Het groter wordende lerarentekort, de PISA scores, stakingen, curriculum.nu, minder uitval in het MBO en mooie innovatieve vormen van hybride leren in het HBO: 2019 was een bewogen onderwijsjaar. Naast de urgente vraagstukken zijn er ook mooie successen te vieren in onderwijsland. Met Peter Loonen en Remko Keizerwaard blikken we terug op 2019. We bespreken de belangrijkste onderwijsontwikkelingen en kijken zo voorzichtig vooruit naar 2020.
In de regio Limburg is een bijzonder project gestart om een antwoord te geven op het lerarentekort. Samen met het UWV werken verschillende basisscholen samen aan een opleidingsinitiatief. Met als doel hoogopgeleide mensen die tijdelijk in de WW zitten om te scholen tot leerkracht. Hoe? Met gerichte begeleiding in het dagelijks werk, een talent gerichte benadering en een maatwerk pabo opleiding. In deze podcast bespreek ik met één van de deelnemers Delie op den Camp en projectleider Frank Bruijenberg hoe ze te werk zijn gegaan. We verkennen wat er zo goed werkt aan dit project en welke lessen eruit gehaald kunnen worden voor de toekomst. Deze podcast breng ik uit in co-creatie met Arbeidsmarktplatform PO.
In 2018 verscheen het filosofieboek Denken in Organisaties, pleidooi voor een nieuwe Verlichting. In dit boek verken ik samen met Joseph Kessels de invloed van de economie op onze opvattingen over leren, samenwerken, duurzaamheid en innovatie. Is economische groei een resultaat van een krachtige samenleving of is het een dogmatische norm geworden? In deze podcast verkennen we welke effecten dit economisch denken heeft op leren en ons onderwijs. Bij het beantwoorden van deze vraag grijpen we terug op de belangrijkste filosofen uit de Verlichtingsperiode. Een filosofisch tijdperk waar zelfstandigheid, autonomie, vrijheid, vertrouwen in wetenschap en kritisch durven denken voor het eerst in het hart van een samenleving werden geplaatst. In deze podcast bouwen we voort op deze ‘lichtbakens’. We verkennen wat de relatie is tussen een levenlang leren en democratie. En hoe onderwijs hierin een rol kan spelen. Joseph presenteert bovendien een constructieve routekaart hoe hieraan te werken; als individu, samenleving, school en organisatie.
In deze podcast staat een unieke samenwerking centraal tussen verschillende besturen van basisscholen en hogescholen met één gezamenlijke ambitie: het regionale lerarentekort aan te pakken. Hoe ze dit doen? Door gezamenlijk talent te werven, intakegesprekken te voeren, de zij-instroom te coördineren, trainees te begeleiden en de vervangingspoule bij ziekte te organiseren. Deze samenwerking heeft meerdere positieve gevolgen. Het breekt door bestaande muren van scholen, leidt tot meer leerkrachten en stuwt de kwaliteit van onderwijs omhoog. Maar zo’n samenwerking vraagt wel iets van alle betrokken partijen. En daar gaan we in deze podcast uitgebreid op in! Ik spreek met twee van de trekkers van dit initiatief: Christine de Heer van de Christelijke Hogeschool Ede en Fred Ruijling, projectleider van het Regionale Transfer Centrum Gelderland-Utrecht. Deze podcast breng ik uit in co-creatie met Arbeidsmarktplatform PO.
Leerkrachten ervaren veel werkdruk. Gedurende een schooldag zijn er tal van zaken die aandacht en prioriteit vragen. En na schooltijd zijn er vergaderingen, extra activiteiten en bijvoorbeeld bijscholing. De werkdruk kan alleen dalen als een school hier de juiste balans in weet te vinden. Maar hoe doe je dat? Wat vraagt dit van een onderwijsteam en schoolleider? Over deze vragen sprak ik met Eva Naaijkens, directeur van de Alan Turingschool in Amsterdam. Samen met Martin Bootsma schreef ze het boek ‘En wat als we nu weer eens gewoon gingen lesgeven? Een krachtig pleidooi voor een heldere en gestructureerde aanpak om aan kwaliteit en dagelijkse verbetering te werken. Eén van de geheimen: beperk het aantal ambities, zodat er zoveel mogelijk ruimte is voor vakmanschap en professionaliteit in de klas. In deze podcast verkennen we verschillende thema’s, dilemma’s en methoden hoe hier praktisch en concreet mee aan de slag te gaan.
