Leiderschap en Verandermanagement

Situationeel leiderschap – Sturen – Loslaten – Visie – Verwaarloosde organisatie – Gedragsverandering – Aanspreken – Waarderend veranderen – Ken uzelf – Groei – Reflectie – Feedback – Programmamanagement – Processen – Emotie – Boze bazen – Vrijheid – Verbondenheid – Vakmanschap

Leidinggeven aan zelforganisatie: Hoe doe je dat? Tjipcast 144 met Cris Zomerdijk

3 oktober 2021 Leiderschap en Verandermanagement, Samenwerken en Teamleren 45:52

In Tjipcast 144 spreek ik uitgebreid met Cris Zomerdijk over zelforganisatie, leiderschap en organisatieverandering. Een vakgebied waar Cris veel van af weet. Ik studeerde met Cris bedrijfswetenschappen aan de vrije Universiteit en we volgen elkaars werk sindsdien. Hij is partner van Holland Consulting Group en gespecialiseerd in het versterken van klantgerichtheid, ondernemerschap en innovatie bij dienstverlenende organisaties. Daarnaast is hij actief als gastdocent bij de Baak en Nyenrode Business Universiteit en naast lezingen over deze thema’s is hij auteur. De aanleiding van de podcast is een blog reeks die hij schreef voor managementsite over zelforganisatie. En dit gaat dus over het werk ‘anders organiseren’. Meer verantwoordelijkheid daar waar het hoort, minder controle, meer autonomie en zelfs plezier! Maar ja: hoe pak je dat aan? En waar loop je tegenaan? Vandaar dat de centrale vraag in deze podcast is: zelforganisatie, hoe doe je dat?

Check zeker ook de blogs die Cris eerder schreef op managementsite (je krijgt toegang met een gratis account op de website):

Zelforganisatie: hoe dan?

Zelforganisatie hoe dan? Deel II

Leidinggeven aan zelforganisatie

Via onderstaande link bekijk je ons gesprek op YouTube:

Vergeet je niet te abonneren op het YouTube kanaal en mis niks.

Is het tijd dat de pabo-opleidingen in Nederland kritisch in de spiegel kijken? Tjipcast 143 met Anna Bosman

24 september 2021 Didactiek en Pedagogiek, Leiderschap en Verandermanagement 00:47:03

In Tjipcast 143 ontmoet ik prof. dr. Anna Bosman. Hoogleraar dynamiek van leren en ontwikkeling aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Directeur van het onderwijsinstituut Pedagogische Wetenschappen en Onderwijskunde en lid van het team red het onderwijs. Het onderwijs in Nederland ligt onder een vergrootglas. Met name in het basisonderwijs (PO) spelen er urgente vragen rondom de onderwijskwaliteit en de dalende resultaten op het gebied van lezen, schrijven en rekenen. Met daarbovenop een oplopend tekort aan geschoolde leraren. Volgens Anna Bosman is het daarom extra belangrijk ons te richten op de kerntaken op school. En dat kan alleen maar met leraren die optimaal worden voorbereid om in de klas les te geven. Als expert, niet als coach. Met veel aandacht voor klassikale instructie en begeleiding in de praktijk.

Helaas slagen pabo-opleidingen hier in Nederland onvoldoende in. Hoe komt dat? In deze podcast verkennen we welke rol de pabo-opleidingen hebben in de huidige onderwijsproblematiek. Zijn deze opleidingsinstituten voor basisschoolleraren bijvoorbeeld wel expliciet genoeg over wat het doel van onderwijs dient te zijn? Waarom besteden ze relatief weinig aandacht aan het overdragen van wetenschappelijk onderbouwde lesmethoden? En welk motief hebben deze opleidingen om zich bijvoorbeeld te verbinden aan 21ste-eeuwse vaardigheden in de klas? Iets dat wetenschappelijk gezien sterk ter discussie staat en waarvan je kunt afvragen of het zinvol is om tijd aan besteden tot en met groep 8. Luister nu naar een belangrijk gesprek over onderwijs in Nederland en wat er nodig is om de problemen anno nu aan te pakken.

