PO

Aan de slag met het schoolcurriculum: Hoe vertalen teams kerndoelen naar het onderwijs in de klas? LIVE op het SLO-congres

Dit is de tweede LIVE podcast die ik maakte op het SLO-congres ‘samen van doelen naar onderwijs’. In deze aflevering staat de doorvertaling van kerndoelen naar schoolcurriculum centraal. We bespreken verschillende vragen van luisteraars en publiek. Hoe ga je als team aan de slag met de geactualiseerde kerndoelen? Hoe bouw je aan ‘curriculum bewustzijn’ in je team en wat zijn handige aanpakken om meters te maken in de dagelijkse praktijk?

Hierover praat ik met Michelle Homburg, directeur Dalton IKC Plechelmus uit Hengelo. Ze deelt hoe ze met haar team vanuit een gedragen visie op leren, stappen is gaan zetten in het aanscherpen van het curriculum, de doorlopende leerlijn en de relatie met de dagelijkse lesactiviteiten. Ook aan tafel zit Geesje van Slochteren, projectleider curriculumontwikkeling op school verbonden aan het SLO. Geesje vertelt meer over hoe scholen aan de slag kunnen met hun curriculum nu de nieuwe kerndoelen er zijn. Ook bespreken we diverse tips en aanpakken om laagdrempelig in je school aan de slag te gaan.

Ook aan de slag met je curriculum in gesprek met je schoolteam? Maak curriculumontwikkeling zo klein zodat het altijd slaagt. Deze materialen helpen je op weg:

Teamgids curriculumanalyse: Ontdek samen met je team of jullie curriculum nog aansluit bij wat jullie beogen met jullie onderwijs. Met de teamgids curriculumanalyse onderzoek je met je team in drie bijeenkomsten of het huidige schoolcurriculum nog past bij jullie visie. Dit is een mooi startpunt voor gesprekken over de nieuwe kerndoelen. 

Curriculair spinnenweb: Met het curriculumkleed op tafel kom je beter in gesprek over het curriculum. Het curriculair spinnenweb laat zien hoe alle onderdelen van een curriculum met elkaar verbonden zijn, met ‘visie’ als centraal vertrekpunt. Door bewust naar elk onderdeel te kijken, werk je aan een krachtig curriculum en bewuste keuzes. 

Ontwikkelkaarten: De ontwikkelkaarten geven jou en je team denkvragen die je op weg helpen bij curriculumontwikkeling. De kaarten zijn verdeeld over de drie ontwikkelfases: analyse, ontwerp en evaluatie. Verzamel met je team de vragen die relevant zijn en zet de volgende stap in je ontwikkelproces. 

Evaluatietool:Vraag je je af of je schoolcurriculum kwaliteit heeft?Met deze evaluatietool stel je een plan op voor het evalueren van bijvoorbeeld een nieuw vak, projectonderwijs of onderwijsconcept. Je leert scherpe vragen stellen in elke fase van het ontwikkelproces.  

Of kijk voor meer informatie op: https://www.actualisatiekerndoelen.nl/aan-de-slag  

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Aan de slag met de kerndoelen: Wat is er nodig op jouw school? LIVE op het SLO-congres

Dit keer ben ik te gast op het SLO-congres ‘samen van doelen naar onderwijs’. Het SLO is het landelijk expertisecentrum voor het curriculum in Nederland in het primair, speciaal en voortgezet onderwijs. En sterk onderwijs begint natuurlijk bij het vaststellen van wat we willen bereiken! Het ging hier de hele dag over het curriculum op school. Denk aan onderwerpen als basisvaardigheden, doorlopende leerlijnen, maar ook verdieping rondom examenprogramma’s. Wist je dat de doelen zijn geactualiseerd?

Maar ja, dan moet je er nog wel chocola van maken. En de tijd is schaars in het onderwijs. Waar te beginnen? En wat te doen als je het even helemaal niet meer weet? Daar gaan we het over hebben in deze podcast. Een echte eerst hulp bij herontwerp aflevering. Met veel vragen uit het publiek en uit de praktijk. Ik zit aan tafel met Luc Sluijsmans, bestuurder van Openbaar Onderwijs aan de Amstel. Ook is Luc lid van de Onderwijsraad. En mijn tweede gast is Lucie Gooskens, programmamanager bij het SLO.

De kerndoelen (40 voor po en 45 voor vo) zijn opgeleverd aan het ministerie van OCW. En jij kunt er nu al mee aan de slag! Wat kun je nu al doen?

Kerndoelen: Verdiep je in de kerndoelen en kijk wat je nu al kunt doen.

Curriculum: Voer met je team het gesprek over jullie curriculum. Beluister binnenkort ook de Tjipcast [Titel]

Leerlijnen: Denk mee over de ontwikkeling van leerlijnen.

