onderzoek

Hebben jongeren meer mentale problemen dan vroeger?

6 oktober 2025 Persoonlijke en Professionele Ontwikkeling 37:04

Hoewel de media regelmatig alarm slaan over een zogenoemde “mentale crisis” onder jongeren, schetst wetenschappelijk onderzoek een genuanceerder beeld. In deze aflevering praat ik hierover door met Levi van Dam, bijzonder hoogleraar Veerkrachtig Opgroeien aan de Universiteit van Amsterdam. Hij legt uit het aantal psychische stoornissen onder jongeren sinds de jaren ’90 relatief stabiel is gebleven. Wat wĂ©l is veranderd, is dat jongeren beter in staat zijn hun gevoelens te verwoorden en meer open praten over stress, prestatiedruk en somberheid. Dat is volgens Van Dam ook een kenmerk van groeiende veerkracht. Hij houdt daarom een pleidooi voor een andere benadering van mentale weerbaarheid bij jongeren.

Aan de hand van verschillende studies en praktijkvoorbeelden bespreken we hoe jongeren, scholen en ouders samen kunnen bouwen aan een mentale trampoline: een sociaal netwerk dat helpt om tegenslagen op te vangen en sterker terug te veren. Ook pleit Van Dam ervoor om mentale opvoeding – omgaan met emoties, empathie en zelfinzicht – net zo vanzelfsprekend te maken als lichamelijke opvoeding.

💡 Kerninzichten uit de aflevering:

📊 Geen stijging in psychische stoornissen, wel meer zelfgerapporteerde klachten.

💬 Openheid over gevoelens is een teken van groeiende veerkracht, niet van zwakte.

🧠 Concept creep vervaagt begrippen als trauma en depressie – helder taalgebruik is cruciaal.

đŸ€ Veerkracht is relationeel: je bouwt het in verbinding met anderen, niet alleen.

đŸ« Mentale opvoeding hoort thuis in het onderwijs, net als lichamelijke vorming.

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door:

Klassewerkplek. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee!

En Wetenswaardig. Wil jij thematisch onderwijs realiseren, op basis van directe instructie, rijke teksten, en ook nog eens volledig kerndoel dekkend zijn? Wetenswaardig is een compleet uitgewerkte lesmethode voor leraren in het primair onderwijs. Nieuwsgierig? Kijk op www.wetenswaardig.nl voor meer informatie!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Hoe kan de wetenschap de staat van ons onderwijs redden?

29 september 2025 Filosofie en Verdieping 41:02

De wetenschap draagt in onze moderne maatschappij de belofte om complexe vraagstukken te ontrafelen en richting te geven – en dat geldt net zo goed voor de uitdagingen in het onderwijs. Het onderwijs in Nederland verbeteren is een grote en urgente opgave, nu er veel zorgen zijn over dalende leerresultaten, mentale druk bij jongeren en de nog altijd toenemende kansenongelijkheid. Onderwijsonderzoek belooft antwoorden, maar in de praktijk blijkt het vaak lastig om uit te maken wat bewezen werkt, wat slechts een hype is en hoe leraren daar hun voordeel mee kunnen doen. Daarbij dienen onderwijswetenschappen ook kritisch in de spiegel durven kijken: hoe betrouwbaar, relevant en toepasbaar is hun eigen werk eigenlijk? Deze aflevering zoekt naar manieren waarop wetenschap en praktijk elkaar kunnen versterken, zonder in losse flodders van goedbedoeld beleid of een wirwar van tegenstrijdige studies te verzanden.

Hierover ga ik in gesprek met hoogleraar onderwijswetenschappen Martijn Meeter aan de Vrije Universiteit Amsterdam. We bespreken de stand van zaken van het onderwijsonderzoek. Waarom zijn onderwijs wetenschappers niet meer bezig met replicatie (herhalen van onderzoek om de betrouwbaarheid te vergroten)? En is er wel genoeg kritische reflectie op de claims die gemaakt worden? Wat werkt nu Ă©cht in de klas en hoe zorgen we ervoor dat deze kennis uit onderzoek niet in de la belandt, maar daadwerkelijk impact maakt en gebruikt wordt?

✹ Kernpunten uit de aflevering
📌 Er bestaat een grote kloof tussen wetenschappelijke bevindingen en de dagelijkse onderwijspraktijk.
📖 Richtlijnen en commissies, zoals in de medische wereld, kunnen duidelijkheid scheppen voor scholen.
🔁 Onderzoek dient vaker gerepliceerd te worden en toegankelijker zijn voor docenten.
đŸŒ± Er is meer aandacht nodig voor doelen die lastig meetbaar zijn, zoals persoonsvorming en termen als ‘brede ontwikkeling’.

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door:

Klassewerkplek. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee!

En Wetenswaardig. Wil jij thematisch onderwijs realiseren, op basis van directe instructie, rijke teksten, en ook nog eens volledig kerndoel dekkend zijn? Wetenswaardig is een compleet uitgewerkte lesmethode voor leraren in het primair onderwijs. Nieuwsgierig? Kijk op www.wetenswaardig.nl voor meer informatie!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Hoe ziet de relatie tussen adaptief vermogen en toekomstbestendig leraarschap eruit?

25 september 2025 Leiderschap en Verandermanagement

Dit is de eerste aflevering van een podcastreeks over werken in het onderwijs die ik maak op uitnodiging van het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO). In deze aflevering staat de relatie tussen adaptief vermogen en toekomstbestendig leraarschap centraal. Samen met lector Wouter Schenke (Penta Nova) en docent Kees Verbeek (Jacobus Fruytier Scholengemeenschap) verkennen we hoe waardengericht leiderschap, professionele identiteit en collectieve reflectie bijdragen aan duurzame onderwijsontwikkeling.

Aanleiding vormt het NRO-onderzoek “Aankomst op uitzichtpunt: onderzoek naar adaptief vermogen in navigeren naar toekomstbestendig leraarschap”.

Er volgen binnen het thema ‘Leiderschap’ nog enkele andere afleveringen. Ook binnen de thema’s ‘Bestuurlijk Vermogen’ en ‘Human Resource Development (HRD)’ zullen enkele afleveringen volgen. 

Belangrijkste linkjes en bronnen van de aflevering:

Het NRO heeft rondom dit onderwerp ook andere relevante bronnen beschikbaar:

Meer weten over de podcastreeks?

Deze serie maak ik op uitnodiging van het Nationaal Regieorgaan onderwijsonderzoek (NRO) en de programmacommissie Werken in het onderwijs. In elke aflevering ga ik met een onderzoeker en een onderwijsprofessional in gesprek over een wetenschappelijk onderzoek, waarbij we van gedachten wisselen over wat het thema betekent voor het werk in de onderwijspraktijk. Deze podcast heeft als doel om de dialoog tussen praktijk en wetenschap te versterken door verschillende perspectieven en ervaringen te delen. Heb je vragen? We horen het graag. Laat een reactie achter via tjipcast.nl/vraag.

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Welke eisen stelt kansengelijkheid aan ons onderwijs?

24 augustus 2025 Filosofie en Verdieping 37:35

Het schooljaar is net van start gegaan na de zomervakantie – een goed moment om stil te staan bij de grote vragen en uitdagingen die spelen in het onderwijs van vandaag. Leuk dat je weer luistert naar Tjipcast! In deze aflevering spreek ik met Louise Elffers. Ze is voorzitter van de Onderwijsraad, bijzonder hoogleraar kansengelijkheid in het onderwijs aan de Universiteit van Amsterdam Ă©n lector kansrijke schoolloopbanen in een diverse stad aan de Hogeschool van Amsterdam. Misschien ken je haar van de invloedrijke boeken Onderwijs maakt het verschil of De bijlesgeneratie.

We gaan in gesprek over de vraag: Welke eisen stelt kansengelijkheid aan ons onderwijs? We bespreken verschillende vragen: Wat bedoelen we eigenlijk met gelijke kansen? Wat is er nodig om ons onderwijs ‘eerlijker’ te maken? Waar komt de term diploma kapitalisme vandaan? Waar kunnen we het beste beginnen om de gelijkheid te bevorderen op school en hoe ver reikt de verantwoordelijkheid van een school hierin? Zo is ons voortgezet onderwijs sterk gedifferentieerd. We delen kinderen al vroeg in naar onderwijsniveau. We weten dat dit niet niet bevordelijk is voor sociale gelijkheid. Dit aanpakken is ‘dus’ een logische stap, maar hoe ziet een eerlijker onderwijssysteem eruit volgens Elffers?

👉 Wil je meer weten? Check de shownotes op Tjipcast.nl – daar vind je links naar boeken, artikelen en meer verdieping bij ons gesprek. Kijk zeker ook op LinkedIn om de discussie en dialoog n.a.v. deze uitzending te volgen!

🎧 Vond je dit een interessante aflevering? Abonneer je dan op Tjipcast via je favoriete podcast-app of op YouTube, zodat je geen nieuwe aflevering mist.

💬 Heb je een vraag, gedachte of boekentip? Laat van je horen via Tjipcast.nl/vraag – ik hoor graag wat je bezighoudt!

Tot de volgende keer!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Wat zijn de dimensies van een lerende (en professionele) schoolorganisatie?

29 juni 2025 Innoveren en Verbeteren, Samenwerken en Teamleren 46:24

Vandaag in Tjipcast: Anje Ros! Ze is leading lector bij het Kenniscentrum Leven Lang Ontwikkelen en lector ‘Goed leraarschap, goed leiderschap’ verbonden aan Fontys Educatie. In deze aflevering gaan we in gesprek over de vraag: Wat zijn de dimensies van een lerende schoolorganisatie? Hoe ontwikkel je als school bijvoorbeeld een gedeelde visie, stimuleer je teamleren en geef je ruimte aan gespreid leiderschap? En hoe verbind je onderzoek, praktijk en beleid met elkaar in een steeds complexer onderwijslandschap? Anje deelt haar inzichten, ervaringen en reflecties uit onderzoek Ă©n praktijk. We spreken over evidence informed werken, het bouwen aan een sterke feedbackcultuur – ook in relatie tot leiderschap – en de kracht Ă©n uitdagingen van samenwerken binnen Ă©n buiten de school. Ook praktische vragen komen aan bod: hoe begin je, wat vraagt dit van onderwijsprofessionals, en hoe houd je het werkbaar? Ben je schoolleider, leraar, beleidsmaker of gewoon nieuwsgierig naar hoe scholen samen leren? Dan is dit een aflevering die je niet wilt missen.

Check de shownotes op Tjipcast.nl voor modellen, artikelen en extra links. Bekijk de aflevering ook eens op YouTube of laat je reactie achter via Tjipcast.nl/vraag.

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door:

Klassewerkplek. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee!

En Wetenswaardig. Wil jij thematisch onderwijs realiseren, op basis van directe instructie, rijke teksten, en ook nog eens volledig kerndoel dekkend zijn? Wetenswaardig is een compleet uitgewerkte lesmethode voor leraren in het primair onderwijs. Nieuwsgierig? Kijk op www.wetenswaardig.nl voor meer informatie!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Hoe kan mastery learning bijdragen aan beter rekenonderwijs?

2 februari 2025 Didactiek en Pedagogiek 36:36

Inmiddels staan de reken- wiskundeprestaties van Nederlandse leerlingen ruim 20 jaar onder druk. Er zijn kleine verbeteringen zichtbaar, maar de trend van het reken-wiskundeniveau wordt een aantal jaar aanhoudend negatief genoemd. Zorgelijk, maar wat is hier aan te doen? Een grootschalige aanpak in Engeland gericht op mastery learning biedt interessante aanknopingspunten voor Nederland. Mastery learning kiest niet voor niveau differentiatie, maar kent een strakke volgorde, veel oefening onder begeleiding en er wordt verder gegaan als alle leerlingen de stof beheersen en begrijpen. Is dit nu ouderwets of inmiddels juist heel modern qua didactiek en begeleiding? En hoe kunnen leerkrachten en docenten aan de slag met mastery learning in hun eigen lespraktijk? Ik ga hierover in gesprek met Peter Langerak.

Peter is onderzoeker bij het Nederlands Mathematisch Instituut en promovendus aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Zijn onderzoek richt zich op het verbeteren van reken-wiskundeonderwijs door middel van wetenschappelijk onderbouwde inzichten die impact hebben op leerlingen, leraren en scholen. Peter volgt de internationale ontwikkelingen op de voet en presenteert in deze podcast een routekaart om Nederlandse resultaten op het gebied van reken- en wiskundeonderwijs gericht te verbeteren.

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door Klassewerkplek. Klassewerkplek biedt onderwijsinstellingen een evidence-informed instrument voor werkgeluk, talentbehoud en verzuimreductie. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Wat is de staat van ons onderwijs anno 2024?

18 april 2024 Didactiek en Pedagogiek

De Staat van het Onderwijs is het jaarlijkse verslag van de Inspectie van het Onderwijs over wat er goed gaat in het onderwijs en waar verbeterpunten liggen. Het rapport is gisteren verschenen en ik ga erover in gesprek met Ria Westendorp. Ria is waarnemend inspecteur-generaal van het onderwijs en directeur Toezicht Primair Onderwijs en Kinderopvang bij de Inspectie van het Onderwijs.

Aan het gesprek doen mee: Vincent Edelman, leerkracht in groep 7 en 8 bij basisschool ‘t Schrijverke in Hellevoetsluis en Master student Curriculum Ontwikkeling van Primair Onderwijs (COPO) aan de Radboud Universiteit. En Anneke Huiskamp, directeur van DaniĂ«l de Brouwerschool in Wilp, een katholieke regioschool voor speciaal en voortgezet speciaal onderwijs. 

We bespreken de volgende thema’s in de podcast: stand van zaken basisvaardigheden primair onderwijs, effecten van ondermaats onderwijs op gelijke kansen, het belang van een krachtige kwaliteitscyclus, de rol van besturen en koepels, organisatie en inrichting (autonomie, vrijheid of vrijblijvendheid), passend onderwijs en samenwerking over grenzen van scholen heen, het lerarentekort, burgerschap en herstelopdrachten, tijd voor een innovatieverbod (?) en tot slot bespreken we enkele langere lijnen die in het rapport naar voren komen.

Je kunt de staat van het onderwijs 2024 hier downloaden. En hier vind je het artikel waar Vincent op het einde van het gesprek naar refereerde gericht op gaten dichten met kennis in relatie tot gelijke kansen.

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Wie wil er voor de klas?

7 januari 2024 Didactiek en Pedagogiek

In deze aflevering ontmoet ik Patricia Veldhuis, plaatsvervangend hoofdredacteur van NRC. Patricia schrijft al jarenlang over onderwijs en is drie keer genomineerd voor de Nationale Prijs voor de Onderwijsjournalistiek. Eind 2023 verscheen haar boek Wie wil er voor de klas? Wat er misgaat in het onderwijs en hoe het beter kan. De gevolgen van het lerarentekort beginnen steeds zichtbaarder te worden. Klassen worden regelmatig naar huis gestuurd, in sommige regio’s wordt er al rekening gehouden met een vierdaagse schoolweek en ook de onderwijskwaliteit staat hierdoor onder druk. Hoe heeft dit zover kunnen komen? Waarom kiezen zo weinig mensen voor het vak van leerkracht, wat doet de politiek (wel en niet) en waarom stoppen zoveel starende leraren in hun eerste jaren? Patricia besloot zelf zeven maanden voor de klas te gaan staan om op zoek te gaan naar antwoorden.

Linkjes die voorbijkwamen in het gesprek:

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Hoe ziet de toekomst van het mbo eruit? Met Adnan Tekin en Jeanette Oostijen

20 december 2023 Innoveren en Verbeteren 31:12

In deze aflevering staat de toekomst van het middelbaar beroepsonderwijs centraal als ‘onderzoeksinstelling’. De afgelopen jaren is er steeds meer ingezet op het versterken van het onderzoekend vermogen van docenten + studenten, het doen van praktijkonderzoek met het werkveld en het ‘neerzetten’ van de practoraten in NL. Hoe nu verder? Wat is de volgende stap? Wat is er nodig voor een ROC-instelling om het volgende niveau te bereiken?

Ik spreek hierover met Adnan Tekin, voorzitter van de mbo-raad en Jeanette Oostijen. Jeanette is bestuurder van het VISTA College, lid van de Kerngroep Onderzoek & Innovatie van de MBO Raad en bestuurslid van de de Stichting Practoraten. Tussendoor stelt het publiek vragen.

Ik maakte deze podcast samen met ‘Stichting Ieder MBO een practoraat’. Ik was hiervoor te gast bij het ROC van Twente in de Gieterij in Hengelo op de landelijke practoratendag 2023. Practoraten hebben als doel een bijdrage te leveren aan een lerende innovatiecultuur in het mbo om zo op te leiden voor innovatief vakmanschap. Ze verbinden het bedrijfsleven aan actuele maatschappelijke en innovatieve vraagstukken. Bundeling en verdieping van kennis, en het in de praktijk toepassen van die kennis, staan daarbij voorop.

Hier vind je trouwens nog de link naar de podcast van Adnan Tekin!

Kwaliteitservaring als review van het practoraat Brede Vorming. Live podcast tijdens de landelijke practoratendag

13 december 2023 Innoveren en Verbeteren

Vandaag ben ik op uitnodiging van Stichting Ieder mbo een practoraat te gast bij het roc van Twente in Hengelo. Ik maak een live podcast over hoe je ervaringsgericht de kwaliteit van onderzoek bij een practoraat kunt reviewen. Dat doe ik aan de hand van de ervaringen bij het practoraat brede vorming bij Firda (vakonderwijs in de regio Friesland en Noordelijk Flevoland). We gaan deze review systematiek LIVE ervaren en meemaken. Tijdens het gesprek staan er drie ervaringen centraal die we met publiek ervaren. Vervolgens gaan we in gesprek over de uitgangspunten, werkmethodiek, effecten en impact ofwel doorwerking. Wil je meer informatie over deze dag of over practoraten in het mbo? Check www.practoraten.nl!

Gasten aan tafel zijn:

Nieuwsgierig naar de werkvormen die voorbijkwamen?

Meer informatie over de aandachtskaarten vind je hier. De film over Mores Leren kan je hier terugkijken en check de achtergrondfilm over het practoraat via deze link. Het onderzoeksartikel is hier te downloaden.