Episode Archives

Hoe geeft Fontys Pulsed handen en voeten aan (radicaal) innovatief onderwijs?

15 oktober 2023 Innoveren en Verbeteren 45:48

Fontys Pulsed staat er inmiddels om bekend het hoger onderwijs fundamenteel anders te benaderen. Disruptieve innovatie vraagt om radicaal ander onderwijs. Geen ‘dood’ curriculum, maar levensecht. Geen simulaties, maar meteen met een opdrachtgever aan het werk. Veel aandacht voor het welzijn van iedere student. Geen bureaucratie om de bureaucratie maar tijd voor elkaar. Dit valt ook de bedrijven uit de omgeving positief op. De internationale ondernemingen uit de ‘Brainport’ regio komen hier dagelijks over de vloer. Studenten en docenten werken intensief samen van start tot einde. En de werkplek oogt niet als ‘weer’ een onderwijsplek. Pulsed is een huiskamer met zitjes, werkhoeken, een pingpongtafel en een gemeenschappelijk keuken waar iedereen verantwoordelijk voor is. Docenten en studenten lopen op sloffen, lunchen samen, gaan op de fiets op pad en leren in kort lopende ‘innovatie cycli’. Geen dag is hetzelfde. Pulsed is maatschappelijk zeer actief in de regio en organiseert vaak events. Dit klinkt natuurlijk fantastisch, maar om dit te bereiken hebben de oprichters keihard moeten knokken. Er werden geen cadeautjes uitgedeeld. Onderwijs wil op papier graag vernieuwen, maar in de praktijk is dat nog best lastig te realiseren. De meeste spullen kochten ze in het begin zelf. Onderwijs ‘echt anders’ aanpakken vraagt om een lange adem, volharding, soms ruzie durven maken en vooral passie.

Vorig jaar won het team de prestigieuze Nederlandse onderwijspremie van maar liefst 1,2 miljoen euro. Met name hun visie op het tegengaan van voortijdig studie uitval viel enorm op. Dit leidde tot een stroomversnelling, maar het was ook een wake-up call: Hoe blijf je trouw aan je pioniers principes als je ineens ‘groot’ bent en gezien wordt? Hoog tijd om hierover met de oprichters in gesprek te gaan! Jochem Goedhals is de leading director bij Fontys Pulsed. Peter Biekens is hoofd innovatie en Frank van den Ende is hoofd van de Pulsed academie voor onderwijs.

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Hoe bouwt de Zalmplaatschool in Rotterdam aan excellent en inclusief onderwijs?

12 oktober 2023 Didactiek en Pedagogiek 40:57

In deze aflevering ben ik te gast bij de Zalmplaatschool in Rotterdam. Alweer voor het derde jaar zoom ik tijdens de nationale onderwijsweek in op de onderwijspraktijk in Rotterdam. Deze podcast is ontwikkeld in samenwerking met de gemeente Rotterdam. Samen maken we drie speciale afleveringen over de kracht van het Rotterdams onderwijs. De Zalmplaatschool staat bekend als inclusieve basisschool met een sterk pedagogisch klimaat. Ook biedt het team onderwijs aan voor leerlingen uit het speciaal basisonderwijs en speciaal onderwijs. En er is een uniek thuiszitters programma. Ik zit aan tafel met Nico Bakker, directeur van de Zalmplaatschool en Nynke Boschloo, expert leraar sociale veiligheid en pedagogisch klimaat. Hoog tijd om meer horen over de uitvoering van deze visie op onderwijs, hun werkplezier, impact op leerlingen en pedagogisch klimaat!

Kies jij voor lesgeven in Rotterdam? Check deze link en ontdek de voordelen!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Gewoon goed lesgeven in de onderbouw: Hoe doe je dat?

8 oktober 2023 Didactiek en Pedagogiek

In deze aflevering zijn Maaike Groet en Eva Kock te gast. Ze zijn allebei leerkracht op de Alan Turingschool in Amsterdam. Maaike geeft les in groep 1 en 2. Eva geeft les in groep 3. We zoomen in op hun dagelijkse lespraktijk in de onderbouw. Er is veel discussie in onderwijsland over wat wel en niet ‘past’ bij jonge kinderen in termen van kennisoverdracht, spel, instructie en bijvoorbeeld maakonderwijs. Maaike en Eva stellen dat kwalitatief hoogwaardige instructie in de onderbouw juist een positief effect heeft op gelijke kansen. Dat start bijvoorbeeld al met rijke taal. Het maakt nogal wat uit hoe je praat met kinderen tijdens de les (woordkeuze, spreken in volledige zinnen) en welke thema’s je selecteert per onderwijsperiode en hoe je hiermee met leerlingen aan de slag gaat.