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Hoe ziet de relatie tussen adaptief vermogen en toekomstbestendig leraarschap eruit?

Dit is de eerste aflevering van een podcastreeks over werken in het onderwijs die ik maak op uitnodiging van het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO). In deze aflevering staat de relatie tussen adaptief vermogen en toekomstbestendig leraarschap centraal. Samen met lector Wouter Schenke (Penta Nova) en docent Kees Verbeek (Jacobus Fruytier Scholengemeenschap) verkennen we hoe waardengericht leiderschap, professionele identiteit en collectieve reflectie bijdragen aan duurzame onderwijsontwikkeling.

Aanleiding vormt het NRO-onderzoek “Aankomst op uitzichtpunt: onderzoek naar adaptief vermogen in navigeren naar toekomstbestendig leraarschap”.

Er volgen binnen het thema ‘Leiderschap’ nog enkele andere afleveringen. Ook binnen de thema’s ‘Bestuurlijk Vermogen’ en ‘Human Resource Development (HRD)’ zullen enkele afleveringen volgen. 

Belangrijkste linkjes en bronnen van de aflevering:

Het NRO heeft rondom dit onderwerp ook andere relevante bronnen beschikbaar:

Meer weten over de podcastreeks?

Deze serie maak ik op uitnodiging van het Nationaal Regieorgaan onderwijsonderzoek (NRO) en de programmacommissie Werken in het onderwijs. In elke aflevering ga ik met een onderzoeker en een onderwijsprofessional in gesprek over een wetenschappelijk onderzoek, waarbij we van gedachten wisselen over wat het thema betekent voor het werk in de onderwijspraktijk. Deze podcast heeft als doel om de dialoog tussen praktijk en wetenschap te versterken door verschillende perspectieven en ervaringen te delen. Heb je vragen? We horen het graag. Laat een reactie achter via tjipcast.nl/vraag.

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

De dagelijkse administratie op school: Papieren rompslomp of kan het anders?

Hoeveel administratie is nou eigenlijk écht nodig in ons onderwijs?

In deze aflevering spreek ik met Alida Oppers, inspecteur-generaal bij de Inspectie van het Onderwijs en Nanouk Teensma, schoolleider van Jenaplanschool Het mooiste blauw in Nuenen, over de administratiedruk in het onderwijs. Hoeveel tijd besteden leerkrachten eigenlijk aan administratie? Wat is écht verplicht en wat doen we vooral uit gewoonte of voorzorg? En vooral: kan het simpeler? We bespreken een recente notitie hierover uitgebracht door de inspectie.

Als elke leraar wekelijks één uur minder kwijt zou zijn aan onnodige administratie, levert dit landelijk ontzettend veel op! De rekenkamer bracht hier ook al interessant rapport over uit. Sommige administratie is zinvol maar zeker niet alles. Toch blijft het lastig om bestaande patronen en misverstanden te doorbreken. Het kan dus wel anders, maar het lukt vaak niet in de praktijk. Zo wordt vaak gedacht dat de inspectie al die administratie eist, maar dat blijkt in de praktijk niet zo te zijn. Veel registraties, documentatie en werkprocessen zijn ontstaan binnen scholen of besturen zelf. Of ze komen voort uit kortlopende subsidies waar scholen gebruik van moeten maken. Kan dat anders? We nemen de eisen van de inspectie in deze podcast systematisch door.

Ook bespreken we hoe de georganiseerde autonomie in het huidige onderwijssysteem al gauw doorschiet naar de andere kant: overdadige controle en beheersing. Juist omdat scholen veel vrijheid hebben en daar onzeker over kunnen raken leggen ze soms onnodig veel vast waardoor de autonomie minder wordt! Tot slot verkennen we aanknopingspunten om het anders te organiseren: hoe borg je kwaliteit zonder te verdrinken in papierwerk?

🔑 Belangrijkste inzichten uit deze aflevering:

✹ Minder administratie kan ontzettend veel opleveren op landelijk niveau! Het loont kleine verbeteringen door te voeren. Deze hebben grote impact.

🛑 Veel administratie binnen scholen is niet wettelijk verplicht, maar ontstaan uit gewoonte of misverstanden.

⚖ Autonomie is waardevol, maar kan leiden tot te veel vastleggen; kritisch blijven is essentieel en schrappen vraagt lef!

đŸ€ Samenwerking tussen inspectie, schoolleiders en teams kan helpen om administratie Ă©cht te versimpelen. Zoek elkaar op.

Wil je het rapport nalezen? Je kunt het hier downloaden. Bekijk ook nog eens de aflevering over het waarderingskader wat ter sprake kwam in deze aflevering!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Hoe komt de beginnende leraar in de beste startpositie?