Via onderstaande link bekijk je ons gesprek op YouTube:

Vergeet je niet te abonneren op het YouTube kanaal en mis niks.

Is het nog wel leuk om leidinggevende in het onderwijs te zijn? Tjipcast 129 met Jeroen Goes

13 juni 2021 Didactiek en Pedagogiek, Leiderschap en Verandermanagement 43:05

Onderwijsmanagement en de besturing van scholen ligt al best wat jaren onder een vergrootglas. Zo zou het bureaucreatie veroorzaken, teveel geld kosten en de aandacht afleiden van onderwijskwaliteit, vakmanschap en bijvoorbeeld de autonomie van onderwijsteams. Het past in een tijdsbeeld waarin er in toenemende mate een kritische grondhouding is richting managers. Zo zijn er ook experts die vinden dat managers meer kwaad dan goed doen. En dus: hoe minder hoe beter. Ik ben nieuwsgierig hoe het is om binnen deze ’trend’ leiding te geven in het onderwijs. Met al die kritiek op onderwijsmanagement is het daarmee (misschien ongemerkt) best een spannend beroep geworden. Helemaal gelet op de corona pandemie en de extra onderwijsgelden in de vorm van het Nationaal Programma Onderwijs. Hoe dienen scholen dit te besteden? Hoe geef je hier als manager richting en vorm aan? Wanneer doe je het goed en wanneer ‘niet’? En plat gesteld: Is het nog wel leuk om manager te zijn?

Over dit soort vragen ga ik in gesprek met Jeroen Goes. Hij werkt 25 jaar in het onderwijs waarvan 21 jaar als leidinggevende. De laatste drie jaar is hij de voorzitter van stichting Fluvium openbaar onderwijs in de Betuwe. Een stichting met twintig dorpsscholen. Naast bovenstaande thema’s bespreken we diverse vragen van luisteraars die binnenkwamen via twitter.

Kan iedereen een ondernemer zijn? Tjipcast 124 met Pieterjan van Wijngaarden

24 mei 2021 Leiderschap en Verandermanagement, Persoonlijke en Professionele Ontwikkeling

In deze podcast praat ik met Pieterjan van Wijngaarden over ondernemerschap. We kijken verder dan het oprichten van een B.V. of beginnen met een start-up. Met ondernemen heeft Pieterjan het over een ‘way of life’: een manier van werken, professionaliseren en breder gezien leven. Volgens hem is dan ook iedereen een ondernemer. We verkennen verschillende thema’s die aan ondernemerschap zijn verbonden zoals focus aanbrengen (wat wil ik?), maatschappelijke impact maken (waar wil ik aan bijdragen?), creëren (wat kan ik samen met anderen maken?) en in actie komen (hoe bouw ik aan een beweging?).

Pieterjan van Wijngaarden is een ondernemer in hart en nieren. Zo is hij mede-initiatiefnemer van de co-working space Bloemenheuvel waar ik de Tjipcast opneem. Hij is kerndocent binnen de FCE stichting opleidingskunde, auteur van het boek ondernemen als way of life en partner bij het onderzoeks- en adviesbureau Kessels & Smit The Learning Company. Check zeker ook zijn mooie boek over ondernemerschap: Ondernemen als way of life.

Napraten over examineren in coronatijd. Tjipcast 123 te gast bij het ROC da Vinci college en de duurzaamheidsfabriek

20 mei 2021 Didactiek en Pedagogiek, Leiderschap en Verandermanagement, Samenwerken en Teamleren 00:18:21

In deze podcast van 20 minuten blik ik met Floor, Ellen en Peter terug op de gesprekken die we voerden met docenten, studenten, werkveld en onderwijsmanagers bij het ROC da Vinci college. De vraag die centraal staat is hoe je kwalitatief en betekenisvol kunt examineren in coronatijd. In de duurzaamheidsfabriek weten ze dit succesvol vorm te geven. Ondanks de vele uitdagingen. Hoe hebben ze dit aangepakt? Wat viel op? Wat werkte goed en wat kunnen andere beroepsopleidingen leren van deze werkwijze?

Deze podcast is onderdeel van een reeks praktijkonderzoeken die ik samen met Metis Onderwijsadvies uitvoer en vormgeef. We zijn op zoek naar de bouwstenen van excellent onderwijs en reizen door Nederland om hierover met onderwijsprofessionals, studenten en werkveld over in gesprek te gaan. Voor meer informatie bezoek de website van Metis Onderwijsadvies.

Je kunt dit gesprek ook bekijken op het YouTube kanaal:

Examineren in coronatijd, hoe doe je dat? Tjipcast 122 te gast bij het roc da Vinci college

14 mei 2021 Didactiek en Pedagogiek, Leiderschap en Verandermanagement, Samenwerken en Teamleren 00:47:30

Het ROC da Vinci College heeft in de periode van Corona een enorme innovatieversnelling doorlopen wat betreft examineren. Het examineren en stagelopen was vanwege de corona richtlijnen niet meer mogelijk en die urgentie heeft ervoor gezorgd dat ze hun eigen schoolomgeving hebben omgebouwd hebben tot realistische werk-leeromgeving. In de duurzaamheidsfabriek in Dordrecht is het nu mogelijk om meerdere vakgebieden (opleidingen) te examineren in nauwe afstemming met het werkveld. De intentie is nu om deze beweging verder uit te bouwen en om die rede is het buitengewoon interessant hier nader onderzoek naar te doen.

Vragen die we hierbij hebben zijn onder andere:

Hoe borg je de betrouwbaarheid en validiteit van zo’n nieuwe vorm van examineren?

Hoe ervaren studenten deze nieuwe vorm van examineren?

Wat vraagt het van de docenten en begeleiders? En hoe kan je deze beweging breder op gang krijgen in en rondom een school? Uiteindelijk kan zo’n ‘nieuwe’ beweging ook het onderwijs zelf veranderen (de weg ernaar toe) en welke effecten zou dit kunnen hebben?

Kortom: genoeg animo voor een praktijkonderzoek en podcast gesprek op locatie! De volgende onderwerpen worden besproken: Inzicht in het examineren in de duurzaamheidsfabriek. We willen leren van successen en zicht krijgen op het examen proces van begin tot einde. Ook zoeken we naar de definitie, aanleiding vanuit de praktijk, taal en begrippen (wat is het wel, wat ook niet). Wat zijn de dilemma’s en uitdagingen in de praktijk? Waar liepen collega’s van da Vinci College tegenaan? Denk aan spanningen tussen docenten, bedrijfsleven, examencommissie, de fabriek zelf, etc.). Maar ook in termen van aansturing (Hoe begin je eigenlijk en hoe zet je dat dan voort?). Weg vooruit: We kijken waarderend naar de successen die er zijn behaald, beantwoorden en verkennen de weg vooruit. We identificeren adviezen voor andere scholen, bespreken de actuele uitdagingen.

Deze podcast is onderdeel van een reeks praktijkonderzoeken die ik samen met Metis onderwijsadvies uitvoer en vormgeef. We zijn op zoek naar de bouwstenen van excellent onderwijs en reizen door Nederland om hierover met onderwijsprofessionals, studenten en werkveld over in gesprek te gaan. Voor meer informatie bezoek de website van Metis onderwijsadvies.

