Om bovenstaande vraag te beantwoorden is het volgens mijn gast wetenschapper en adviseur Paul Delnooz noodzakelijk om ons onderwijssyteem beter te begrijpen. Onderwijs gaat volgens hem al lang niet meer om creatief leren nadenken, maar vooral om het kunnen reproduceren, imiteren en nadoen. Met als doel toegang te krijgen tot een soort ‘universele cultuur van de waarheid’. Dit speelt met name in het middelbaar en hoger onderwijs een belemmerende rol als het gaat om innovatie, vernieuwing en ondernemerschap. Het lokt passiviteit uit en zet de rem op creativiteit, twijfel en kritisch denken. De spannende vraag is hoe een onderwijssysteem zichzelf kan inrichten om die innovatie en vernieuwing juist aan te moedigen. Kan dat eigenlijk wel? Is het mogelijk onderzoek, leren en kennisontwikkeling hand in hand te laten gaan zonder dat de leerling eenzijdig luistert naar de expert? En zo ja: hoe doen we dat dan? Luister nu naar aflevering 069 met Paul Delnooz toekomstbestendig onderwijs!
Samen met Brechtje Kessener verzamelde Leike van Oss de afgelopen jaren alle relevante theorieën die gaan over systemen in organisaties. Ze hebben dit gebundeld ineen indrukwekkend naslagwerk getiteld ‘Meer dan de som der delen‘. In dit boek vind je een overzicht van deze theorieën (of denkstromingen) en geven de auteurs handreikingen hoe je ze kunt toepassen in de dagelijkse praktijk. Zo kun je een team bijvoorbeeld benaderen als een set individuen, maar ook als een verzameling van relaties, verbindingen en patronen. En deze ‘onzichtbare’ verbindingen bepalen voor een groot deel de dagelijkse ‘modus operandi’ van een groep mensen. Dit systeem denken vind ik een boeiend perspectief om naar ons werk en leven te kijken. Tegenwoordig begeven we ons in allerlei netwerken, samenwerkingsrelaties, teams en organisaties. Dit vraagt een continue vorm van afstemmen in, tussen en met deze systemen. En dat afstemmen kent spelregels, wetmatigheden en is eigenlijk niet zo beheersbaar als we soms graag willen. Maar wat betekent dat vandaag de dag voor organisaties, voor leiders en professionals? In deze podcast praat ik uitgebreid met Leike over deze systeemtheorieën. We verkennen wat een systeem nu eigenlijk precies is en hoe je het praktisch kunt ‘zien’ in een organisatie. Zijn er manieren om deze onzichtbare dimensie in beeld te krijgen? Waar moet je dan beginnen? En wat kunnen we er uiteindelijk van leren?
www.lokocartoons.nl
Enkele boeken van Leike die ik zeker kan aanraden:
Innovatie associëren we nog vaak met een heel slim idee of technisch briljante uitvinding. Maar succesvol innoveren is veel meer dan dat. Zo vraagt innovatie procesmanagement, aansturing en vooral regie. Alleen zo kan een idee ook uiteindelijk onder de streep waarde toevoegen aan werkprocessen, producten en klanten. Het goede nieuws is ook dat innovatie volgens innovatiespecialist en hoogleraar Bart Bossink door elke organisatie is te realiseren. Door de processen beheersbaar, bestuurbaar en organiseerbaar te maken. In Tjipcast 037 ga ik met Bart Bossink in gesprek over innovatiemanagement. Wat zijn de grootste valkuilen? Hoe ontwikkel je als manager, professional of expert een scherpe blik op de bijbehorende processen? En op wat voor manier is duurzaamheid en maatschappelijke verantwoord ondernemen verbonden aan innovatiemanagement in de 21ste eeuw? Luister of kijk naar een verfrissend perspectief op vernieuwing en innovatie in (en tussen!) organisaties!
