samenleving

En nu? De mens als bedreigde diersoort

26 januari 2025 Filosofie en Verdieping

Het gaat niet goed met de mens en onze planeet stelt Jan Bransen. Zo stapelen we crisis op crisis en slagen we er maar niet in om aan oplossingen te werken. We zitten vast in een hardnekkige manier van denken die ons niet verder helpt. Het is tijd om hier wat aan te doen, maar wat dan? En hoe? Volgens mijn gast is het hoog tijd anders te leren denken. En dit onderstreept het belang van filosofie: we hebben het nodig om onszelf goede vragen te leren stellen, samen na te denken en op onderzoek uit te gaan. En dit is verreweg van passief, maar juist een zeer actie-gerichte activiteit!

Jan Bransen is hoogleraar filosofie van de gedragswetenschappen aan de Radboud Universiteit. Jan is onder andere auteur van Laat je niets wijsmaken (winnaar van de Socrates wisselbeker in 2014) en Gevormd of vervormd waarin hij een pleidooi houdt voor ander onderwijs. In zijn nieuwste werk En nu? De mens als bedreigde diersoort houdt Jan een pleidooi om uit je stoel te stappen en al filosoferend de wereld te verkennen. Hij helpt je hierbij door elf mentaliteitsveranderingen te introduceren als wegwijzer voor bovenstaande zoektocht.

Het muziekfragment Le temps de vivre kan je hier ook nog even terugluisteren!

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door Klassewerkplek. Klassewerkplek biedt onderwijsinstellingen een evidence-informed instrument voor werkgeluk, talentbehoud en verzuimreductie. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Hoe volgt mbo instelling Firda de ontwikkeling van burgerschap bij hun studenten?

3 oktober 2024 Filosofie en Verdieping

Dit is de derde aflevering in een vijfdelige serie. De eerste aflevering ging over de geschiedenis van burgerschap. In de tweede aflevering verkennen we hoe burgerschap er uit kan zien in de dagelijkse schoolpraktijk. En in deze aflevering staat het ‘meten’ en monitoren van burgerschap centraal. Hoe volg je de ontwikkeling van burgerschap bij jongeren? Wat is zinvol om wel en niet te doen? We concentreren ons in deze aflevering op de onderwijspraktijk van Firda. 

Hoe geeft deze mbo-instelling handen en voeten aan burgerschap? We bespreken dit aan de hand van een lopend onderzoek naar burgerschapsontwikkeling in samenwerking met hoogleraar Arjo Klamer. Ook scholen in andere sectoren kunnen van de praktijk bij Firda leren. Het evalueren van de effecten van burgerschapsonderwijs gebeurt natuurlijk ook in PO en VO. Dit naar aanleiding van de wettelijke burgerschapsopdracht, in het MBO zijn de kwalificatie-eisen het uitgangspunt. 

Deze podcast maak ik samen met het Expertisepunt Burgerschap. Samen maken we een reeks van vijf speciale afleveringen over burgerschap in het onderwijs. Van aanleiding naar praktijk, van kennis naar handelen. Volg deze afleveringen en je bent helemaal bij als het gaat om burgerschap! Meer weten? Kijk voor meer informatie op www.expertisepuntburgerschap.nl

Nog wat meer informatie, bronnen en linkjes die in het gesprek naar voren kwamen:

Meer informatie over mijn gasten aan tafel:

  • Mathijs de Jong en Alinda Kiel. Zij coördineren bij Firda vanuit het expertisecentrum het burgerschapsonderwijs. Dit doen ze in samenwerking met werkgroepen van docenten uit verschillende mbo-colleges. Daarnaast werken we bij NHL Stenden (hogeschool) en zijn ze betrokken bij het opzetten en verzorgen van post-hbo-leergangen burgerschap in het mbo.
  • Arjo Klamer, gasthoogleraar humane economie aan de vrije universiteit in Amsterdam. In deze context ook als consultant betrokken bij het onderzoek.
Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Wat kunnen we doen tegen online pesten?