Je kunt dit gesprek ook bekijken op het YouTube kanaal:

Adviseren en interveniëren in een verwaarloosde organisatie. Hoe pak je dat aan? Tjipcast 115 met Joost Kampen

28 maart 2021 Leiderschap en Verandermanagement, Persoonlijke en Professionele Ontwikkeling, Samenwerken en Teamleren 00:55:31

Joost Kampen introduceerde in 2005 de term verwaarloosde organisaties. Het beschrijft organisaties die in wanorde, mismanagement en angst opereren. Ik sprak met hem hierover vorig jaar in Tjipcast 010. De term verwaarlozing komt oorspronkelijk uit de orthopedagogiek en Joost Kampen laat zien dat bij sommige organisaties een specifieke aanpak noodzakelijk is om te kunnen veranderen en verbeteren. Zo is het niet altijd aan te raden ‘bottom-up’ te veranderen, inspirerende visies te formuleren of met veel bombarie een nieuwe strategie aan te kondigen. Vaak worden organisaties hiermee slachtoffer van managementhypes en oppervlakkige trends. Met alle risico’s van dien. In tegendeel, verwaarloosde organisaties hebben mogelijk veel meer baat bij ‘minder visie en inspiratie’ maar een werkomgeving waarin ritme, verantwoordelijkheid en praktische uitvoering wordt omarmt. De vraag is dan wel hoe je als verwaarloosde organisatie uit het dal kunt klimmen. In deze podcast lopen we langs de zes stadia van organisatieontwikkeling bezien vanuit stagnatie en achterstand om hier praktische handvatten voor aan te reiken:

  1. Stoppen van de verwaarlozing;
  2. Basis op orde krijgen;
  3. Informele organisatie overbodig maken;
  4. Professionalisering van HR, Financiën, kwaliteit en risicomanagement;
  5. Ontwikkeling integreren in de dagelijkse praktijk;
  6. Borgen van continuïteit in leiding en ontwikkeling.

Naast de uitwerking van deze stappen bespreken we diverse praktijkvragen van luisteraars. Zoals:

  • Als je een organisatie als “verwaarloosd” typeert, in hoeverre werp je dan niet een stigma/ brandmerk op de organisatie? In hoeverre loop je het gevaar dat er een self-fulfilling prophecy optreedt? 
  • Gewoon goed leidinggeven wordt steeds vaker als ‘onbelangrijk’, ‘oud’ of zelfs onnodig gezien. Toch zijn het juist de bouwsteen van niet- verwaarloosde organisaties. Hoe maak het belang van ‘gewoon goed leidinggeven’ invoelbaar bij professionals en managers?
  • Ligt de “schuld” principieel bij een bestuurder of managementteam of (deels) (ook) bij de Raad van Toezicht? ….in navolging van de schuldvraag bij de toeslagen affaire bijvoorbeeld?
  • Hoe kom je uit een patstelling tussen management en professionals? Ik heb in een organisatie gewerkt waar geen vertrouwen meer was in de directie en de directie het personeel als dwars wegzette. Dit resulteerde in steeds meer top-downmanagement. Hoe doorbreek je dit?

Je kunt dit gesprek ook bekijken op het YouTube kanaal:

Alle boeken van Joost kampen zijn te vinden in de boekenkast. Meer informatie over het boek Advieswerk in verwaarloosde organisaties vind je hier.

Wat is onmacht? Hoe komen we eraan en wat moeten we ermee? Tjipcast 114 met Jaap van ’t Hek

21 maart 2021 Leiderschap en Verandermanagement, Persoonlijke en Professionele Ontwikkeling 0:50:34

In deze podcast ontmoet ik Jaap van ’t Hek, organisatieadviseur en schrijver. Hij schreef een nieuw boek, samen met Leike van Oss over onmacht. Een boek dat dieper ingaat op taaie en moeilijke veranderingen die gaande zijn in organisaties en samenlevingen. De oorzaak is te vinden in een aantal fundamenten van samenleven, werken en organiseren die radicaal aan het verschuiven zijn. Denk aan marktwerking, de norm om continue te professionaliseren en de voortdurende druk om ‘beter te presteren’. Dat zijn verklaarbare mechanieken, maar hebben ook minder productieve en plezierige effecten. Onmacht kan zelfs destructief zijn. In hun nieuwste boek nemen Leike en Jaap het concept macht en onmacht onder de loep. Met tal van verbindingen tussen politiek, maatschappij en leiderschap in organisaties.

Je kunt dit gesprek ook bekijken op het YouTube kanaal:

Leike van Oss en Jaap van ’t Hek hebben een aantal prachtige boeken geschreven over veranderen, leren en samenwerken. Zoals Onveranderbaarheid van organisaties, Onomkeerbaar en Ondertussen in organisaties. Het hele overzicht staat hier in de boekenkast. Meer informatie over het boek Onmacht vind je hier, net zoals enkele recensies.

Op weg naar de verkiezingen: de zorg en de rol van de overheid. Tjipcast 111 met Tanja Ineke, Ruben Verlangen en Marjon Gerts

9 maart 2021 Innoveren en Verbeteren, Leiderschap en Verandermanagement, Persoonlijke en Professionele Ontwikkeling, Samenwerken en Teamleren 36:19

In aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen op 17 maart 2021 maak ik in opdracht van het CAOP, kennis- en dienstencentrum op het gebied van arbeidszaken, drie podcasts over het onderwijs, de zorg en de arbeidsmarkt. Wat zijn toekomstige urgente vraagstukken in de zorgsector? Welke ontwikkelingen zijn relevant voor een nieuw te vormen kabinet? Hoe komen we sterker uit de coronacrisis? En wat is de rol van de overheid? Daarover spreek ik met Tanja Ineke, bestuurder bij Libertas Leiden, Ruben Verlangen, ambulanceverpleegkundige RAVU en Marjon Gerts, manager zorg bij het CAOP, in deel 2 van de podcastserie ‘Op weg naar de verkiezingen’.

In deze podcast staan drie thema’s centraal:

  1. Personeelstekort: Tijdens de coronacrisis is het personeelstekort in de zorg nog verder uitvergroot. Hoe kunnen bijvoorbeeld innovatie en van-werk-naar-werktrajecten bijdragen aan het oplossen van het personeelstekort?
  2. Duurzame inzetbaarheid: Werken in de zorg kan fysiek zwaar zijn. Ambulanceverpleegkundige Ruben Verlangen weet bijvoorbeeld niet hoe laat zijn dienst voorbij is. Hoe zorgen we ervoor dat zorgpersoneel fit, met plezier en capabel aan het werk blijft?
  3. Coronacrisis: De werkdruk is nog nooit zo hoog geweest als in de huidige coronacrisis en ook het ziekteverzuim is gestegen. Door samenwerking in de keten, zowel lokaal, regionaal als landelijk is het de zorg gelukt om overeind te blijven. Hoe zorgen we ervoor dat die samenwerking ook na de coronacrisis overeind blijft?

Op weg naar de verkiezingen: over Onderwijs. Tjipcast 109 met Annet Kil, Ellen van Gaalen en Patrick Banis

3 maart 2021 Didactiek en Pedagogiek, Leiderschap en Verandermanagement 39:59

In aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen op 17 maart 2021 maak ik in opdracht van het CAOP, kennis- en dienstencentrum op het gebied van arbeidszaken, drie podcasts over het onderwijs, de zorg en de arbeidsmarkt. Wat zijn de toekomstige urgente vraagstukken? Welke ontwikkelingen zijn relevant voor een nieuw te vormen kabinet? Hoe komen we sterker uit de huidige coronapandemie? 

In deze podcast staat het onderwijs centraal. We bespreken drie thema’s: het lerarentekort, onderwijs na corona en kansenongelijkheid. Met als terugkerende vraag: Wat is de rol van de overheid als het gaat om sterk onderwijs in Nederland? Dit bespreek ik met Annet Kil, voorzitter college van bestuur van de Gooische Scholen Federatie, Ellen van Gaalen, journalist bij het Algemeen Dagblad, en Patrick Banis, directeur arbeidsmarkt bij het CAOP.