Kinderen hebben recht op gelijke kansen in ons onderwijs. Dit is een fundamenteel uitgangspunt in onze samenleving. Helaas gebeuren er veel zaken in onderwijsland die juist het tegenovergestelde effect hebben. Dit wordt ook steeds meer zichtbaar op basisscholen. Zo is kennis een cruciaal voertuig voor gelijke kansen. En dat is volgens mijn gast Bertus Meijer iets heel anders dan ontdekkend leren of inzetten op creativiteit. Daar profiteren misschien welgestelde kinderen van, maar maakt het voor veel kinderen ook lastig om mee te komen. Bertus praat met passie en ervaring over onderwijs. Hij is al meer dan 30 jaar leerkracht en daarnaast oprichter van het facebook platform Onderwijsenzo. Volgens Bertus is het oliedomme denkfout te blijven zeggen dat we kinderen moeten voorbereiden op een toekomst die ongewis is. Of dat schrijven onnodig is omdat computers het overnemen. Lariekoek! Liever zouden we onze lestijd dienen te besteden aan het verbeteren van geletterdheid, goed leren rekenen, wereldoriëntatie en schrijven. Dat is pas echt innovatief! En dan is er genoeg tijd over handvaardigheid, mooie projecten, gym en muziek. Dat vraagt wel iets van leerkrachten: laat je informeren door actuele inzichten, wees gezond kritisch als het over onderwijshypes gaat en ontwikkel je vakmanschap. Luister of kijk naar een mooi gesprek over het prachtige beroep van leerkracht, over de kracht van verhalen vertellen in de klas en het belang van durven toetsen.
In de regio Zwolle kunnen middelbare scholieren als bijbaantje aan de slag op een basisschool. Ze doen zo niet alleen werkervaring op, ze maken kennis met het vak van leerkracht en verdienen er een mooi zakcentje mee. Een innovatief en spannend project dat het lerarentekort op een andere manier aanpakt. En met succes! Middelbare scholieren helpen de leerkracht met hand en spandiensten, maar hebben ook de kans eigen initiatieven te ontplooien. In deze Tjipcast praat ik uitgebreid met de initiatiefnemers Inge Brummel en Joyce van Dam. Het project ’tutoring’ bij de stichting Openbaar Onderwijs Zwolle zit vol met leerzame lessen en mooie verhalen. Deze podcast breng ik uit in co-creatie met Arbeidsmarktplatform PO.
De meeste schoolpleinen in Nederland zijn saai, voornamelijk bestraat en bieden niet al te veel spannende speelmogelijkheden. Eigenlijk is dat gek, want waarom zou de natuur niet een hoofdrol spelen als kinderen buiten spelen? Paul van Eerd transformeert schoolpleinen tot natuurspeelplaatsen. Met water, verhogingen, zand, natuur en van alles te doen. Dit heeft voordelen. Niet alleen spelen kinderen makkelijker zelfstandig, er wordt een groot beroep gedaan op verbeelding, creativiteit en samenspelen. In deze podcast ga ik in gesprek over waarom en hoe Paul te werk gaat. Hij werkt namelijk altijd samen met kinderen, ouders en leerkrachten! Zo is het maakproces op zichzelf al een leerzame ervaring.
Een van de grote uitdagingen in het beroepsonderwijs is digitalisering. Studenten zijn continue online en verwachten in toenemende mate dat hun school dat ook is. Maar hoe ga je als beroepsopleiding mee met deze technologische ontwikkelingen zonder de kwaliteit van het onderwijs op het spel te zetten? Wat vraagt dit van onderwijsprofessionals, managers en onderwijsontwikkelaars? Is het nodig dat zij ook ‘digital experts” zijn? En als een ROC voor een opleiding alle werkprotocollen, informatie en kennis vooraf online aanbiedt: hoe ziet een lesuur er dan uit waar studenten samenkomen? Volgens Daphne vraagt dit ondermeer een coachende rol van docenten. Maar dat betekent niet dat kennis onbelangrijk is! Je kunt alleen begeleiden als je boven de materie staat. En dat vraagt net zo goed kennis van examineren, begeleiden en didactiek. Hoewel deze didactiek volop in beweging is. Luister of kijk naar een prachtige toelichting van Daphne in hoe ROC Friese Poort werkt aan digitalisering, onderwijsvernieuwing en professionele ontwikkeling!
cartoon gemaakt door Lodewijk van www.lokocartoons.nl
Er is een fundamentele crisis in het onderwijs gaande. Resultaten dalen al jaren. Toenemende medicalisering, extra zorgtaken en continue innovatie van onderwijs maken het niet makkelijk het tij te keren. Leerkrachten voelen zich bedreigd in de kernopdracht van hun vak: lesgeven. Als we dit willen veranderen dan vraagt dit een grondige maatschappelijke discussie over welk doel onderwijs heeft. En het is nodig kennis te benutten van hoe kinderen leren en welke rol een leerkracht hierin heeft. Zodat we niet weglopen met ongefundeerde perspectieven op leren, kennisoverdracht en de ontwikkeling van jonge kinderen. Wetenschap kan hier veel aan bijdragen! In deze podcast ga ik hierover in gesprek met Wim van den Broeck. Professor in ontwikkelings- en onderwijspsychologie en methodoloog aan de vrije universiteit Brussel.
bekijk op YouTube