We bespreken in de podcast hoe Maaike en Eva hun lessen voorbereiden, uitvoeren en evalueren. We verkennen het belang van ritme en routines en waarom het noodzakelijk is om als team de leerlijnen scherp op het netvlies te hebben. Ook staan we uitgebreid stil bij de werking van expliciete directe instructie. Aan de hand van simpele en rijke voorbeelden uit de praktijk leggen ze uit hoe je vanuit heldere einddoelen hoogwaardig onderwijs geeft in de onderbouw. Ook gaan we dieper in op de samenhang tussen klassen (bouwen) en de visie / uitvoering op onderwijs in de dagelijkse praktijk.

Een selectie van besproken boeken die in de podcast voorbijkomen:

Met plezier naar school! De onmisbare rol van ouders in het succes van kinderen

Expliciete Directe Instructie, tips en technieken voor een goede les

De man op de maan

De zon, aarde en maan

De school als werkplaats

Bijna alles wat je moet weten over thematisch onderwijs

En wat als we nou weer eens gewoon gingen lesgeven?

Leerlijnen voor het basisonderwijs

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Hoe staat het jonge kind centraal bij basisschool De Globetrotter in Rotterdam?

6 oktober 2023 Didactiek en Pedagogiek 0:44:07

Voor deze podcast ben ik in Rotterdam te gast bij Basisschool De Globetrotter Katendrecht. Alweer voor het derde jaar zoom ik tijdens de nationale onderwijsweek in op succesvolle onderwijspraktijken in Rotterdam. Dit doe ik in samenwerking met gemeente Rotterdam. Tegenover het prachtige schip de SS Rotterdam gaan ruim 500 leerlingen uit de wijk hier naar school. De Globetrotter Katendrecht geeft vanuit een zeer kindgerichte benadering dagelijks les. Dit is niet zomaar een ‘visie’, maar een ‘way of living’ voor het hele team. Deze visie is merkbaar in alles wat het team samen met de leerlingen vormgeeft. Hoog tijd om hier dieper op in te gaan!

We maakten een podcast studio van de gymzaal en voerden een buitengewoon inspirerend gesprek!

  • Sandra Kramer – leerkracht en specialist jonge kind, docent op de pabo gericht op het jonge kind en dalton coördinator
  • Laura de Ridder – intern begeleider en onderzoeker op de pabo
  • Rosalie Maas – adjunct directeur van de Globetrotter

Nieuwsgierig naar meer? Wil je weten waarom het zo leuk werken is in het onderwijs in Rotterdam? Of overweeg je om ook voor de klas te gaan staan? Ga dan eens naar leraar worden in het Rotterdams onderwijs!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

En de winnaar is… LIVE uitreiking van de Media en Onderwijsprijs 2023!

5 oktober 2023 Didactiek en Pedagogiek

Dit is een speciale podcast aflevering, het is vandaag 5 oktober 2023 en ik ben vandaag de hele dag te gast bij Museum Beeld en Geluid in Hilversum. Beeld en geluid beheert één van de grootste archieven ter wereld als het gaat om media. En iedere leerkracht en docent kan je er gratis gebruik van maken! Eerder dit jaar maakte ik al een korte serie over hoe je media en digitalisering in je klas kunt gebruiken. In deze podcast staan we stil bij de uitreiking van de Media en Onderwijsprijs 2023. Dit is een initiatief van Beeld en Geluid en Lesson Up! Wat kan je verwachten? Een podcast waarin ik met de juryleden in gesprek ga over de ontwikkelde lessen, inzichten en trends! En we maken natuurlijk de winnaars bekend en bespreken de kwaliteit van de lessen, aanpak en impact in de klas.

Aan tafel zitten de volgende juryleden:

  • Michel van Ast, trainer, spreker, auteur over effectief leren en lesgeven 
  • Rhea Flohr, Onderwijsadviseur op het gebied van digitale geletterdheid en digitalisering in het onderwijsorganisatie 
  • Robin van Ast, dochter van Michel is ook jurylid. Ze is scholier en doet momenteel eindexamen VMBO-TL.

Check zeker de site van beeld en geluid als je nieuwsgierig bent geworden naar de ingezonden lessen.

