om te leren? Daarover gaat dit gesprek.

Lodewijk van www.lokocartoons.nl maakte deze fraaie tekening na het gesprek met Joseph!

Speakersnotes