De Nederlandse lerarenopleidingen vormen een belangrijke basis voor kwalitatief goed onderwijs in Nederland. Er is echter in toenemende mate kritiek op deze opleidingen. In hoeverre kijken opleidingen zelf kritisch in de spiegel als het gaat om de zorgwekkende lees- en rekenresultaten in het primair- en voortgezet onderwijs? Zijn opleidingen niet veel te veel verstrengeld met landelijke belangenorganisaties en besturen in Nederland? Is er daarom een nogal defensieve teneur merkbaar als het gaat om voorstellen voor ingrijpende (meer resultaatgerichte) wijzigingen in het bestel? Kan het anders? En hoe dan?

Redacteuren Ton van Haperen, Sezgin Cihangir en Anna Bosman brachten over deze vragen een nieuw boek uit: Pole position, de beginnende leerkracht verdient de beste startpositie. In deze aflevering spreek ik met Ton van Haperen en Sezgin Cihangir over het waarom van dit boek, de belangrijkste kernpunten, de onderbouwing hiervan en de weg vooruit. In dit boek presenteren toonaangevende onderwijsexperts tien handvatten hoe de professionalisering van leerkrachten gericht beter en slimmer kan. Een hoopvolle, concrete en waardevolle ambitie! Dit boek is uitgebracht door de Stichting meer leren op school.

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door:

Klassewerkplek. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee!

En Wetenswaardig. Wil jij thematisch onderwijs realiseren, op basis van directe instructie, rijke teksten, en ook nog eens volledig kerndoel dekkend zijn? Wetenswaardig is een compleet uitgewerkte lesmethode voor leraren in het primair onderwijs. Nieuwsgierig? Kijk op www.wetenswaardig.nl voor meer informatie!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Wat maakt iemand een leraar?

De huidige bekwaamheidseisen voor leraren dateren uit 2017. Hierin staat wat leraren moeten weten en kunnen. Als je de tekst leest valt het direct op dat het nogal vaag is. En bovendien is er de laatste jaren veel meer aandacht gekomen voor de wetenschappelijke onderbouwing van didactiek en pedagogiek in de klas. En het werkveld spreekt zich ook explicieter uit over de kwaliteit, opbouw en inhoud van lerarenopleidingen. Er is teveel ‘verschil’ (of positief gezegd: keuze). De bekwaamheidseisen voor leraren dienen elke zes wettelijk te worden herzien. Wat gaat er uitkomen? Hoe is er te werk gegaan en wat kunnen we (niet) verwachten?

Ik ga hierover in gesprek met Dorien Zevenbergen. Projectleider voor de herijking van de bekwaamheidseisen. Ze is leraar filosofie en co-auteur van het boek De sluipende crisis: waarom het onderwijs niet beter wordt. En aan tafel zit Hannah Bijlsma, lid van de denktank van leraren in de herijking van de bekwaamheidseisen. Hannah is leraar in het basisonderwijs en onderzoeker aan de Radboud Universiteit. Ze is ook Senior Inhoudelijk Expert op het gebied van leraren en lerarenopleidingen bij het Nationaal Regieorgaan voor Onderwijsonderzoek en auteur van diverse onderwijspublicaties.

We gaan in gesprek over de aanpak, werkwijze en aanleiding van de herijking. We het gesprek op langs vier gebieden: inhoud, didactiek, pedagogiek en de professionele bekwaamheid. Ook bespreken we de rol van de wetenschappelijke denktank die in dit project is gepositioneerd.

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door: Klassewerkplek. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee! En: Wetenswaardig. Wil jij thematisch onderwijs realiseren, op basis van directe instructie, rijke teksten, en ook nog eens volledig kerndoel dekkend zijn? Wetenswaardig is een compleet uitgewerkte lesmethode voor leraren in het primair onderwijs. Nieuwsgierig? Kijk op www.wetenswaardig.nl voor meer informatie!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

LIVE podcast op het jaarlijkse NOT congres: Hoe is nieuwsgierigheid de motor van leren?

Het is vandaag woensdag 22 januari en ik ben eens niet in de studio, maar in Utrecht. Te gast op de NOT onderwijsbeurs (Nationale Onderwijs Tentoonstelling). De collega’s van Blink hebben mij uitgenodigd om in gesprek te gaan over de rol van nieuwsgierigheid. Reuze interessant natuurlijk omdat Blink lesmethodes ontwikkelt voor het basis – en voortgezet onderwijs die sterk inzetten op het samen ontdekken van de wereld. Maar hoe geef je praktisch handen en voeten aan dit toch wat vage begrip nieuwsgierigheid? Wat kan een leerkracht doen om de nieuwsgierigheid, creativiteit en verbinding met de wereld te realiseren? Daar gaat het over in deze podcast! Om mij heen zitten ook enkele collega’s die meeluisteren en tussendoor vragen stellen.

