HBO

Waarom is het belangrijk om burgerschap een plek te geven in ons onderwijs? Tjipcast 117 met Hessel Nieuwelink

12 april 2021 Didactiek en Pedagogiek 00:53:14

Vergeleken met andere Europese landen wordt er binnen het onderwijs in Nederland relatief weinig aandacht besteed aan thema’s als democratie, politiek en grondrechten. Het is zelfs zo dat Nederlandse kinderen weinig kennis hebben van deze thema’s. En dat is volgens mijn gast, lector Hessel Nieuwelink een zorgelijk ontwikkeling. Een oplossing waarover veel wordt gesproken de afgelopen jaren is ‘meer en beter’ burgerschapsonderwijs. Het blijkt dat sommige scholen worstelen met de uitvoering hiervan. Want wat is burgerschap eigenlijk? Hoe relateert meer aandacht voor burgerschap zich aan gelijke kansen (een term dit steeds vaker opduikt in het onderwijsdebat vandaag de dag)?

De aanleiding voor deze podcast is een opiniestuk dat ik schreef met Marcel Schmeier voor de onderwijsblog van NRC. Hierin nemen we juist stelling tegen burgerschap. We signaleren dat de overheid scholen steeds meer oplegt wat voor waarden ze moeten overdragen. En dus stelling neemt in wat ‘een goede burger’ is. Dit opent de deur naar politieke inmenging in het onderwijs, iets wat we zouden moeten voorkomen. Denk bijvoorbeeld aan radicaal verschillende opvattingen over immigratie, geloof of duurzaamheid. Liever richten we ons op school op de overdracht van kennis, dan volgt actief burgerschap vanzelf.

Volgens Hessel Nieuwelink is deze redenering veel te kort door te bocht. Kennis over democratie en politiek gaat juist hand in hand gaan met burgerschapslessen. Het een hoeft het ander niet uit te sluiten. Kennis is belangrijk, maar dat vraagt ook iets van docenten en scholen. Een onbelicht thema volgens hem. Maar wat moeten we dan doen als school en samenleving? Hierover ga ik met Hessel uitgebreid in gesprek. Behalve een reflectie op het opiniestuk en de huidige discussie in het onderwijsdebat bespreken we een aantal vragen:

  1. Wat bedoelen we eigenlijk met burgerschap?
  2. Waarom (en hoe) zou burgerschap ‘gevaarlijk’ kunnen zijn en waarom ook juist niet?
  3. Waarom is het belangrijk en noodzakelijk burgerschap een structureel onderdeel te laten zijn van ons onderwijs?
  4. Hoe hangt burgerschap volgens Hessel samen met gelijke kansen in het onderwijs
  5. Wat moet de overheid wel en ook niet doen in deze discussie?
  6. Wat zijn effectieve manieren om burgerschapslessen aan te bieden? Wat werkt wel en wat ook niet?
  7. En als sprake is van een bepaalde normativiteit, hoe gaan we daar als school dan mee om?

Je kunt dit gesprek ook bekijken op het YouTube kanaal:

Terugblik op de podcast met Gert Biesta over een levenlang leren. Tjipcast 113 met Floor van Venrooij en Ellen van Vugt

17 maart 2021 Didactiek en Pedagogiek, Persoonlijke en Professionele Ontwikkeling 00:38:54

Twee weken geleden verscheen de podcast over een levenlang leren met prof. Gert Biesta. Ik kreeg hier veel reacties op! Ook leverde het weer een aantal nieuwe vragen op. Dat was voor ons genoeg reden om op deze podcast terug te blikken en enkele inzichten te bespreken. En dat doe ik met collega podcastmakers Floor van Venrooij en Ellen van Vugt. Thema’s die we bespreken zijn: Hoe bereik je als samenleving juist die mensen die van nature niet ‘graag’ naar school gaan, een training volgen of zich aanmelden voor scholing? Waarom (en hoe) wil de overheid eigenlijk een levenlang leren mogelijk maken? En kan een levenlang leren ongemerkt ook druk genereren bij professionals? Daarnaast spreken we in Corona tijden al snel over leerachterstand, maar klopt dat woord eigenlijk wel? Volgens Biesta is leren immers een ‘leeg begrip’. Is het niet beter om over een schoolachterstand of curriculumachterstand te spreken? Luister nu naar een echte ‘napraat’ podcast!

Een levenlang leren klinkt prachtig: maar wat bedoelen we hier eigenlijk mee? Tjipcast 110 met Gert Biesta

7 maart 2021 Didactiek en Pedagogiek, Filosofie en Verdieping, Persoonlijke en Professionele Ontwikkeling 54:09

In deze podcast spreek ik uitgebreid met Gert Biesta over de betekenis van een levenlang leren. Gert is momenteel professor of public education aan de universiteit van Ireland in Maynooth en bekleedt een vergelijkbare leerstoel aan de universiteit van Edinburhough. Maar eigenlijk reist hij de wereld over om les te geven, onderzoek te doen en te schrijven. Hij in de wereld van onderwijs en leren een autoriteit. Zo introduceerde hij de veelgebruikte drieslag in onderwijs, kwalificatie, socialisatie en persoonsvorming. In zijn algemeenheid verbindt Biesta onderwijsfilosofie en pedagogiek om zo onderwijsactiviteiten te bestuderen en te omschrijven. Minder bekend is zijn studie en werk naar een leven lang leren. Een belangrijk uitgangspunt als het gaat om beleidsvorming in Nederland gericht op participatie, innovatie van werk en duurzame inzetbaarheid van mensen. En daarmee is er ook hier een duidelijke verbinding met onderwijs. Vragen die we in deze podcast bespreken zijn onder andere:

  • Welke verantwoordelijkheid heeft een overheid om een volwassenen de kans te bieden om zich te blijven ontwikkelen en te professionaliseren?
  • Is leren een recht voor mensen, of een plicht?
  • En als het nu iets is dat vooral bij de mensen zelf ligt, wat doen we dan met mensen die we niet bereiken?
  • Waar is volwassenen onderwijs en educatie in een samenleving nu eigenlijk voor bedoeld?
  • Waar hebben we het eigenlijk over als we spreken over leren? Is het een woord wat nog betekenis heeft?
  • Waar zit het contrast tussen onderwijs en leren? Halen we deze begrippen niet snel door elkaar?
  • Bij bovenstaande thema’s is het noodzakelijk te verkennen: Wat is nu eigenlijk een leven lang leren? Hoe vullen we dat in? Hoe ook niet?
  • Wat betekent bovenstaande verkenning voor ons land? Waar moeten we mee aan de slag?

Je kunt dit gesprek ook bekijken op het YouTube kanaal:

Gert Biesta heeft een aantal prachtige boeken geschreven. Je kunt deze vinden op de boekenplank.

Op weg naar de verkiezingen: over Onderwijs. Tjipcast 109 met Annet Kil, Ellen van Gaalen en Patrick Banis

3 maart 2021 Didactiek en Pedagogiek, Leiderschap en Verandermanagement 39:59

In aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen op 17 maart 2021 maak ik in opdracht van het CAOP, kennis- en dienstencentrum op het gebied van arbeidszaken, drie podcasts over het onderwijs, de zorg en de arbeidsmarkt. Wat zijn de toekomstige urgente vraagstukken? Welke ontwikkelingen zijn relevant voor een nieuw te vormen kabinet? Hoe komen we sterker uit de huidige coronapandemie? 

In deze podcast staat het onderwijs centraal. We bespreken drie thema’s: het lerarentekort, onderwijs na corona en kansenongelijkheid. Met als terugkerende vraag: Wat is de rol van de overheid als het gaat om sterk onderwijs in Nederland? Dit bespreek ik met Annet Kil, voorzitter college van bestuur van de Gooische Scholen Federatie, Ellen van Gaalen, journalist bij het Algemeen Dagblad, en Patrick Banis, directeur arbeidsmarkt bij het CAOP.

Samenwerken in Coronatijd: Hoe hou je de (digitale) verbinding? Tjipcast 108 met Ellen van Vugt, Floor van Venrooij en Peter Loonen

28 februari 2021 Didactiek en Pedagogiek, Leiderschap en Verandermanagement, Persoonlijke en Professionele Ontwikkeling, Samenwerken en Teamleren 00:28:17

In deze podcast verken ik samen met Ellen van Vugt, Floor van Venrooij en Peter Loonen welke bouwstenen belangrijk zijn om als teams (digitaal) samen te werken. Sinds maart 2020 werken bijna alle onderwijsprofessionals radicaal anders. Van basisonderwijs tot MBO en universiteit. Zo werken we al bijna één jaar veel meer vanuit huis, zijn we minder op school en ontmoeten teams elkaar veelal online voor vergaderingen, overleggen en werksessies. Dit leidt tot nieuwe uitdagingen in termen van samenwerken. Hoe hou je als (school) team de verbinding nu bijna alle werkoverleggen online zijn? Ook informeel bijpraten gaat online en wat te denken van voortgangsgesprekken, de begeleiding van zij-instromers of de afstemming met stageplekken voor MBO of HBO studenten? Dit is niet altijd makkelijk. Al is het maar vanwege het feit dat niet alle vormen van interactie geschikt zijn voor een zoom of microsoft teams overleg. Desalniettemin blijven sterke teams ontzettend belangrijk voor de kwaliteit van onderwijs. Hoe werk je in 2021 aan sterke teams? Welke lessen kunnen we al trekken? Welke valkuilen zijn er en waar kan je als schoolleider en teamlid op letten? Luister mee naar een gesprek met Ellen, Floor (allebei docent / leerkracht), Peter Loonen en mijzelf!

Je kunt dit gesprek ook bekijken op het YouTube kanaal:

Wat zegt de wetenschap eigenlijk over online leren? Tjipcast 103 met Peter Loonen

24 januari 2021 Didactiek en Pedagogiek 0:34:35

Sinds maart van vorig jaar is het online leren exponentieel gestegen. Jongeren volgen vanwege de Corona crisis al lange tijd online onderwijs. Dat geldt voor het basis, middelbaar en hoger onderwijs. Een enorme operatie voor docenten en leerkrachten. Hoog tijd om de balans te maken en te bespreken welke aanknopingspunten de wetenschap biedt voor het krachtig organiseren en aanbieden van online onderwijs. Peter Loonen gaf hier twee weken geleden een interessant webinar over en ik besloot hem te interviewen. Hij maakte er een kleine studie van en die bespreken we in dit gesprek. Zo komen diverse onderwerpen aan bod: de lesvoorbereiding, opbouw en ontwerp, de rol van instructie, de hogere frequentie in variatie van werkvorm en welke valkuilen je kunt voorkomen. Een podcast die uitermate toepasbaar is in deze tijd waarin de lockdown helaas nog wel even gaat duren. Veel luisterplezier!

Je kunt dit gesprek ook bekijken op het Tjipcast YouTube kanaal:

Feedback geven en collega’s aanspreken, hoe doe je dat? Tjipcast 102 met Thijs Feenstra en Henk Elich

17 januari 2021 Leiderschap en Verandermanagement, Persoonlijke en Professionele Ontwikkeling, Samenwerken en Teamleren 00:51:10

Het is voor veel mensen een enorm spannend moment: een collega aanspreken op zijn gedrag. Dat geldt net zo goed bij de ‘kleine dingen’ (zoals iemand die alsmaar te laat komt) als wanneer een collega zijn deadlines niet haalt. Er zijn tal van handige modellen en boeken over geschreven, toch blijven we het moeilijk vinden. Niet voor niets werd de eerdere podcast met Thijs over dit thema buitengewoon veel beluisterd! Waarom is feedback geven vaak een heet hangijzer in een organisatie? Is het zo ingewikkeld? En kan je feedback geven leren? Daarover spreek ik met Thijs Feenstra en Henk Elich, allebei trainingsacteurs. We analyseren hoe je effectief, professioneel en doelgericht iemand kunt aanspreken op zijn gedrag. De praktijkvoorbeelden zijn afkomstig van luisteraars. Het werd een buitengewoon leerzaam gesprek! Met veel humor, soms lig ik even onder tafel lag van het lachen (sorry daarvoor).

Je kunt dit gesprek ook bekijken op het Tjipcast YouTube kanaal:

Is het tijd dat de leerkracht zijn ambacht terugclaimt? Tjipcast 101 met Jan van de Ven

3 januari 2021 Didactiek en Pedagogiek, Leiderschap en Verandermanagement 00:49:49

In deze eerste podcast van 2021 spreek ik met Jan van de Ven. Jan is ruim twaalf jaar leraar basisonderwijs en stond als leerkracht in groep 1 t/m 8. Hij verwierf grote bekendheid toen hij samen met Thijs Roovers de actiegroep PO in actie oprichtte en in 2017 met tienduizenden collega-leraren in hun kielzog de bestuurlijke en politieke onderwijspolder wakker schudde. Inmiddels zijn hier 44.000 leerkrachten bij aangesloten en is er een Lerarencollectief opgericht. Centrale boodschap is telkens weer: het is aan de leerkracht zelf om de eer van hun vak hoog te houden. Dat vraagt betrokkenheid, vakmanschap, goede informatievoorziening en betere vertegenwoordiging. De tijd is voorbij dat politici zonder kennis van zaken praten over onderwijsveranderingen zonder dat hier leerkrachten bij vertegenwoordigd zijn! Over deze ‘bottom-up’ beweging, verdere toekomstplannen en inhoudelijke doelstellingen praat ik uitgebreid met Jan.