Met Suzanne Verdonschot ga ik in gesprek over innovatie en leren in organisaties. En hoe je vanuit kleine stapjes en successen een grotere innovatie beweging kunt realiseren. Suzanne is actie-onderzoeker en ziet innovatie niet als een proces dat alleen plaatsvindt in een technische R&D afdeling. Het is juist onderdeel van het dagelijks werk! In deze Tjipcast verkennen we achterliggende opvattingen die innovatie in organisaties bepalen. En wanneer ze wel en niet werken. We bespreken hoe je innovatie kunt zien als beweging en op welke manier je dit praktisch kunt aanpakken. Met aansprekende voorbeelden uit supermarkten, een snoepjesfabriek en sportvakanties is dit een Tjipcast met handige tips voor je eigen werkpraktijk!
In deze Tjipcast ga ik in gesprek met organisatieadviseur Hans Vermaak. We verkennen waarom (en hoe) het komt dat veranderen juist werkt in de concrete dagelijkse werkpraktijk. We bespreken de effecten van ‘over ambitieuze’ plannen, teveel bemoeienis vanaf de zijlijn en de soms overdreven aandacht voor regels die in een lokale praktijk juist averechts werken. Aan de hand van praktijksituaties reflecteren we op de schaduwkant van grote verandertrajecten en zoeken we naar aanknopingspunten hoe kleine successen groter zijn te maken. Want als uitrollen niet werkt: wat kan je dan nog wel doen? We volgen daarin het motto van Hans: het meervoud van pilot is pilots! Luister of kijk naar een zeer boeiend en precies gesprek over het wel en niet werkbaar krijgen van veranderinitiatieven in organisaties.
Schoongewoon is een uniek schoonmaakbedrijf: alle medewerkers zijn georganiseerd in lokale coöperaties en iedereen is volledig eigenaar van de onderneming. Schoongewoon kiest een andere koers in een zeer agressieve concurrerende branche waar professionals meestal weinig tot niets in te brengen hebben. Wat betekent het als letterlijk alle professionals verregaande invloed kunnen nemen op de besluitvorming, de winstverdeling en inrichting van de dagelijkse samenwerking? Wat vraagt het van deze professionals die hier meestal nog totaal geen ervaring mee hebben? En waarom zou je deze organisatievorm eigenlijk kiezen? Thijs Spaargaren geeft in deze Tjipcast op zeer heldere wijze (en zonder managementjargon) toelichting op de werkingswijze van Schoongewoon. Eigenaarschap heeft grote voordelen: Een sterke verbinding met alle zakelijke facetten van ondernemen, meer trots en plezier in het werk en gelukkige collega’s. Maar deze vorm van ondernemen doet nog iets anders: Klanten zijn er nieuwsgierig naar, stellen er vragen over en willen ‘meedoen’. Kijk of luister nu naar een geweldig praktisch verhaal over ondernemerschap, samenwerken en vakmanschap!
Hoe komt het dat nog zoveel mensen in organisaties vastlopen in regels, procedures en controlemechanismen? Waardoor kijken we bij vragen die gaan over visie, strategie en beleid altijd ‘omhoog’? En worden we slimmer van al die regels of staan ze vooruitgang juist in de weg? In deze Tjipcast ga ik in gesprek met adviseur, schrijver, ondernemer en ‘organisatieactivist’ Jaap Peters. Jaap is auteur van diverse boeken, waaronder De intensieve menshouderij en Bij welke reorganisatie werk jij? Als geen ander weet hij treffend uit te leggen welke effecten het eenzijdig economisch denken heeft op mensen, organisaties en onze samenleving. Maar Jaap gaat verder, hij biedt een praktisch alternatief: het Rijnlands denken. Vakmanschap, autonomie en het werk zelf mogen en kunnen organiseren staat centraal. De achterkant van organisatie volgt de voorkant en niet andersom. Een Tjipcast die je niet mag missen!
Hoe is gamification onze wereld aan het veranderen? Per dag spelen honderden miljoenen volwassen en kinderen spelletjes. Online, offline, samen of alleen. Op een spelcomputer, op de tablet of aan tafel. Er worden zelfs complete toernooien georganiseerd. Het ontwikkelen en maken van spellen is één van de grootste groeimarkten van dit moment. Maar wat maakt een spel nou goed? Welke principes zitten erachter en hoe kan je dit toepassen in organisaties om professionals te ondersteunen in leren, innovatie en verandering? Daarover ging ik in gesprek met ondernemer en game expert Michael Hebben!
04.40 Johan Huizinga, grondlegger van het concept: de spelende mens
05.25 Gamification principes: gedrag, motivatie (beloning) en ervaring
06.30 Voorbeeld van gamification in de zorg rondom verplichte trainingen, halvering van de trainingstijd
07.50 Games verbeteren de wereld, dat is al aan het gebeuren
08.00 Cultuur is ook een spel, gebaseerd op regels
08.40 Beginnen met een spel? Op papier, niet direct met technologie aan de slag, dat hoeft niet
09.00 Leren door fouten is een vorm van spelen, zonder fouten wordt er niet geleerd, fouten zijn belangrijk
09.50 Pleasently frustrating
10.20 Kunnen verliezen is aantrekkelijk, daardoor wil je iets nog een keer proberen
10.45 Game mechanics: oplossingen in een ‘niet’ spelletjes wereld
11.10 De bonuskaart van AH is ook een spelvorm
11.55 Sociale interactie en spelen, je wilt spelen op een plek waar anderen dat ook doen, anders begin je niet
12.20 Fortnight
12.40 Veel games zijn zeer sociaal opgezet, wij (ouders, andere generatie) zien het alleen niet zo. Ouders maken zich zorgen, maar kinderen zijn juist sociaal bezig. De plek is alleen anders.
15.00 Punten verzamelen, het werkt wel 🙂 net zoals zeldzaamheid dat ook doet
Is het mogelijk om als team te functioneren zonder een formele leider? Of is dit vooral een mooi sprookje wat in de praktijk lastig werkt? In deze Tjipcast spreek ik uitgebreid met Frank Hulsbos over gespreid leiderschap in organisaties. Frank doet een promotieonderzoek naar de rol van leiderschap in schoolorganisaties. Misschien nog wel interessanter is onze verkenning achter deze vraag: hoe komt het dat we het heel normaal zijn gaan vinden dat er in een organisatie hiërarchie is? Luister of kijk nu naar een heel boeiende Tjipcast over de spanning tussen leiden en volgen. Tussen werk coördineren en het werk doen. En over hoe macht verslavend kan zijn. Bovendien verkennen we welke bekwaamheden teams kunnen ontwikkelen om zonder klassieke aansturing effectief en efficiënt samen te werken aan verbetering en innovatie.
08.20 Voorbeeld uit de praktijk: Comenius College Hilversum
09.30 Spanning tussen hierarchisch ingerichte organisatie en gespreid leiderschap
10.00 kan gespreid leiderschap samengaan met een klassieke hiërarchie? Ja dat kan.
12.00 Managers zijn juist erg enthousiast over gespreid leiderschap, hier hoor je waarom
17.00 Dictatorvirus, slecht voorbeeld doet slecht volgen. Macht is verslavend, dus daar moet je iets mee
18.00 Macht als paradox. Als je meer focust op anderen dan krijg je meer invloed van een groep. Maar diezelfde mensen die over langere tijd invloed zijn gaan ander gedrag vertonen.
20.30 Waar kan je beginnen met gespreid leiderschap? Toetsing, stage of andere onderwerpen?
22.40 Coördineren in een organisatie krijgt een hogere beloning dan inhoudelijk expert zijn
23.00 VO raad competenties voor schoolleider, wat moet je dan kunnen?
bekijk op YouTube