Onderwijsnieuws: september 2023

3 oktober 2023 Didactiek en Pedagogiek 27:29

De maand september barstte uit zijn voegen met het onderwijsnieuws. We kunnen lang niet alles behandelen. We maken een selectie uit een uitgebreide lijst nieuwitems. Check de hele lijst hieronder! Nieuws dat we behandelen: De Nederlandse onderwijspremie. Toekomstverkenning van het onderwijs in 2040. Geen aardrijkskunde, biologie en geschiedenis in de doorstroomtoets? De sorteermachine in het Nederlandse onderwijs. De zwaarte van het docentschap en het lerarentekort. Nieuwe CAO voor het Primair Onderwijs. De verkiezingen komen eraan. Tijd voor verplichte landbouwlessen? Stiekem schoolreisje naar de Efteling. Met je kinderen gaan staken voor een beter klimaat. Vervelen kinderen zich te vaak op school? Tijd om het mbo en hbo op te heffen. Seksuele voorlichting lijkt aanleiding brandstichting Belgische basisscholen. Gelukslessen op school.

Deze podcast is ook te vinden via een nieuw kanaal: Top 10 onderwijsnieuws. Maar je kunt natuurlijk ook hier blijven luisteren. Tips of ideeën voor de volgende uitzending? We horen het graag!

De hele lijst met nieuws staat hieronder

Hoe geef je goed les aan jonge kinderen in het speciaal basisonderwijs?

1 oktober 2023 Didactiek en Pedagogiek

In deze podcast staat het speciaal basisonderwijs centraal. Ik ga hierover in gesprek met Diane Faber, leer- en gedragsspecialist, specialist jonge kind en bovenal leerkracht op de Michaëlschool in Amersfoort. Ze staat voor groep 1,2 en 3. Aan de hand van concrete lesvoorbeelden en diverse praktijksituaties gaan we in gesprek over lesgeven aan jonge kinderen in het speciaal basisonderwijs. We bespreken het belang van aandacht, taalgebruik, voorlezen, heldere instructie en het hebben van hoge verwachtingen. Ook naar ouders toe. We gaan dieper in op het gebruik van muziek, zang en de begeleiding van spel om als klas samen te leren.

Deze podcast is totstandgekomen in samenwerking met Malmberg. In het najaar van 2023 maak ik twee podcast waarin ik op zoek ga naar persoonlijke verhalen van leerkrachten en docenten die het hart raken. Kijk voor meer informatie over wat Malmberg allemaal doet voor het onderwijs op Malmberg.nl.

Hieronder vind je ook nog een serie foto’s van de betreffende lesmomenten die in de podcast besproken werden. De bronnen en foto’s die in het gesprek genoemd worden zijn direct zichtbaar tijdens het bekijken van de opname via YouTube.

Boeken en linkjes die in het gesprek voorbijkwamen:

  • De tien geboden voor het brein
  • De leeuw in de muis
  • 5e hoornconcert van Mozart, kleine disclaimer: In de podcast noemt Diane het 5e hoornconcert van Mozart, maar ze bedoelde het 4e hoornconcert en daaruit het derde deel (het rondo). Er zijn 4 hoornconcerten van Mozart bewaard gebleven, van 2 andere concerten zijn slechts fragmenten bekend.
  • Over het belang van fonemisch bewustzijn en de relatie met woordenschat, automatisering, woordherkenning, klik hier

Andere literatuur die de moeite waard is om na te slaan?

Skoe, E., Krizman, J., & Kraus, N. (2013). The Impoverished Brain: Disparities in Maternal Education. The Journal of Neuroscience, 17221–17231

Levitin, D. (2013). Ons muzikale brein. Amsterdam: Atlas.

Kraus, N. (2014). , Auditory learning through active engagement with sound: biological impact of community music lessons in at-risk children. Frontiers in neuroscience, 8:1-12.

Hyde, K., Lerch, J., Norton, A., Forgeard, M., Winner, E., Evans, A., & Schlaug, G. (2009). The Effects of Musical Training on Structural Brain Development. The Neurosciences and Music III: Disorders and Plasticity: Annals of the New York Acadademy of Sciences, 182–186. 

Rouwhorst, C. (2005). Kinderen en muziek. Utrecht: Spectrum.

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Waarom is ons ethiek onderwijs in crisis? (En hoe komen we daaruit?)