22 september 2024 Leiderschap en Verandermanagement 51:33

Pesten kan zowel kinderen als volwassenen kan treffen, zowel op school als tijdens het werk. Een steeds groter wordend probleem is online pesten. Pesten heeft vaak grote impact op het zelfvertrouwen, het welzijn en de mentale gezondheid van slachtoffers. Het tegengaan van pesten vereist een gezamenlijke inspanning van ouders, leraren, collega’s en de bredere gemeenschap. Door bewustwording te creëren, open communicatie te bevorderen en duidelijk op te treden tegen pestgedrag is het mogelijk een omgeving te creëren waarin iedereen zich veilig en gerespecteerd voelt. Maar hoe pak je dat aan?

Preventie, ondersteuning en educatie spelen hierin een cruciale rol. Maar dit is zo makkelijk nog niet. Helemaal nu jongeren zich steeds meer in een online wereld begeven. Hoe krijgen we toegang tot ‘deze digitale wereld’? Waar begin je? Wat voor gesprek voer je met jongeren en is het uiteindelijk mogelijk online pesten geheel aan banden te leggen? Ik praat hierover met Bamber Delver en Kees van Overveld.

Wist je dat het tussen 23 en 27 september de week tegen pesten is? Dit jaar is het thema ‘Denk na als het om geklets gaat’. Kijk voor meer informatie op website van Stichting school en veiligheid.

Meer over mijn gasten aan tafel:

  • Bamber Delver, hoofddocent Nationale Opleiding MediaCoach. Schrijver van het handboek tegen pesten.
  • Kees van Overveld, gedragsdeskundige, onderwijsexpert op het gebied van klassenklimaat, gedrag en sociaal emotioneel leren. 

Tijdens het gesprek komen we terug op twee eerdere afleveringen over pesten. De eerste over hoe pesten tegen te gaan op school en een verdiepende aflevering over pestgedrag met Kees van Overveld.

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Hoe ziet burgerschap eruit in de dagelijkse schoolpraktijk?

5 september 2024 Filosofie en Verdieping 44:55

In deze podcast gaan we het hebben over burgerschap. Dit is de tweede aflevering in een vijfdelige serie. De eerste aflevering ging over de geschiedenis van burgerschap en verscheen midden juni. In deze tweede aflevering verkennen we hoe burgerschap uit kan zien in de dagelijkse schoolpraktijk. Hoe werk je aan een logische samenhang? Hoe dien je burgerschap als onderwijsteam te benaderen?

Ik ga hierover in gesprek met Hessel Nieuwelink, lector Burgerschapsonderwijs aan de Hogeschool van Amsterdam. En Hans Teunissen, bestuurder bij De Nassau. Een middelbare school in Breda voor mavo, havo, vwo, gymnasium en tweetalig onderwijs. Hans is ook vicevoorzitter van het landelijk bestuur van D66. In 2023 was hij ook lid van de Tweede Kamer. 

Deze podcast maak ik samen met het Expertisepunt Burgerschap. Samen maken we een reeks van vijf speciale afleveringen over burgerschap in het onderwijs. Van aanleiding naar praktijk, van kennis naar handelen. Volg deze afleveringen en je bent helemaal bij als het gaat om burgerschap! Meer weten? Kijk voor meer informatie op www.expertisepuntburgerschap.nl

Boeken en bronnen die in het gesprek voorbijkomen vind je hieronder:

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Een kleine geschiedenis van burgerschap

23 juni 2024 Filosofie en Verdieping 51:47

In deze podcast staat burgerschap centraal. Wat is de historie en aanleiding van dit relatief ‘nieuwe begrip’ in ons onderwijs? Hoe gingen we ‘vroeger’ om met vraagstukken rondom participatie, democratie en kennis van de wereld? Wat kunnen we leren van onze onderwijsgeschiedenis? Kortom, een poging om ‘een kleine geschiedenis van burgerschapsonderwijs’ in Nederland samen te stellen in deze aflevering.