Ik zit aan tafel met:

Jorien Castelein, oprichter en algemeen directeur van Blink.

Ron Huntley, oud-leerkracht en expert in human-centered design, een aanpak voor productontwikkeling die Blink heeft omarmd.

Waarom is geschiedenis en Lego zo’n logische combinatie?

Dit is de laatste aflevering voor de zomervakantie en een echte uitsmijter. In de studio is DaniĂ«l Ponsen. Leerkracht in groep 6, voorzitter van het Sectorbestuur van de Algemene Onderwijsbond (AOB) en vooral zeer grote fan van geschiedenis en Lego! DaniĂ«l maakt historische Lego figuurtjes en gebruikt ze in de les. Inmiddels heeft hij een indrukwekkende collectie opgebouwd. Maar liefst 100 minifiguren nemen leerlingen mee op reis door de wereldgeschiedenis. Er zijn tijdvakken, specifieke thema’s en categorieĂ«n. Het is echt ontzettend leuk. Niet alleen de Lego op zich, maar de kennis die DaniĂ«l heeft brengt het geheel tot leven. In deze podcast praten we over het belang van geschiedenis in het primair onderwijs, waarom (en hoe) hij gestart is met geschiedenis in minifiguren. Natuurlijk bespreken we verschillende historische figuren zoals Marie Curie, Stephen Hawking, Theo Thijssen en nog veel meer! Zo hebben we een ontzettend mooi gesprek over het belang van krachtig onderwijs, kennis, verhalen vertellen en onderwijs ‘maken’.

Geschiedenis in minifiguren is geheel gratis en toegankelijk voor iedereen. Neem er eens een kijkje en laat je inspireren!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Hoe is het om te leven met een zorgintensief kind dat naar school gaat?

Vandaag ben ik te gast bij Voortgezet Speciaal Onderwijs school de Hoge Brug in Rotterdam. Een school voor zml-onderwijs (zeer moeilijk lerende leerlingen) waar ongeveer 150 leerlingen naartoe gaan. Deze aflevering maak ik in samenwerking met de gemeente Rotterdam. We maken een speciale aflevering over de samenwerking tussen ouders en school als het gaat om kinderen en jongeren met een beperking. Wat is er nodig om dit te organiseren? En hoe blijf je bewust elkaars perspectief zien en erkennen? Check voor meer informatie over het samenwerkingsverband koers voortgezet onderwijs regio Rotterdam Koersvo.nl of ga naar: onderwijs010.nl

In deze podcast ga ik in gesprek met:

  • Annemarie Rodenburg, beleidsmedewerker bij koersvo en als moeder ervaringsdeskundige met een zorgintensieve zoon van 23
  • Karin Catsman, ondersteuningscoordinator bij de Hoge brug in Rotterdam, al 44 jaar werkzaam in het onderwijs.

En let op! Matzer theaterproducties speelt begin 2024 vijf keer de voorstelling BROOS! Een ontroerende theaterproductie over hoe je jezelf kunt kwijtraken in de zorg om een ander. Je kunt hier kaartjes bestellen!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Van individueel naar inclusief onderwijs. Met Bert Wienen

Onderwijs en zorg raakt steeds meer met elkaar verweven in het primair- en voortgezet onderwijs. Steeds meer kinderen krijgen met jeugdzorg te maken of andere gemeentelijke instanties. Er is een grote nadruk op het individuele welbevinden van kinderen op school. En jongeren krijgen al een snel een label opgeplakt als dit welbevinden en presteren in het gedrang komt. Gek genoeg laten studies zien dat kinderen de laatste jaren angstiger zijn en ook meer kampen met psychische problemen.

Het uitgangspunt nu is bijna altijd: ‘Wat heeft het kind nodig? Welke expertise kunnen we inschakelen? Hoe gaan we andere partijen positioneren?’ Met als gevolg dat er allerlei ‘experts’ de school binnenkomen met (goedbedoelde) ideeĂ«n, oplossingen en methodieken om kinderen te helpen. De vraag is of deze methodiek en zienswijze eigenlijk wel zo’n goed idee is. Is de slinger niet te ver doorgeslagen naar het individuele kind?

Kan het anders, slimmer en effectiever? En wat zouden kansrijke ‘sleutels’ zijn om dit te realiseren? Mijn gast Bert Wienen houdt een pleidooi om terug te keren naar de basis van ‘goed onderwijs’ en het belang van de leerkracht (of docent) centraal te stellen. We verkennen hoe zou dit eruit kan zien en welke stappen dan nodig zijn. Bert Wienen is auteur van het boek ‘Van individueel naar inclusief onderwijs, pleidooi voor minder labelen en meer aandacht voor de kracht van onderwijs‘.

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!