24 september 2023 Filosofie en Verdieping 43:58

Ethische vorming van kinderen en studenten is van belang voor een goed functionerende democratische samenleving. Nederland doet het echter alles behalve ‘goed’ op dit gebied. Jongeren komen ethiek en filosofie maar zeer beperkt tegen in hun schoolloopbaan. De kennis is opgeknipt in verschillende vakken. Denk aan filosofie (alleen voor havo + vwo), levensbeschouwing en in zekere zin burgerschap. Nederland doet het niet goed op het gebied van ethische vorming en filosofische kennis van scholieren aldus hoogleraar Natascha Kienstra. Deze ‘crisis’ wordt met name zichtbaar wanneer we Nederland vergelijken met andere Europese landen. Natascha sprak op 2 juni 2023 haar oratie uit over dit vraagstuk en onderzoeksthema.

We komen alleen uit deze diepe dip als we durven te kiezen voor een geïntegreerde aanpak met aandacht voor kennisoverdracht, vaardigheden en niet te vergeten: tijd om te oefenen. We bespreken in deze podcast wat ethisch handelen precies is, waarom het belangrijk is en hoe je het leerlingen en studenten kunt aanleren. We gaan dieper in op de verschillende oorzaken van deze crisis in ethische vorming en zoeken naar lichtpuntjes en hoopvolle praktijken.

Enkele favoriete filosofen van Natascha Kienstra die voorbijkomen in de podcast en je iets kunnen leren over ethisch denken:

  • Begin bij Aristoteles om uit te komen bij de verbinding tussen theorie en praktijk
  • Daniel Strauss, showing solidarity, over meedenken met anders denkenden
  • Martha Nussbaum over filosofie en de verbinding met de gemeenschap
  • Charles Taylor die ons wees op het belang van afstemming in de morele horizon en waarom we voorbij ons individu moeten leren kijken

Wat gaat er goed in ons onderwijs?

17 september 2023 Didactiek en Pedagogiek 0:57:42

Onderwijs in Nederland staat volop in de belangstelling. Geen dag gaat voorbij en er verschijnen kritische rapporten, studies, nieuwsberichten om ons ‘wakker te schudden’. Er zijn grote zorgen. Neergaande resultaten in vergelijking met andere landen, zorgen over de kwaliteit, tekorten in de arbeidsmarkt en bijvoorbeeld de hoge stress die studenten ervaren. De lijst is best lang. En hier hebben we ook al best wat podcast afleveringen over gemaakt. In deze afleveringen willen we het anders aanvliegen. We kijken naar wat er goed gaat in Nederland. Waar blinken we in uit? Waar ligt de kracht van het onderwijs in Nederland en wat kunnen we hiervan leren? Een positieve podcast! Ik ga hierover in gesprek met hoogleraar Inge de Wolf.

Inge de Wolf is bijzonder hoogleraar onderwijssystemen aan het Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt van de Universiteit Maastricht. Ook is ze oprichter en directeur van Education Lab. En sinds kort werkzaam bij het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO). Van 2012-2019 was ze verantwoordelijk voor de Staat van het Onderwijs. Sinds 2016 werkt ze ook regelmatig voor de OECD en de WereldBank. 

Klik op deze link als je meer informatie zoekt over het prachtige boek Classroom Portrets.

Wat is er in Nederland met ons rekenonderwijs aan de hand?

13 september 2023 Didactiek en Pedagogiek 0:48:12

Het rekenonderwijs in Nederland staat onder druk. De resultaten zijn niet goed en het blijft lastig het tij te keren. In deze podcast ga ik samen met Peter Langerak op zoek naar de onderliggende verklaringen. Nederland heeft bijvoorbeeld ontzettend veel rekendoelen. Daarnaast is ons rekenonderwijs te typeren als een monocultuur. Er is één onderliggende visie op rekenen die voor iedereen leidend is, ook al is hier veel kritiek op te geven. Robbert Dijkgraaf waarschuwde al in 2009 dat deze monocultuur zorgwekkend is, omdat het tot verarming leidt. Dat schreef hij in het het KNAW-rapport over rekenonderwijs. Daarin werd opgeroepen tot meer wetenschappelijk onderzoek naar rekenonderwijs: stimuleer onderzoek naar rekenonderwijs en vergroot het palet van het onderzoek. Hoog tijd om in 2023 pas op de plaats te maken en te bepalen waar we nu als samenleving staan als het gaat om kinderen goed te leren rekenen.

Peter Langerak is onderwijspedagoog bij het Nederlands Mathematisch Instituut. Peter begeleidt scholen in het gebruik van de methode Foutloos Rekenen, ontwikkelt de methode door zodat het een volledige basisschoolmethode wordt en doet een promotieonderzoek aan de Vrije Universiteit Amsterdam.

Hieronder nog wat interessante leessuggesties: