Episode Archives

Waarom hebben leerkrachten baat bij onderwijskundig coachen?

Vandaag duiken we in een thema dat steeds vaker opduikt in scholen, opleidingen en lerarenkamers: onderwijskundig coachen. Wat is het precies? Wat is het níet? En waarom is het zo’n krachtige manier om leerkrachten te ondersteunen in hun professionele ontwikkeling? Mijn gast is Tim van der Meulen, kerndocent bij Academica University of Applied Sciences. Samen met David Roelofs begeleidt hij dagelijks leerkrachten in hun werkpraktijk met als specialisatie onderwijskundig coachen.

In deze aflevering bespreken we de opkomst van didactisch coaching in de dagelijkse onderwijspraktijk. We nemen hiervoor als leidraad het boek Responsive Coaching van Josh Goodrich. Daarin wordt coaching niet gezien als vrijblijvend of vaag, maar juist als een doelgerichte en evidence-informed leerpraktijk. Denk aan samen lessen voorbereiden, feedback geven op instructie (in de klas) en ge-ent op het verbeteren van iemands vakmanschap. Onderwijskundig coachen toont in die zin overeenkomsten met de meester-gezelrelatie. We gaan in de podcast ook specifiek in op de methodiek en werkwijze.

We bespreken in deze podcast hoe je als coach én coachee effectief kunt samenwerken, wat deze aanpak vraagt van een schoolcultuur, en hoe je concreet aan de slag kunt met duurzame verbetering van onderwijs. Hier kan je meer lezen over de opleiding onderwijskundig coachen in de lespraktijk! En deze methodiek kent ook een interessante relatie met de Master excellent teaching aangeboden door Acadamica University of Applied Sciences.

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door:

Klassewerkplek. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee!

En Wetenswaardig. Wil jij thematisch onderwijs realiseren, op basis van directe instructie, rijke teksten, en ook nog eens volledig kerndoel dekkend zijn? Wetenswaardig is een compleet uitgewerkte lesmethode voor leraren in het primair onderwijs. Nieuwsgierig? Kijk op www.wetenswaardig.nl voor meer informatie!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Hoe biedt Eenbes basisonderwijs een krachtige doorgaande lijn aan voor startende professionals?

In deze aflevering duiken we in een belangrijke vraag binnen het onderwijs: hoe bied je als schoolbestuur een krachtige, doorgaande lijn aan voor startende professionals? Want behalve lesgeven aan kinderen zijn scholen ook een dagelijkse leerplek voor starters, zij-instromers en bijvoorbeeld studenten!

Mijn gasten zijn Susanne Meuwissen en Lindy van Grieken, beiden werkzaam bij Eenbes Basisonderwijs – een bestuur van 25 basisscholen tussen Eindhoven en Helmond. Susanne is coördinator professionalisering en Lindy coördinator opleiden in de school. Eenbes ontwikkelde een indrukwekkend 7-jarig inductietraject voor startende leerkrachten. Wat verstaan zij onder inductie? Hoe ziet het traject eruit, welke keuzes maken ze en hoe beïnvloedt dit de praktijk? Wat vraagt het van schoolleiders, mentoren en de samenwerking met opleidingsinstituten? En belangrijker nog: hoe weten ze of het werkt? Een gesprek over visie, eigenaarschap, samenwerking, opleiden in de school en duurzame professionalisering.

Deze aflevering maak ik samen met Civas Onderwijs & Kinderopvang. Civas ondersteunt scholen bij het opzetten van krachtige academies en gaat vanaf september 2025 verder onder de naam Educatielink. Meer informatie vind je op educatielink.nl.

🎧 Vond je dit gesprek interessant? Laat dan een recensie achter op Spotify, Apple Podcasts of YouTube. Zo help je anderen deze aflevering ook te vinden. Veel luisterplezier!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Wat maakt lesgeven zo magisch mooi om te doen?

In deze aflevering ontmoet ik Rilana Voorhorst en René Westra. Rilana is biologiedocent bij het Montessori Lyceum in Groningen. René is al 53 (!) jaar biologiedocent en daarnaast ook wetenschapper. Hij is mede auteur van de methode Biologie voor jou. Allebei geven ze met veel passie en bevlogenheid les. Je kunt niet anders dan geïnspireerd raken als je naar ze luistert! Voor hen allebei is biologie niet een vak wat alleen in het klaslokaal plaatsvindt. Je kunt bijvoorbeeld gemakkelijk met schepnet en vergrootglas de natuur in met leerlingen. En het is mogelijk de buitenwereld de les in te halen. Zo worden er nog steeds veel ontdekkingen gedaan die de moeite waard zijn met leerlingen te bespreken! En door samen experimenten te bedenken en inspirerende verhalen te vertellen wordt de wereld van middelbare scholieren groter en rijker. Aan de hand van diverse voorbeelden vertellen Rilana en René over het mooiste beroep ter wereld: lesgeven. We komen erachter dat biologie nog steeds een zeer actueel vak is om de wereld van nu te beter te leren begrijpen.

Sinds dit voorjaar maken Rilana en René een podcast over biologie! Dit doen ze in samenwerking met onderwijs van morgen. Aan de hand van actuele en prikkelende onderwerpen krijg je in deze podcast veel praktijktips, werkvormen en kennis aangereikt! Bruikbaar voor alle niveaus op de middelbare school. Onderwerpen die voorkijkomen zijn onder andere de opkomst van de wolf, het micrioboom, ouder worden en biologische verschillen tussen mannen en vrouwen. Deze podcast is onderdeel van de methode Biologie voor jou, je kunt dus ook verschillende werkbladen downloaden om er direct mee aan de slag te gaan!

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door:

Klassewerkplek. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee!

En Wetenswaardig. Wil jij thematisch onderwijs realiseren, op basis van directe instructie, rijke teksten, en ook nog eens volledig kerndoel dekkend zijn? Wetenswaardig is een compleet uitgewerkte lesmethode voor leraren in het primair onderwijs. Nieuwsgierig? Kijk op www.wetenswaardig.nl voor meer informatie!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Onderwijsnieuws: mei

Na een lange zonnige en droge periode regent het flink in Nederland. Qua hooikoorts ben ik wel even blij mee. Peter niet. Maar dat houdt ons niet tegen! Peter en ik nemen het nieuws van de maand weer door. Berichten die we bespreken zijn onder andere: Kinderen ’tracken’ toch geen goed idee. Smartphone verbod voor kinderen onder de 14 jaar. Toch steeds meer dure zzp’ers in het onderwijs. Amsterdamse basisscholen willen stoppen met inhuur externen. Honderdduizenden basisscholieren presteren slechter door armoede en stress. Drie jaar in de brugklas, verhaal uit de praktijk. Betaalbare studentensport blijft. Kinderen steeds slechter in aardrijkskunde en geschiedenis. Weer gedoe bij Vindicat. Piet van der Ploeg overleden.

Hier ook nog de link naar het uitgebreide gesprek met Piet van der Ploeg. En een link naar de podcast met Carla van Boxtel over het dalend kennisniveau van aardrijkskunde en geschiedenis.

Tips of ideeën voor de volgende uitzending? We horen het graag!

Wat is het belang van automatiseren bij rekenen? En waar gaat het soms mis?

Automatiseren houdt in dat leerlingen vlot, juist en uit het hoofd een rekenkundige handeling kunnen uitvoeren. Automatiseren is belangrijk omdat rekenonderwijs continue voortbouwt op eerdere kennis. Dat begint al bij de kleuters en neemt stapsgewijs toe. Bij leren rekenen is het dus ontzettend belangrijk dat alle leerlingen correct (power) en vlot (speed) basisbewerkingen zoals splitsen, optellen boven het twintigtal of vermenigvuldigen (tafels) kunnen uitvoeren. Dit geeft leerlingen bovendien vertrouwen wanneer de complexiteit later toeneemt en ze bijvoorbeeld sommen in context moeten leren maken. Maar waar gaat het nog wel eens mis? En wat moet een leerkracht goed weten?

We bespreken onder andere de opbouw van de bekende Bareka muur en gaan dieper in op wat automatiseren precies is en wat te doen als leerlingen moeite hebben met basisbewerkingen. Ik praat hierover met Wilfred Hofstetter en Astrid van Lieshout. Wilfred is psycholoog en onderzoeker aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij is rekenspecialist bij effectief rekenonderwijs en verbonden aan Stichting WAAR. Astrid is onderwijsadviseur en docent verbonden aan Lexima.

Deze podcast is tot stand gekomen in samenwerking met Lexima – een organisatie die gelooft in gelijke leerkansen voor ieder kind. Lexima biedt effectieve programma’s voor lezen, spelling en rekenen, speciaal ontwikkeld om leerlingen met extra ondersteuningsbehoeften te helpen. Hun aanpak rust op drie pijlers: het juiste programma kiezen voor de leerling, onderwijsprofessionals trainen zodat ze de programma’s goed inzetten, en systematisch werken aan blijvende verbetering. Zo ondersteunt Lexima scholen bij het realiseren van blijvende leerwinst én meer rust in de klas. Kijk voor meer informatie op lexima.nl.

Geïnteresseerd in de werkbladen die we bespraken? Kijk hieronder!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Hoe kan je minder verstorend veranderen in een organisatie?

Wanneer een organisatie aan de slag wilt (of moet) gaan met een veranderopgave is de hardnekkige neiging van managers en expert ‘snel’ te interveniëren. Zo starten organisaties maar al te graag met het formuleren van kernwaarden, gaan ze aan de slag met een nieuwe organisatiestructuur en stellen ze ‘oud’ leiderschap ter discussie. Het gevolg is meestal chaos, onduidelijkheid, minder betrokkenheid en neergang in het primaire proces. Dit geldt net zo goed voor een productiemaatschappij als binnen het onderwijs! Jan den Hollander houdt een zeer duidelijk pleidooi voor een alternatieve aanpak om dit te voorkomen. Door aan te sluiten bij de dagelijkse praktijk, scherp te observeren, te luisteren en verbinding te maken. Door de dynamiek van de organisatie beter te benutten is het volgens hem mogelijk slimmer, effectiever en plezieriger aan de slag te gaan.

Jan heeft meer dan 45 jaar werkervaring als adviseur en dat voel en hoor je in deze podcast. Over minder verstorend veranderen schreef hij een zeer lezenswaardig boek. Ga dat lezen als je bezig bent met veranderen in organisaties! We praten onder andere over complexiteit, leiderschap, managementlagen, verstoringen, meters maken en het uitwerken van een krachtenveldenanalyse. Zeer bruikbare handvatten voor de dagelijkse praktijk!

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door:

Klassewerkplek. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee!

En Wetenswaardig. Wil jij thematisch onderwijs realiseren, op basis van directe instructie, rijke teksten, en ook nog eens volledig kerndoel dekkend zijn? Wetenswaardig is een compleet uitgewerkte lesmethode voor leraren in het primair onderwijs. Nieuwsgierig? Kijk op www.wetenswaardig.nl voor meer informatie!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Hoe word je een goede lerarenopleider?

Lerarenopleiders spelen een hele grote rol in het onderwijs van vandaag. Ze geven immers onderwijs over hoe je onderwijs moet geven. En scholen onderwijsprofessionals tussentijds bij. Dit gaat niet alleen over specifieke vakkennis, maar ook over noodzakelijke bekwaamheden zoals bijvoorbeeld klassenmanagement en instructie. In Nederland bestaan deze lerarenopleiders inmiddels meer dan 50 jaar. Wat zijn nu de kenmerken van een goede lerarenopleider? Hoe reageren opleidingen op de uitdagingen die er momenteel in het funderend onderwijs zijn? En is er iets te zeggen over de komende 50 jaar?

In deze aflevering ga ik over deze vragen (en meer) in gesprek met Helma Oolbekkink en Bruno Oldeboom. Helma is lector professionaliteit van leraren aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen en voorzitter van de VELON (de vereniging van, voor en door lerarenopleiders). Bruno is hogeschoolhoofddocent didactiek verbonden aan de Windesheim hogeschool en lid van het lectoraat onderwijsinnovatie en ICT. We bespreken de rol van een professionele normatief kader, het belang van scholing en de bouwstenen van een krachtig leer-werktraject voor startende professionals. Ook komt de beroepsstandaard voor lerarenopleiders aan bod: hoe is die veranderd en wat vraagt dat van het dagelijks vakmanschap in en rondom de school?

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door:

Klassewerkplek. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee!

En Wetenswaardig. Wil jij thematisch onderwijs realiseren, op basis van directe instructie, rijke teksten, en ook nog eens volledig kerndoel dekkend zijn? Wetenswaardig is een compleet uitgewerkte lesmethode voor leraren in het primair onderwijs. Nieuwsgierig? Kijk op www.wetenswaardig.nl voor meer informatie!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Waarom zijn practoraten belangrijk voor de toekomst van het beroepsonderwijs?

Practoraten in het beroepsonderwijs dragen steeds meer bij aan het innovatieve vermogen van organisaties en samenwerkingsverbanden op bijvoorbeeld het gebied van de energietransitie, de uitdagingen in de zorgsector en groen ondernemerschap. Practoraten zijn ‘rijke broedplaatsen’ waar studenten, docenten en werkveld samenkomen om te experimenteren met nieuwe onderwijspraktijken, maar ook complexe vragen bediscussiëren en in bredere zin leren van elkaar.