Te gast om hierover te praten zijn Arthur Pormes, docent maatschappijleer en vakdidacticus verbonden aan het Interfacultair Centrum voor Lerarenopleiding, Onderwijsonderzoek en Nascholing van de Universiteit Leiden (ICLON) en Pieter van Rees, universitair docent burgerschap en educatie aan de universiteit van humanistiek.

Deze podcast maak ik samen met het Expertisepunt Burgerschap. Deze aflevering is de opmaat naar vier speciale afleveringen over burgerschap die dit jaar nog verschijnen. Gasten in de volgende aflevering zijn lector burgerschapsonderwijs Hessel Nieuwelink en directeur onderwijs Hans Teunissen bij middelbare school De Nassau en vicevoorzitter van D66.

Check zeker ook de boeken en bronnen die voorbijkwamen in de podcast:

Handboek burgerschapsonderwijs voor het voortgezet onderwijs

Democracy may not exist, but we’ll miss it when it’s gone

Burgerschap, politiek filosofische perspectieven

Political education. The science of democratic citizenship education in the United States and the Netherlands

The struggle for the American curriculum

Van wie is de burger? Omstreden democratie in Nederland 1945- 1985

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Tot welke sociale klassen behoor jij eigenlijk?

21 maart 2024 Filosofie en Verdieping 54:11

Ben jij een sociale stijger? Het is een wat ongemakkelijke vraag om mee te starten, toch niet onbelangrijk als we de impact van ons onderwijs beter willen begrijpen (en verbeteren). Lenette Schuijt schreef er een boek over: Transklasse, leven in twee werelden. Onze sociale klasse heeft grote invloed op onze kansen in samenleving. Stijgen is mogelijk, maar niet makkelijk. En als je stijgt dan leef je soms in twee werelden. De wereld van je opvoeding en ouders ten opzichte van je vrienden die je maakte tijdens je studie of werkende leven. Lenette schreef hier een persoonlijk boek over en putte uit haar eigen levensloop, interviewde tientallen sociale stijgers met hun unieke levensverhalen en verzamelde ervaringsverhalen uit de literatuur. Wat moeten sociale stijgers achterlaten en hoe verwerven ze een eigen plek in een ander milieu? Hoe zorgen ze dat ze, terwijl ze de sociale ladder beklimmen en zichzelf blijven? Hoe verandert het contact met hun milieu van afkomst? We verkennen welke consequenties dit denken heeft op de inrichting en vormgeving van ons huidige onderwijs.

Lenette Schuyt is auteur van diverse boeken op het gebied van leiderschap en bezieling. En werkt voor maatschappelijke organisaties als adviseur, coach en docent. Lenette was eerder te gast in de podcast waarin we spraken over wat er zo nieuw is aan het nieuwe organiseren.

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Volwaardigheid en gelijkheid in onderwijs in samenleving

25 december 2023 Filosofie en Verdieping 41:25

De laatste aflevering van 2023 is een speciale podcast. Ik ben in Rijswijk en ontmoet Ricardo Zoutenbier en Steven Peters om te praten over een inclusieve samenleving. Over volwaardigheid en gelijkheid en hoe je mee kunt doen als je anders bent. Ricardo heeft een beperking en zit al zijn hele leven in een rolstoel. Steven is zijn maatje en samen geven ze soms gastlessen aan studenten. Ik praat met Ricardo over zijn leven en hoe hij wel en niet gebruik kan maken van gelijke onderwijskansen. Hoe makkelijk is het tegenwoordig om mee te doen? Hoe heb je school ervaren? Waar heb je plezier aan beleefd en waar kunnen we het als samenleving ‘beter’ doen? Ricardo en Steven schreven hier een tijdschrift over met de titel “Ik kom eraan!”. We lezen af en toe korte fragmenten voor en hebben een indringend en persoonlijk gesprek over toegang tot onderwijs, gelijke kansen en een inclusieve samenleving.

Over Ricardo en Steven:

  • Ricardo geeft workshops gehandicaptenzorg bij Middin. Hij is ervaringsdeskundige en geeft bijvoorbeeld regelmatig gastlessen aan studenten.
  • Steven Peters is adviseur beroepsopleidingen bij Middin. Middin helpt mensen met een beperking of niet aangeboden hersenletsel midden in het leven te staan.

Hieronder vind je enkele foto’s uit het tijdschrift van Ricardo en Steven schreven:

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Wat gaat er goed in ons onderwijs?

17 september 2023 Didactiek en Pedagogiek 0:57:42

Onderwijs in Nederland staat volop in de belangstelling. Geen dag gaat voorbij en er verschijnen kritische rapporten, studies, nieuwsberichten om ons ‘wakker te schudden’. Er zijn grote zorgen. Neergaande resultaten in vergelijking met andere landen, zorgen over de kwaliteit, tekorten in de arbeidsmarkt en bijvoorbeeld de hoge stress die studenten ervaren. De lijst is best lang. En hier hebben we ook al best wat podcast afleveringen over gemaakt. In deze afleveringen willen we het anders aanvliegen. We kijken naar wat er goed gaat in Nederland. Waar blinken we in uit? Waar ligt de kracht van het onderwijs in Nederland en wat kunnen we hiervan leren? Een positieve podcast! Ik ga hierover in gesprek met hoogleraar Inge de Wolf.

Inge de Wolf is bijzonder hoogleraar onderwijssystemen aan het Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt van de Universiteit Maastricht. Ook is ze oprichter en directeur van Education Lab. En sinds kort werkzaam bij het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO). Van 2012-2019 was ze verantwoordelijk voor de Staat van het Onderwijs. Sinds 2016 werkt ze ook regelmatig voor de OECD en de WereldBank. 

Klik op deze link als je meer informatie zoekt over het prachtige boek Classroom Portrets.

Hoe maakt de Monnikskap werk van inclusief onderwijs?

17 juli 2023 Didactiek en Pedagogiek 47:28

In deze aflevering zit ik niet in de studio, maar ben ik naar Nijmegen afgereisd. Ik bezoek middelbare school De Monnikskap in Nijmegen. De Monnikskap van het Dominicus College Nijmegen verzorgt inclusief onderwijs biedt havo, vwo en gymnasium voor leerlingen met een beperking. Dit is (voor zover ik weet) de enige plek in Nederland waar leerlingen met een chronische ziekte en/of fysieke beperking regulier havo/vwo onderwijs kunnen volgen. Ik ga hierover in gesprek met Jeroen Pouwels, docent Nederlands, Marijke Welten, projectleider onderwijsvernieuwing en docent Nederlands, Luuk Teunissen, onderwijsassistent. En Casper de Gans en Joris Berkers, eindexamen leerlingen van 5 havo.

Wat hebben we vandaag de dag nog aan gelijke kansen?

26 juni 2023 Didactiek en Pedagogiek, Filosofie en Verdieping 0:48:21

Lange tijd was scholing het antwoord op het verbeteren van gelijke kansen in Nederland. Onderwijs was de manier om te klimmen op de sociale ladder en je leven economisch gezien te verbeteren. Maar in hoeverre kan onderwijs deze functie nog vervullen in Nederland? We praten graag en veel over gelijke kansen, maar de economische verschillen tussen mensen worden groter. En wat heb je dan aan gelijke kansen als je weet dat je niet in staat bent en nooit in staat zult zijn om ze te benutten, en je kinderen evenmin? Over deze ontwikkeling schreef Kees Vuyk een zeer lezenswaardig boek. Hij laat zien dat er, ondanks alle goede bedoelingen, in onze egalitaire samenleving een nieuwe vorm van ongelijkheid is ontstaan. In deze podcast verkennen we hoe deze nieuwe vorm van ongelijkheid eruit ziet, hoe ze is ontstaan en of het mogelijk is deze te bestrijden.