Je kunt dit gesprek ook bekijken op het Tjipcast YouTube kanaal:

Er is meer leuk nieuws! In maart 2021 verschijnt het boek ‘Leraar, durf te claimen!‘ geschreven door Jan en Thijs. Over hoe leraren samen steeds verder de regie terug kunnen nemen op hun vak.

Tjipcast aflevering 100! Terugkijken en vooruitkijken met Joseph Kessels en Ivar Troost

21 december 2020 Didactiek en Pedagogiek, Filosofie en Verdieping, Innoveren en Verbeteren, Persoonlijke en Professionele Ontwikkeling 0:54:32

Met Joseph Kessels en Ivar Troost blik ik in deze Tjipcast terug op 100 podcast afleveringen. Tijd voor een (bescheiden) feestje! Anderhalf jaar geleden begon ik met deze reeks en het werd een geweldig leuk en vooral leerzaam avontuur. De podcast serie is in deze tijd ontzettend gegroeid. Zo begon ik met 100 luisteraars per week en groeide het bereik naar ruim 9.000 beluisterde afleveringen per maand. Wie had dat gedacht! Ook op YouTube is het kanaal goed vindbaar, waar bijna alle gesprekken met beeld te zien zijn. Alle inhoud is gratis en voor iedereen toegankelijk. Een belangrijk uitgangspunt van deze ‘onderzoeksreis’.

Joseph was mijn eerste gast in de studio en kwam ook daarna nog eens op bezoek om te praten over ons filosofieboek ‘Denken in organisaties‘ en de relatie tussen democratie en een levenlang leren. Ivar en ik trokken in deze periode intensief met elkaar op in het ontwikkelen van het format en scherpstellen van de techniek. Daarnaast was Ivar ook regelmatig co-host en natuurlijk speciale gast (nadat hij in de zomer van 2020 zijn tweede master afrondde) om te praten over de toekomst van wetenschappelijk onderzoek.

In aflevering 100 bespreken we een selectie van thema’s en gespreksonderwerpen die voorbijkwamen en komen we tot enkele geleerde lessen. Natuurlijk leidt dit tot weer nieuwe vragen, dilemma’s en onderzoeksperspectieven. Dit brengt ons bij een eerste routekaart voor het vervolg van de podcastserie in 2021! Daarover in het nieuwe jaar meer informatie.

Ik wil alle luisteraars, vragenstellers, gasten, sponsoren (zoals OABDekkers en Managementboek.nl) en scherpe meedenkers vanaf de zijlijn hartelijk bedanken voor de geweldige samenwerking! Fijne feestdagen in deze gekke tijd. En graag tot 2021!

Hoe geef je leiding aan een grote onderwijsorganisatie? Tjipcast 099 met Anky Romeijnders

14 december 2020 Didactiek en Pedagogiek, Leiderschap en Verandermanagement, Persoonlijke en Professionele Ontwikkeling, Samenwerken en Teamleren 39:23

Ik ben in Rotterdam en te gast bij Anky Romeijnders, lid van het college van bestuur van ROC Albeda. In haar portefeuille zit onderwijs, kwaliteit en innovatie. Albeda is een groot ROC. Ze hebben 28 locaties verspreidt over 12 plaatsen in de regio groot Rotterdam Rijnmond en geven aan ongeveer 20.000 studenten onderwijs. Met de samenwerkingspartners erbij opgeteld (MBO, HBO, bedrijven, ziekenhuizen, etc.) komen ze bijna aan 30.000 studenten. Ik ben nieuwsgierig hoe je handen en voeten geeft aan leiderschap in zo’n grote onderwijsorganisatie. Mijn ontmoeting met Anky is best wel bijzonder, omdat ze einde van dit jaar ‘met pensioen’ gaat. We blikken in zekere zin ook terug op haar werkzame leven in het onderwijs. En dat werd een bijzonder gesprek!

Een aantal vragen staan centraal in dit gesprek:

  • Hoe geef je leiding aan een grote onderwijsorganisatie?
  • Hoe blijf je als leider verbinding houden met de collega’s en partners in de regio?
  • Welke invloed heb je als leider?
  • Wat is het belang van een ontmoetingsplek voor studenten in deze Corona tijden?
  • Iedere manager wil graag beter worden in zijn vak, maar hoe doe je dat? Wat is daarin belangrijk?
  • Hoe geef je handen en voeten aan het bouwen van slimme en innovatieve samenwerkingsrelaties met het werkveld?
  • En wat is nu eigenlijk onderwijskundig leiderschap?