Maar wat is eigenlijk de redenering en achtergrond van deze relatief nieuwe onderzoekspraktijk in Nederland? En hoe is het beroepsonderwijs erin geslaagd door te groeien tot inmiddels 145 practoraten? Misschien nog wel belangrijker is de vraag welke rol practoraten de komende jaren hebben in de Nederlandse onderwijssector. Hierover spreek ik met Jorick Scheerens, programmadirecteur bij Stichting Practoraten.nl en Rien Komen, vicevoorzitter van het College van Bestuur van Aeres (per 1 juli 2025 de nieuwe voorzitter). Rien was voorzitter van het bestuur bij Stichting Practoraten, maar met zijn naderende voorzittersrol bij Aeres is hij nu lid van het bestuur.

Deze aflevering maak ik samen met het Stichting Practoraten, platform voor praktische innovatie. We maken dit jaar vier afleveringen over praktijkonderzoek in het mbo.

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Hoe werkt een pedagogisch-didactische benadering van curriculumontwikkeling?

Een curriculumverbetering realiseren kan uiteindelijk alleen slagen door middel van gedragsveranderingen van leraren. En dat vraagt meer kennis van zaken dan alleen de leerlijn of het onderwerp zelf zoals rekenen of leren lezen. Het is bij uitstek nodig na te denken over de meest kansrijke ‘verander’ aanpak in de school. Met name de schoolleider moet goed nadenken hoe hier leiding aan gegeven kan worden. Dit gaat vaker mis dan goed leert de ervaring. Hierover schreven Erik Meester en Sarah Bergsen recent een artikel met de titel: Een pedagogisch-didactische benadering van curriculumontwikkeling. Ze bundelen hier onder andere de inzichten uit de leergang curriculum ontwikkeling op school. Deze leergang (herregistratie voor schoolleiders) hebben wij gedrieën enkele jaren geleden ontwikkeld aan de Radboud Universiteit in samenwerking met RCSW.

In deze podcast gaan we in op startvraag: Wat is eigenlijk curriculum (ontwikkeling)? Waar dient men te beginnen? Vervolgens verkennen we vier concrete stappen om aan curriculumverbetering te werken: de analyse, het ontwerp, de evaluatie en natuurlijk de implementatie. We staan uitgebreid stil bij de Z-beweging, een praktisch en handig conceptueel model om specifiek en gericht met leraren aan de slag te gaan!

Erik Meester is docent en de grondlegger van de masteropleiding Curriculumontwikkeling voor Primair Onderwijs (CoPO) aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Sarah Bergsen is een ervaren schooldirecteur (a.i.) in het primair onderwijs en daarnaast als docent verbonden aan de opleiding Pedagogische Wetenschappen voor Primair Onderwijs (PWPO) van de Radboud Universiteit Nijmegen. Bovenstaand artikel is verschenen in het tijdschrift BSM. Dit artikel is nog niet beschikbaar als PDF.

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door:

Klassewerkplek. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee!

En Wetenswaardig. Wil jij thematisch onderwijs realiseren, op basis van directe instructie, rijke teksten, en ook nog eens volledig kerndoel dekkend zijn? Wetenswaardig is een compleet uitgewerkte lesmethode voor leraren in het primair onderwijs. Nieuwsgierig? Kijk op www.wetenswaardig.nl voor meer informatie!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!

Is AI het ei van Columbus?

In deze aflevering ga ik in gesprek met Hans Hoornstra over zijn nieuwe boek Het AI van Columbus. We verkennen samen hoe kunstmatige intelligentie niet alleen de wereld verandert, maar ook het onderwijs fundamenteel uitdaagt en vernieuwt. Hans trekt inspirerende parallellen tussen de ontdekkingsreis van Columbus en de zoektocht van onderwijsprofessionals in dit digitale tijdperk. Waar staan we nu op het gebied van digitalisering en kunstmatige intelligentie? Hoe gaat dit ons werk op korte- en lange termijn veranderen? En: Hoe bereiden we leerlingen voor op een toekomst die we zelf nog niet volledig begrijpen? Zijn inzichten zetten aan tot denken én doen. Stilstaan is geen optie.

Tjipcast wordt mede mogelijk gemaakt door:

Klassewerkplek. Wetenschappelijke studies tonen aan dat gelukkige leerkrachten meer betrokken zijn, minder verzuimen en effectiever lesgeven, wat de onderwijskwaliteit verbetert en de werkdruk vermindert. Wil je meer weten over hoe zo’n gelukkige werkplek eruit kan zien? Check dan snel www.klassewerkplek.nl en doe mee!

En Wetenswaardig. Wil jij thematisch onderwijs realiseren, op basis van directe instructie, rijke teksten, en ook nog eens volledig kerndoel dekkend zijn? Wetenswaardig is een compleet uitgewerkte lesmethode voor leraren in het primair onderwijs. Nieuwsgierig? Kijk op www.wetenswaardig.nl voor meer informatie!

Bekijk ons gesprek eens op YouTube!